10 Điều cần lưu ý khi dùng bữa tại Nhật Bản

Một trải nghiệm độc đáo tại các nhà hàng Nhật chính là hệ thống máy bán thức ăn tự động. Sau khi chọn món, bạn chỉ cần thao tác đơn giản: bấm nút tương ứng với món ăn yêu thích, đưa tiền vào khe, nhận vé in ra từ máy và mang đến quầy phục vụ. Hiện nay, đa số nhà hàng tại Nhật đều trang bị máy này, từ lớn đến nhỏ, mang lại sự tiện lợi và tiết kiệm thời gian cho thực khách.

Đặc biệt, Nhật Bản sở hữu khoảng 2.470.000 máy bán hàng tự động, với mật độ cao nhất thế giới – đến mức có thể bắt gặp ngay cả trên đỉnh núi Phú Sĩ. Không chỉ bán thức ăn, các máy này còn cung cấp nước uống và nhiều mặt hàng tiện ích khác.

Khác với nhiều nơi trên thế giới, người Nhật không để vật dụng cá nhân trong tủ khóa mà thường mang theo bên mình. Điều này đôi khi gây bất tiện khi dùng bữa. Hiểu được điều đó, nhiều nhà hàng tại Nhật đã tinh tế chuẩn bị những chiếc giỏ nhỏ đặt dưới bàn hoặc bên cạnh ghế ngồi. Đây là nơi lý tưởng để bạn đặt túi xách hay đồ dùng cá nhân, vừa gọn gàng, vừa tiện lợi, lại không ảnh hưởng đến trải nghiệm ăn uống.

Đến nhà hàng Nhật, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh những chiếc giỏ sắp xếp ngay ngắn – một chi tiết nhỏ nhưng thể hiện sự chu đáo và văn hóa tinh tế của người Nhật trong từng bữa ăn.

Trước khi món ăn được dọn lên, bạn sẽ thấy một chiếc khăn ướt – gọi là *oshibori* – đã sẵn sàng trên bàn, hoặc được nhân viên phục vụ mang ra khi bạn yên vị. Đây là một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản, nơi mà sự sạch sẽ được đặt lên hàng đầu, đặc biệt với những món ăn như sushi thường dùng tay để thưởng thức.

Khăn ướt oshibori được dùng để lau tay trước khi ăn, tuyệt đối không sử dụng để lau miệng – cho việc đó, hãy dùng khăn giấy khô được đặt sẵn trên bàn. Khi sử dụng khăn đúng cách, bạn không chỉ tôn trọng quy tắc nơi đây mà còn thể hiện sự cảm kích với sự tận tâm của nhân viên phục vụ. Và hãy nhớ: khăn chỉ để lau tay, không dùng cho mặt hay cổ nhé!

Trong lúc chờ các đầu bếp chuẩn bị món ăn, đồ uống sẽ được mang ra trước – một ly bia mát lạnh hay cocktail nhẹ nhàng sẽ là lời mở đầu tuyệt vời. Người Nhật thường bắt đầu bằng câu chúc "Kanpai!" – nghĩa là "cạn ly". Khi nghe thấy, hãy nâng ly lên, mỉm cười và cùng chúc mừng.

Ở Nhật, phép lịch sự trong việc uống rượu rất quan trọng: đừng uống một mình. Hãy đợi đến khi mọi người đều cầm ly, lắng nghe lời chúc và cùng nâng ly. Khi chạm cốc, hãy chú ý để ly của bạn thấp hơn nếu người kia có vị trí cao hơn – đó là cách người Nhật thể hiện sự kính trọng qua từng cử chỉ nhỏ.

Người Nhật, giống như người Hàn, thường có thói quen gọi nhiều món ăn và bày khắp bàn để cùng thưởng thức. Đây là nét đặc trưng của văn hóa ẩm thực Á Đông, tạo nên không khí ấm cúng và chia sẻ trong mỗi bữa ăn. Mỗi món tuy không quá nhiều nhưng sự đa dạng về khẩu vị và dưỡng chất khiến bữa ăn trở nên hài hòa và hấp dẫn hơn bao giờ hết.

Trong số các món ăn đặc trưng, không thể không nhắc đến sushi – biểu tượng ẩm thực Nhật Bản được yêu thích trên toàn thế giới. Sushi thường xuất hiện trong mọi bữa ăn của người Nhật, từ bữa cơm thường ngày đến những dịp lễ trọng đại. Với sắc màu bắt mắt và hương vị tinh tế, sushi luôn là món không thể thiếu khi gọi nhiều món ăn tại các bàn tiệc Nhật.

Tại Nhật Bản, mỗi khi cùng nhau đi ăn, đi chơi hay tham gia hoạt động nhóm, mọi người thường tự thanh toán phần của mình. Văn hóa này được gọi là Warikan, tương tự như khái niệm "Let's go Dutch" của phương Tây. Tính minh bạch và công bằng là điều được đề cao trong lối sống Nhật, đến mức nhiều nhà hàng đã in hóa đơn chia sẵn theo số người, giúp việc thanh toán trở nên đơn giản, không cần phải tính toán thêm.

Dù bữa ăn có không khí thân mật và chia sẻ như phương Đông, thì đến lúc thanh toán, sự rõ ràng và công bằng lại rất giống tinh thần của người Âu Mỹ. Việc tự trả phần mình là biểu hiện của sự tự trọng và tôn trọng người khác. Nếu không có ai mời chủ đích, thì việc rút ví trả tiền là điều nên làm, và hoàn toàn không nên có ai thản nhiên đứng dậy ra về mà không góp phần mình.

Trong văn hóa Nhật Bản, việc để lại tiền tip sau bữa ăn không chỉ bị xem là thiếu lịch sự mà còn có thể bị coi là xúc phạm. Người Nhật tin rằng tiền thưởng ngoài hóa đơn mang hàm ý rằng họ phục vụ chưa tốt, thậm chí như một sự bố thí, làm tổn thương đến lòng tự trọng của người lao động. Thay vì đưa thêm tiền, một lời cảm ơn chân thành – “arigatou gozaimasu” – chính là cách bày tỏ lòng biết ơn và sự trân trọng đúng mực đối với dịch vụ mà bạn đã nhận được.

Khác với nhiều quốc gia, người Nhật coi tiền bạc là giá trị từ công sức lao động, và nếu bạn cố ý đưa thêm, họ sẽ cảm thấy như bị đánh giá là chưa làm tròn bổn phận. Chính sự tinh tế này đã tạo nên một quy chuẩn văn hóa ứng xử đặc sắc trong ngành dịch vụ tại đất nước Mặt Trời Mọc.

Văn hóa xếp hàng của người Nhật từ lâu đã nổi tiếng khắp thế giới. Dù ở nhà ga, cửa hàng hay nhà hàng, họ luôn kiên nhẫn đứng xếp hàng trong trật tự tuyệt đối, không chen lấn, không ồn ào. Điều này cũng không ngoại lệ khi nói đến việc thưởng thức ẩm thực. Người Nhật sẵn sàng xếp hàng dài chỉ để được thưởng thức một món ăn ngon, vì với họ, giá trị của món ăn xứng đáng với sự chờ đợi.

Từ trẻ nhỏ đến người lớn tuổi, tất cả đều ý thức cao trong việc giữ gìn nếp sống văn minh nơi công cộng. Hình ảnh những hàng người ngay ngắn chờ đợi đến lượt mình trở thành dấu ấn đẹp đẽ trong mắt du khách nước ngoài, thể hiện tinh thần tôn trọng cộng đồng và lòng kiên nhẫn vốn là đặc trưng sâu sắc của con người Nhật Bản.

Trong văn hóa Nhật Bản, việc cởi giày trước khi bước vào không gian trong nhà là một nghi thức lịch sự quen thuộc, thể hiện sự tôn trọng đối với nơi chốn và những người xung quanh. Tại các nhà hàng truyền thống hay những không gian trải sàn gỗ bóng loáng, khách thường được yêu cầu tháo giày để giữ gìn sự sạch sẽ và thanh tịnh. Nếu không có ai nhắc, hãy tinh ý quan sát – nếu thấy sàn trong cao hơn bậc cửa hay người khác đang đi chân trần, đó là dấu hiệu bạn nên cởi giày ngay.

Không chỉ dừng lại ở nhà hàng, mà trong mỗi ngôi nhà Nhật, việc để giày ngoài cửa là nguyên tắc bất di bất dịch. Bên trong thường chuẩn bị sẵn dép đi trong nhà, và đặc biệt đối với những phòng lát chiếu tatami – loại sàn truyền thống của Nhật – bạn cần để dép bên ngoài trước khi bước vào. Thậm chí, nhà vệ sinh cũng có dép riêng, chỉ dùng trong khu vực đó, cho thấy sự kỹ lưỡng và tinh tế đến từng chi tiết trong đời sống hàng ngày của người Nhật.

Tại Nhật Bản, nghệ thuật làm mô hình thức ăn – hay còn gọi là Sampuru – không chỉ là một hình thức trưng bày mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực của xứ sở Phù Tang. Sampuru được tạo tác vô cùng tinh xảo, khiến người ta ngỡ ngàng vì độ chân thật của từng chi tiết nhỏ, từ màu sắc, kết cấu đến độ bóng bẩy của món ăn. Nhờ vậy, ngay cả khi không đọc được tên món, thực khách vẫn có thể dễ dàng hình dung và lựa chọn món ăn phù hợp.

Hầu hết các nhà hàng tại Nhật đều sở hữu những tủ kính trưng bày món ăn bằng nhựa đầy màu sắc, từ món khai vị, món chính đến tráng miệng. Đây không chỉ là cách giới thiệu thực đơn sinh động mà còn thể hiện sự tinh tế và thấu hiểu tâm lý thực khách của người Nhật. Những mẫu thức ăn giả này không đơn thuần là sản phẩm công nghiệp, mà là tác phẩm nghệ thuật được tạo nên bởi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân lành nghề.