Top 10 món ăn đặc sản nổi bật của Bình Định

Bình Định, vùng đất võ huyền thoại với những bãi biển tuyệt đẹp và nền văn hóa đặc sắc, luôn nổi bật với những món ăn đặc trưng độc đáo, trong đó có bánh hỏi Bình Định. Điều thú vị là bánh hỏi được làm từ loại gạo xay từ lúa cũ, được chế biến theo một quy trình rất công phu. Mỗi ngày, từ sáng sớm, những người làm bánh phải dậy sớm vo gạo và ngâm để hạt gạo nở đều, sau đó xay thành bột. Sau khi làm chín bột trên bếp bằng ống tre, người thợ sẽ tạo thành các thanh bột dài, ép thành những sợi nhỏ. Những sợi bột này sẽ được xếp chồng lên nhau và hấp trong khoảng 5 - 10 phút cho ra những cuộn bánh hỏi thơm ngon, mềm mại. Món bánh hỏi đặc biệt nhất khi kết hợp với cháo lòng heo, nơi mà lòng heo tươi, béo và được chế biến ngay tại chỗ. Điểm nhấn của món ăn này chính là nước chấm, được pha chế tinh tế với mắm mộc nhỉ, chanh, muối, đường và tỏi, mang đến hương vị đậm đà đầy đủ bốn vị: mặn, ngọt, chua và cay. Nếu đơn giản hơn, bạn có thể chỉ cần một chút nước mắm chanh và vài cọng lá hẹ để tạo ra một món ăn vừa ngon miệng lại vừa thanh tao.

Khi nói đến đặc sản của Bình Định, một trong những món không thể thiếu chính là mắm nhum Mỹ An, được coi như biểu tượng ẩm thực của miền đất võ. Mắm nhum không chỉ nổi tiếng trong vùng mà còn được yêu thích bởi du khách từ khắp mọi nơi nhờ vào hương vị đặc trưng và độc đáo của nó. Món mắm này được làm từ loài nhum, hay còn gọi là cầu gai hoặc nhím biển, một sinh vật biển đặc trưng của vùng này. Để chế biến mắm nhum, người ta chỉ sử dụng nhum ta có màu đen. Những con nhum mập, khi bỏ vỏ và gai, sẽ để lại phần thịt nhum mềm mại giống như múi sầu riêng, trong khi nhum gầy lại có thịt như gạch, bám theo vỏ. Gia vị chế biến món mắm nhum rất đơn giản nhưng lại quyết định đến hương vị đặc biệt của nó: muối hạt, tỏi và tiêu nguyên hạt. Sau khi tẩm ướp nhum với gia vị, người ta cho vào chum sành, ủ trong bếp tro hoặc phơi ngoài nắng từ 10 đến 15 ngày. Khi mắm đã chín, thịt nhum sẽ trở thành dạng sệt, có màu đỏ đục, mùi thơm nồng nàn và vị mặn, cay, ngọt hài hòa, làm nên món mắm nhum Mỹ An nổi tiếng, đặc biệt hấp dẫn đối với những ai yêu thích ẩm thực biển.

Nếu mắm nhum là đặc sản độc đáo của Bình Định thì nem chợ huyện chính là món ăn không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực nơi đây. Xuất phát từ làng nem Chợ Huyện, thuộc xã Phước Lộc, huyện Tuy Phước, món nem chua Bình Định đã đi vào lòng người và trở thành biểu tượng ẩm thực của vùng đất võ. Dù có nguồn gốc từ lâu đời, nem chợ huyện vẫn giữ được sự hấp dẫn và đặc sắc của mình qua bao thế hệ. Huyền thoại về ông Trần Võ, hay còn gọi là ông Bảy Ù, người đã đưa món nem này ra khắp nơi và cải biến hương vị cho phù hợp với khẩu vị người địa phương, đã trở thành một phần không thể thiếu trong câu chuyện về nem chợ huyện.

Nem chợ huyện ngon vì được làm từ thịt heo cỏ tươi, chọn lựa kỹ càng từ những con heo 6 - 8 tháng tuổi, thịt săn chắc, nhiều nạc và có màu đỏ sẫm. Thịt được lọc từ bốn đùi, đảm bảo chất lượng tươi ngon. Có hai loại nem: nem tươi nướng và nem chua có thể bảo quản lâu. Món nem này ngon khi ăn kèm với nước mắm ngon pha loãng cùng đậu phộng, mang lại hương vị tuyệt vời, từ ngọt đến mặn, dai giòn nhưng không hề ngấy. Với giá khoảng 40 nghìn đồng cho 10 chiếc, nem chợ huyện không chỉ là món ăn, mà còn là một thương hiệu đặc sản nổi tiếng của Bình Định.

Rượu Bàu Đá, món đặc sản của vùng đất Bình Định, nổi tiếng từ lâu với hương vị nồng nàn và chất lượng tuyệt hảo. Được nấu từ làng Cù Lâm, xã Nhơn Lộc, huyện An Nhơn, rượu mang tên một bàu nước ngày xưa, nơi cả làng sử dụng chung nguồn nước để chưng cất rượu. Để có được một mẻ rượu ngon, người nấu phải tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu về nước, gạo, men và dụng cụ nấu, đồng thời phải có kinh nghiệm gia truyền. Mặc dù ngày nay, phong trào nấu rượu ở làng nghề phát triển mạnh mẽ, nhưng chất lượng vẫn được giữ vững bởi những gia đình còn lưu giữ truyền thống. Rượu Bàu Đá có giá cả phải chăng, khoảng 26 nghìn đồng cho một lít, và trở thành món quà lý tưởng cho du khách khi đến Bình Định.

Quá trình nấu rượu Bàu Đá rất công phu, với mỗi mẻ nấu từ 5 kg gạo lứt, chỉ cho ra khoảng 3,5 - 4 lít rượu sau 6 giờ chưng cất. Dụng cụ nấu rượu đều làm bằng sành, thủy tinh và tre, tạo nên hương vị đặc biệt. Khi nấu, lửa phải giữ đều và không vội vàng để đảm bảo rượu ra được tinh chất tốt nhất. Người nấu rượu lâu năm có thể thẩm định chất lượng chỉ bằng cách nghe tiếng giọt rượu rơi trong vại sành và cảm nhận hương thơm thoáng qua. Rượu Bàu Đá có nồng độ rất cao, lên tới hơn 50 độ, mang đến một trải nghiệm đậm đà cho những ai yêu thích sự mạnh mẽ của rượu truyền thống.

Khi nói đến ẩm thực Bình Định, không thể không nhắc đến bánh ít lá gai, món quà tinh túy gói trọn hương vị của mảnh đất này. Bánh được gói bằng lá chuối tơ mềm mại, có màu đen đặc trưng như mái tóc thiếu nữ, mang đến vẻ đẹp tựa như một món quà dân gian. Bánh ít lá gai dẻo thơm nhưng không hề dính răng, mỗi miếng cắn vào, bạn sẽ cảm nhận được sự hòa quyện của đường ngọt, nếp thơm, dầu béo, đậu bùi và một chút hương cay nồng từ gừng, tạo nên một hương vị đặc biệt, khó quên. Theo người dân Bình Định, lá gai còn có tác dụng chữa đau bụng, vì vậy bạn có thể thưởng thức món bánh này mà không lo bị đầy bụng.

Bánh ít lá gai là món ăn quen thuộc trong đời sống người dân Bình Định, không chỉ là món ăn chơi mà còn là món quà biếu đầy ý nghĩa trong các dịp lễ, cúng tế tổ tiên. Mặc dù bánh ít có mặt ở nhiều vùng miền, mỗi nơi lại có hương vị riêng biệt, nhưng bánh ít lá gai Quy Nhơn vẫn luôn khiến người ta nhớ mãi. Vị ngọt thanh, dẻo mềm, béo béo của nếp, lá gai, đậu xanh và dừa sẽ quyện lại thành một hương vị đặc trưng mà không thể tìm thấy ở nơi nào khác.

Nếu đã đặt chân đến Bình Định, đừng quên thưởng thức món bánh xèo Mỹ Cang, một nét độc đáo trong ẩm thực nơi đây. Điểm đặc biệt của món bánh này chính là sự kết hợp hoàn hảo giữa bột bánh giòn rụm, nước chấm đậm đà và những con tôm đất tươi ngon. Những con tôm nhảy tanh tách trong rổ, mang lại vị ngọt thanh khi được rải đều lên khuôn bánh nóng hổi, tạo nên một món ăn vô cùng hấp dẫn. Tôm đất là loại tôm đặc trưng của vùng sông nước Đông Bình Định, mang đến hương vị béo ngọt, giòn rụm không đâu có được. Khi thưởng thức bánh xèo Mỹ Cang, bạn sẽ cảm nhận được sự hòa quyện của các thành phần, khiến món ăn thêm phần đậm đà và khó quên.

Để tạo nên một chiếc bánh xèo đúng chuẩn, không thể thiếu những nguyên liệu đặc trưng như bột gạo ngon, nghệ khô, hành lá, giá sống, rau thơm và đặc biệt là tôm đất tươi sống. Tùy theo khẩu vị, bạn có thể thêm mực tươi hoặc thịt bò để làm món bánh xèo thập cẩm. Món ăn này còn được chấm với nước mắm pha đường, tỏi ớt và một chút dứa, tạo nên một hương vị đậm đà khó cưỡng. Với bánh xèo Bình Định, mỗi chiếc bánh đều có lớp vỏ giòn tan, bên trong là sự hòa quyện của tôm, rau và gia vị, mang đến một trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời.

Bánh tráng dừa là một món ăn đặc sản của Bình Định, nổi bật với hương vị thơm ngon và sự khác biệt so với các loại bánh tráng thông thường. Những chiếc bánh tráng này có độ dày vừa phải, được làm từ bột gạo tươi trộn với nước cốt dừa, rắc thêm mè và gừng, tạo nên một hương thơm hấp dẫn ngay từ lúc chưa nướng. Đây là món ăn thường được chọn làm quà mỗi khi du khách ghé thăm Bình Định, bởi vị thơm béo, ngọt nhẹ của dừa, dễ dàng chinh phục bất kỳ ai thưởng thức.

Để tạo ra một chiếc bánh tráng dừa đúng chuẩn, không thể thiếu công đoạn chuẩn bị lò chuyên dụng. Lò được xây dựng kín, chỉ chừa một cửa để cho củi và tro trấu vào đun, tạo hơi nước để làm chín bánh. Nồi lớn đựng nước được đặt trên miệng lò, và lớp vải được trải lên trên để tráng bánh. Khi nước trong nồi sôi, hơi nước nóng bốc lên sẽ làm bột chín từ từ, chuyển thành một lớp bánh tráng ướt. Sau khi phơi khô, bạn sẽ có được bánh tráng dừa với độ dày vừa phải, vị béo ngậy, tạo nên sự khác biệt trong hương vị mà chỉ Bình Định mới có.

Công đoạn tráng bánh đòi hỏi kỹ thuật cao, bởi người thợ cần phải tráng một lớp bột mỏng đều, sao cho bánh không bị dày mỏng chỗ này chỗ kia. Mùi thơm của gừng và dừa thoang thoảng trong không gian, kích thích vị giác và tạo cảm giác hấp dẫn ngay từ khi nhìn thấy bánh. Đây chính là lý do khiến bánh tráng dừa trở thành món ăn đặc biệt, được yêu thích trong mọi dịp.

Cua huỳnh đế là một loại cua đặc biệt của vùng biển Bình Định, nổi tiếng với câu chuyện lịch sử thú vị. Theo ngư dân địa phương, cua này có tên gọi như vậy vì xưa kia, mỗi khi bắt được loại cua này, người dân đều phải dâng lên vua Gia Long. Tương truyền rằng khi vua Gia Long còn lánh nạn, ông đã có dịp thưởng thức cua huỳnh đế khi ghé hòn Tranh. Với lớp vỏ đỏ hồng giống như chiến bào, hương vị thơm ngon, ông đã quyết định đưa cua huỳnh đế vào danh sách các món ăn tiến vua.

Ngày nay, cua huỳnh đế không chỉ là món ăn tiến vua mà còn trở thành biểu tượng của sự may mắn, niềm tự hào của người dân Bình Định. Loài cua này phân bố chủ yếu ở ven biển miền Trung, đặc biệt là ở Tam Quan và Đề Gi. Cua huỳnh đế không chỉ hấp dẫn bởi hương vị tuyệt vời mà còn chứa nhiều dưỡng chất bổ dưỡng. Mỗi 100g cua cung cấp 103 calo, 17,5g protein, 0,6g chất béo và 141mg canxi. Thực khách yêu thích món cua huỳnh đế thường thưởng thức hai món đơn giản nhưng đậm đà là cua hấp với muối tiêu và ớt xanh, hoặc cháo cua huỳnh đế thơm ngon.

Giá của món cua này khá cao, khoảng 800 nghìn đồng cho 1kg, nhưng nó thực sự xứng đáng với những gì mà bạn trải nghiệm khi thưởng thức.

Bún chả cá Quy Nhơn là món ăn đã làm say lòng biết bao thực khách bởi sự kết hợp hoàn hảo giữa các nguyên liệu tươi ngon từ biển. Hương vị đậm đà của miếng chả cá, sợi bún dai ngon, cùng rau sống tươi mát, tất cả hòa quyện trong một tô bún đầy sức hút. Đặc biệt, nước dùng của món bún này được nấu từ xương cá thu, cá cờ hoặc cá quả, mang lại một vị ngọt tự nhiên, trong veo mà không hề tanh. Đây là điểm khác biệt lớn so với các món bún khác, khi sử dụng xương heo làm nước lèo.

Cái đặc biệt thứ hai chính là miếng chả cá – linh hồn của tô bún. Người dân Quy Nhơn khéo léo chế biến chả cá từ thịt cá thu tươi ngon, trộn cùng tỏi, ớt, tiêu, bột ngọt, một chút muối và da lợn xay nhuyễn. Chả cá được xay mịn, sau đó chế biến thành những viên tròn vừa ăn, chiên vàng giòn hoặc hấp cách thủy để giữ nguyên hương vị tự nhiên. Miếng chả cá mềm mịn, ngọt ngào và dai dai, hòa quyện cùng các thành phần khác trong tô bún tạo nên một hương vị không thể quên.

Điều đặc biệt thứ ba là các loại rau sống tươi ngon ăn kèm. Xà lách xanh mướt, bắp cải trắng bào mỏng, bắp chuối, giá đỗ và bạc hà tạo nên một sự hòa hợp về màu sắc, bổ sung thêm hương vị tươi mới cho món bún. Chấm miếng chả cá vào tương ớt, ăn kèm với hành tím ngâm và rau sống, húp một muỗng nước dùng, bạn sẽ cảm nhận được hương vị đặc trưng của vùng đất miền biển, mang đậm hơi thở của biển cả và đồng quê.

Nằm êm đềm bên bờ đầm Châu Trúc, một khu vực biển cả hiền hòa thuộc huyện Phù Mỹ, Bình Định, làng Châu Trúc được thiên nhiên ban tặng những đặc sản thủy sản quý giá, trong đó có bún tôm Châu Trúc, món ăn giản dị nhưng đậm đà hương vị biển cả. Đầm Trà Ổ, nơi được biết đến với vị trí độc đáo, giao thoa giữa biển và đất liền, cung cấp những con tôm đồng tươi ngon, thịt chắc ngọt và mùi vị đặc biệt mà không nơi nào có được.

Bún tôm Châu Trúc là sự kết hợp tuyệt vời giữa bún gạo và tôm tươi được đánh bắt trực tiếp từ đầm, mang đến một món ăn không thể quên. Mỗi tô bún tôm như chứa đựng hương vị thuần khiết của vùng quê ven đầm, với vị ngọt mát của tôm, sự bùi ngậy của nước dùng, vị cay nhẹ của tiêu và hành, tạo nên một hương vị đậm đà mà không thể tìm thấy ở đâu khác. Đây là món quà sáng giản dị nhưng rất đặc biệt, dễ dàng làm say đắm lòng người.

Bún tôm Châu Trúc không chỉ là món ăn dân dã mà còn là ký ức gắn liền với tuổi thơ, với những buổi sáng ấm áp, bưng bát bún thơm lừng ngồi bên bờ đầm. Người xa quê cũng luôn mong một lần quay về để thưởng thức món bún tôm đầy đậm đà hương vị ấy, như một cách gắn kết với những ngày tháng yên bình.