Top 8 món ăn đặc sản nổi tiếng của người dân tộc Mông

Tại bản Lao Chải (Sa Pa), người H'Mông sở hữu một món ăn vô cùng đặc sắc từ ớt: Ớt nướng. Món ăn này được chế biến từ những quả ớt xanh, nướng trên bếp củi cho đến khi ớt chín đều, mất đi độ cay gắt. Sau đó, ớt được giã nhuyễn cùng muối rang và đôi khi thêm một chút dầu hoặc mỡ nóng để tăng phần hấp dẫn. Chỉ với những nguyên liệu đơn giản ấy, món ớt nướng đã trở thành một món ăn không thể thiếu trong bữa cơm của người H'Mông.

Vị cay nồng của ớt hòa quyện với vị mặn của muối rang mang lại một hương vị đặc biệt. Món ăn này tuy có thể lạ với những ai lần đầu thưởng thức, nhưng với người dân Lao Chải, ớt nướng đã trở thành một phần không thể thiếu trong mỗi bữa ăn, nhất là trong bối cảnh bữa cơm thường ngày chỉ có rau dại luộc. Ớt nướng không chỉ kích thích vị giác mà còn là món ăn vừa giản dị lại vừa đậm đà bản sắc.

Vì vậy, nếu có dịp đến vùng cao, đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức món ớt nướng đặc biệt này của người H'Mông.

Không thể không nhắc đến phở chua Bắc Hà, một món ăn dân dã nhưng chứa đựng bao giá trị văn hóa độc đáo. Khác với những loại phở thông thường, phở chua đặc biệt ở chỗ có sự kết hợp tinh tế giữa bánh phở làm từ gạo địa phương, nước dùng chua ngọt, dưa muối, tàu xì, lạc rang và tương ớt. Tàu xì, một nguyên liệu quan trọng trong món ăn này, được chế biến công phu, mất tới ba tháng để có được hũ tàu xì ngon đúng điệu.

Với nước dùng được chế biến từ rau cải ngâm và nước đường, phở chua mang lại cảm giác giản dị nhưng đậm đà, là sự hòa quyện tuyệt vời của các vị: giòn ngọt của lạc, chua nhẹ của dưa và nước dùng, mềm dai của thịt, cay nồng của tương ớt, và hương thơm đặc trưng của rau húng. Món ăn này dù thưởng thức một lần hay nhiều lần, vẫn luôn khiến người ta khó quên bởi hương vị đặc trưng khó lẫn vào đâu.

Nhờ sự phát triển của du lịch, phở Bắc Hà không còn là món ăn chỉ dành riêng cho người dân nơi đây nữa. Giờ đây, du khách từ khắp nơi tìm đến những quán phở địa phương để thưởng thức món ăn đặc biệt này mỗi sáng, biến phở chua và các loại phở đặc sản Bắc Hà trở thành món ngon không thể bỏ qua khi đến vùng cao này.

Không chỉ Mèn mén, mà còn một món ăn đặc sắc khác của người Mông làm từ ngô là bánh ngô “pá páo cừ”. Những người phụ nữ Mông chia sẻ rằng: "Bánh ngô được làm từ ngô nếp, có vị thơm và dẻo đặc trưng. Khi ngô còn non, họ hái về, tách hạt và nghiền thành bột. Sau đó, bột được cho vào túi treo cao để nước thoát ra, giữ lại phần bột ngô bên trong. Để bột khô nhanh hơn, người ta đặt túi bột vào đống tro bếp, giúp hút nước hiệu quả. Sau hai ngày, bột ngô đã đông lại, được đánh tơi và nhào với một ít nước rồi lăn thành từng chiếc bánh tròn, sau đó đem rán vàng.

Những chiếc bánh ngô này có thể được nặn thêm mật mía hoặc mật ong để tạo vị ngọt tự nhiên. Một số gia đình còn gói bánh thành hình tam giác, dùng bẹ ngô để gói rồi đem hấp chín. Mỗi miếng bánh khi ăn đều dẻo mềm, thơm ngon, là món ăn đặc trưng không thể thiếu trong ẩm thực của người Mông.

Bánh ngô không chỉ là món ăn, mà còn thể hiện sự tinh tế trong nghệ thuật ẩm thực của người Mông. Những chiếc bánh nhỏ xinh, khi hấp vẫn giữ được độ dẻo và mùi thơm ngọt từ ngô, có thể được xâu thành chuỗi hoặc quấn vào đầu đũa để thưởng thức. Đây không chỉ là món ăn, mà là một phần của văn hóa, tâm hồn và cuộc sống của người dân vùng cao nguyên đá.

Có một loại bánh đặc biệt từ bột ngô mà không thể thiếu trong những dịp Tết của người Mông ở các vùng như Sính Lủng, Thài Phìn Tủng, Vần Chải, Sủng Trái, đó là bánh láo khoải (hay còn gọi là lức khoải hoặc rớ khoải). Mỗi dịp xuân về, các gia đình lại quây quần bên nhau, làm một mẻ bánh láo khoải to, chuẩn bị cho cả tháng giêng, thể hiện sự đoàn kết và tình cảm thắm thiết trong cộng đồng.

Bánh được làm từ bột ngô, đồ chín rồi giã mịn cho bột ngô dẻo, sau đó nặn thành những chiếc bánh hình bầu dục, có đường kính từ 15-20 cm. Đặc biệt, bánh được phết một lớp mỡ và mật ong lên trên bề mặt, tạo nên một hương vị thơm ngon và béo ngậy. Loại bánh này rất bền, có thể để lâu ngày mà vẫn giữ được độ dẻo và hương vị đặc trưng. Khi ăn, người Mông thường cắt nhỏ bánh và nướng trên than củi để bánh phồng lên, thơm lừng.

Bánh láo khoải không chỉ là món ăn ngày Tết, mà còn là món quà đặc trưng, thường xuất hiện trong các phiên chợ vùng cao Tây Bắc. Với vị ngon đậm đà và hình thức độc đáo, bánh láo khoải đã trở thành món ăn không thể thiếu, được yêu thích trong cộng đồng và du khách khi đến thăm.

Bánh dày là món bánh truyền thống, không thể thiếu trong các lễ hội, dịp Tết của người Mông ở vùng núi phía Bắc. Món bánh này không chỉ mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc mà còn thể hiện tình yêu, sự thủy chung của đôi lứa. Theo quan niệm xưa, bánh dày tượng trưng cho sự kết nối giữa mặt trăng và mặt trời, là nguồn gốc sinh ra con người và vạn vật. Trong tiếng Mông, bánh dày được gọi là “Pé-Plẩu”, một cái tên đầy thiêng liêng.

Bánh dày được chế biến khá công phu. Nguyên liệu chính là gạo nếp thơm, được hấp thành xôi. Sau đó, người ta trộn thêm vừng rang và lòng đỏ trứng gà đã được luộc chín. Để bánh không bị dính, người ta dùng tay xoa một lớp dầu hoặc mỡ lên dụng cụ nặn bánh. Bánh dày thơm ngon nhất khi còn nóng hổi, vừa được làm xong. Bạn có thể thưởng thức bánh dày bằng cách rán hoặc nướng để bánh thêm phần hấp dẫn, ăn kèm với mía đường hoặc mật ong sẽ tuyệt vời hơn nữa.

Mặc dù bánh dày xuất hiện ở nhiều dân tộc khác, nhưng mỗi vùng lại có cách làm và hương vị riêng biệt. Đặc biệt, bánh dày của người Mông mang một hương vị rất đặc trưng, khó có thể tìm thấy ở nơi khác. Nếu có dịp, hãy một lần đến miền núi Tây Bắc để tận mắt chứng kiến sự khéo léo và nghệ thuật làm bánh của những con người mến khách nơi đây.

Thắng cố là món ăn đặc trưng của người Mông, mang đậm bản sắc văn hóa vùng núi phía Bắc. Xuất phát từ Vân Nam (Trung Quốc), món ăn này đã được đồng bào dân tộc Mông phát triển và truyền lại cho các dân tộc khác như Kinh, Dao, Tày.

Mặc dù nguyên liệu chế biến đơn giản, nhưng để có món Thắng cố thơm ngon, đậm đà hương vị lại là cả một bí quyết riêng, được gìn giữ qua từng thế hệ. Thịt ngựa (hoặc bò, dê, heo) được làm sạch, xắt nhỏ, sau đó cùng với nội tạng như tim, gan, lòng… cho vào một chảo lớn, chảo phải cũ, dùng mỡ tự nhiên của động vật để xào thịt cho đến khi chín tới. Lửa phải thật mạnh, “rực hồng” mới có thể tạo nên hương vị đặc trưng. Khi thịt đã se cạnh, nước được đổ vào chảo, ninh lâu, cho đến khi thịt mềm nhừ.

Nước dùng của món Thắng cố cũng cần phải được nấu rất cẩn thận. Những người đầu bếp Mông thường múc bọt ra để giữ nước dùng trong và ngọt. Sau khi ninh, người ta có thể cho thêm rau rừng, gia vị như thảo quả, địa điền, quế, lá chanh nướng tán nhỏ để tạo hương vị đặc trưng. Dù hiện nay gia vị đã có nhiều sự thay đổi, nhưng món Thắng cố vẫn luôn giữ được cái hồn của nó. Món ăn này thường xuất hiện trong các dịp lễ hội, lễ ăn thề bảo vệ rừng, hội làng, chợ phiên, nơi có đông người tụ hội.

Mèn mén không phải là món ăn cầu kỳ, nhưng lại dễ dàng chiếm trọn trái tim những ai từng một lần thưởng thức. Món ăn được chế biến từ ngô tẻ địa phương – nguyên liệu quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày của đồng bào Mông. Sau mỗi mùa thu hoạch, ngô được phơi khô trên hiên nhà hoặc gác bếp, chờ đến khi thật khô mới mang đi chế biến thành mèn mén. Tuy nhiên, để có được món mèn mén hoàn hảo, người làm món này phải kiên nhẫn trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ.

Đầu tiên, ngô được tách hạt, rồi loại bỏ hạt sâu, mốc, chỉ giữ lại những hạt ngô tròn mẩy. Tiếp theo, ngô được xay bằng cối đá truyền thống, một công đoạn đòi hỏi sức lực và sự kiên trì. Sau khi xay xong, ngô được sàng lọc để loại bỏ mày và sạn, rồi cho vào nia để trộn với một ít nước. Lượng nước phải được tính toán sao cho vừa đủ, vì nếu bột quá khô sẽ khó chín, còn nếu quá ướt thì món ăn sẽ bị nát.

Mèn mén không giống những món ăn khác, nó được hấp hai lần để giữ được độ mềm dẻo và hương vị thơm ngon. Nồi hấp được chuẩn bị đặc biệt với một chiếc chõ cao đặt giữa chảo nước sôi. Món mèn mén thường được ăn kèm với cơm, đem đến hương vị ngọt bùi, mềm dẻo đầy quyến rũ. Không chỉ là món ăn truyền thống trong các gia đình, mèn mén giờ đây còn được bán tại các chợ phiên vùng cao, trở thành đặc sản dễ dàng tìm thấy trong chuyến du lịch khám phá văn hóa của đồng bào Mông.

Rượu Ngô là một loại thức uống đặc trưng của người H'Mông vùng Sapa, với hương vị độc đáo đến từ sự kết hợp giữa men lá rừng và ngô nếp, thóc nương. Được nấu tại vùng đất Sapa, nơi có độ cao hơn 1000m so với mực nước biển, khí hậu mát mẻ và thiên nhiên tươi tốt đã tạo điều kiện lý tưởng cho việc sản xuất những giọt rượu thơm ngon này.

Nguyên liệu chính để làm rượu bao gồm thóc nương, ngô nếp và men lá chế biến từ hơn 20 loại thảo dược khác nhau. Quy trình sản xuất rượu bắt đầu với việc đồ chín thóc và ngô nếp, sau đó ủ với quả men đã chuẩn bị sẵn. Trong quá trình ủ, các chất sinh học bắt đầu chuyển hóa thành các hợp chất hóa học, tạo nên hương vị đặc trưng của rượu. Khi rượu có mùi thơm hấp dẫn, người dân bắt đầu chưng cất theo công thức riêng, cho ra sản phẩm cuối cùng tinh khiết và thơm ngon.

Rượu ngô H'Mông có màu sắc trong suốt, hương thơm thanh khiết và một vị ngọt dịu nhẹ. Theo truyền thống, rượu được sử dụng trong các lễ cúng Giàng (thần linh), vì vậy mỗi giọt rượu đều được nấu một cách tỉ mỉ, thể hiện sự tôn trọng và sự kỳ công của người dân nơi đây. Chất rượu ngọt ngào, hòa quyện hương thóc, ngô nếp với hương thảo dược, tạo nên một trải nghiệm uống vô cùng đặc biệt. Bên cạnh chất lượng vượt trội, rượu ngô H'Mông còn mang giá trị văn hóa sâu sắc của cộng đồng dân tộc.