12 Điều Thú Vị Nhất Về Tết Nguyên Đán

Cúng giao thừa là một nghi thức thiêng liêng trong văn hóa người Việt, mang ý nghĩa đánh dấu sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Đây là lúc các vị thần cai quản năm cũ trao lại nhiệm vụ cho các vị thần của năm mới. Người Việt tin rằng, mỗi năm, các vị thần Hành binh, Hành khiển và Phán quan sẽ thay phiên nhau cai quản hạ giới. Vào giao thừa, các gia đình chuẩn bị mâm cỗ cúng để tiễn đưa các vị thần cũ và đón chào các vị thần mới, cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc. Đây cũng là dịp để thể hiện lòng biết ơn đối với các vị thần đã bảo vệ và đem lại sự bình yên trong năm qua.

Tết Nguyên Đán là dịp để gia đình đoàn viên, sum vầy, và chào đón một năm mới tràn đầy hy vọng và may mắn. Lễ Tết, với truyền thống lâu đời, là dịp để thể hiện lòng hiếu thảo và tôn trọng tổ tiên, phản ánh tinh thần nghi lễ trong văn hóa Việt. Theo quan niệm dân gian, những ngày đầu năm là khởi đầu của mọi việc, vì vậy người Việt rất chú trọng vào việc làm sao để mọi chuyện đều thuận lợi, suôn sẻ. Chính vì thế, màu sắc trang phục cũng có ảnh hưởng lớn, đặc biệt là màu đỏ. Màu đỏ được xem là biểu tượng của thịnh vượng, tài lộc và sự may mắn, đồng thời còn có khả năng xua đuổi tà ma, giúp gia đình gặp nhiều thuận lợi trong năm mới.

Vì vậy, việc mặc đồ lót màu đỏ vào dịp Tết không chỉ là truyền thống mà còn là niềm tin vào sự đổi mới, xua đuổi vận xui của năm cũ, mang đến những điều tốt đẹp. Điều này cũng lý giải vì sao mọi người luôn ưa chuộng các bộ trang phục mang màu sắc tươi tắn, rực rỡ như mùa xuân, đồng thời tránh xa những gam màu u ám như đen hay trắng, vốn bị cho là mang đến sự không may mắn.

Mỗi mâm cơm trong ngày Tết đều phải đầy đủ, không thiếu một món nào, dù gia đình có khó khăn đến đâu. Đặc biệt, bánh kẹo, mứt Tết trở thành những món ăn không thể thiếu trong mọi gia đình, mang lại sự ngọt ngào, ấm áp trong những ngày đầu năm mới. Bánh ngọt thơm ngon, mứt Tết đa dạng và những loại hạt như hạt bí, hướng dương được bày biện trên mâm trà, không chỉ là món ăn, mà còn là phần không thể thiếu khi đón khách và chúc Tết. Mỗi gia đình đều chuẩn bị chu đáo, để thể hiện sự hiếu khách và chào đón năm mới với những lời chúc tốt lành, may mắn.

Ngày Tết, bánh kẹo không chỉ là món ăn vặt, mà theo truyền thống của người Việt, chúng còn mang đến sự ngọt ngào cho mối quan hệ gia đình và bạn bè, tạo nên không khí sum vầy, đoàn tụ. Những chiếc bánh kẹo cũng giúp mang lại sự may mắn, tài lộc, là món quà tinh thần mà người Việt luôn trao gửi nhau vào dịp đầu xuân.

Tục kiêng quét nhà vào Tết có nguồn gốc từ câu chuyện dân gian về ‘Sự Tích Cái Chổi’. Truyền thuyết kể rằng, một người phụ nữ tài năng trong việc nấu ăn đã bị đày xuống trần gian hóa thành cái chổi do phạm phải quy định nghiêm ngặt của Ngọc Hoàng. Mặc dù bị trừng phạt, bà vẫn được ân xá ba ngày Tết Nguyên Đán để nghỉ ngơi. Chính vì vậy, người Việt Nam từ đó đã giữ tục kiêng quét nhà trong ba ngày đầu năm, coi đó là một cách giữ gìn may mắn, tài lộc.

Ngày Tết, người ta tránh đổ rác hay quét nhà vì sợ rằng sẽ làm mất đi tiền tài, may mắn và vận đỏ của năm mới. Do đó, vào ngày 30 Tết, dù có bận rộn thế nào, mọi người cũng sẽ cố gắng dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ trước giờ giao thừa, để tránh quét nhà trong ba ngày Tết. Nếu cần phải quét, họ chỉ dọn dẹp một góc và giữ lại may mắn, không đổ rác ra ngoài để tránh tài lộc bị hao hụt.

Mua muối cầu may là một phong tục thú vị trong dịp Tết Nguyên Đán, đặc biệt phổ biến ở miền Bắc. Vào những ngày đầu năm, giá muối thường có chút thay đổi, và nhiều người tin rằng hành động mua muối sẽ mang lại sự may mắn, tài lộc. Câu nói ‘đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi’ phản ánh quan niệm muối là biểu tượng của tình cảm, sự gắn kết và mặn mà trong gia đình.

Vào dịp Tết, khi năm cũ qua đi và năm mới đến, nhiều người chọn đi chùa cầu an, cầu sức khỏe cho gia đình và mang về những gói muối nhỏ xinh như một món quà mang đến sự bình yên và thịnh vượng cho năm mới. Mỗi hạt muối, vì thế, không chỉ là gia vị trong cuộc sống, mà còn là dấu hiệu của sự may mắn và hy vọng cho tương lai.

Ngay sau thời khắc giao thừa, theo phong tục người Việt, người đầu tiên bước vào nhà và chúc Tết được coi là người xông đất cho gia chủ. Người này nếu hợp tuổi với gia chủ sẽ mang lại sự may mắn và tài lộc cho cả gia đình trong suốt năm mới. Chính vì vậy, việc chọn người xông đất là rất quan trọng, và gia chủ sẽ chú trọng mời những người hợp tuổi, khỏe mạnh và có những điều tốt lành trong cuộc sống.

Với phong tục này, người Việt tin rằng việc đón nhận một người xông đất phù hợp sẽ giúp mở đầu một năm mới thuận lợi, với nhiều niềm vui, hạnh phúc và thịnh vượng. Xông đất, vì vậy, không chỉ là hành động bước vào nhà mà còn mang ý nghĩa biểu trưng cho một khởi đầu đầy hứa hẹn.

Ngày Tết, khoảng thời gian thiêng liêng của đất trời, đánh dấu sự khởi đầu của năm mới, là dịp để mọi người chú trọng vào việc gìn giữ sự an hòa. Người Việt tin rằng 'có thờ có thiêng, có kiêng có lành', vì vậy, những ngày đầu năm luôn được xem là thời điểm đặc biệt, cần phải giữ cho không khí gia đình luôn vui vẻ, hòa thuận. Từ người lớn đến trẻ nhỏ đều tránh tranh cãi, mâu thuẫn, hoặc gây gắt, để bảo vệ sự bình yên trong năm mới.

Hơn nữa, trong những ngày đầu năm, người Việt cũng kiêng không vay mượn, không đòi nợ hay trả nợ. Vì theo quan niệm, việc vay mượn trong năm mới sẽ kéo theo cảnh túng thiếu, còn cho vay thì làm tiền bạc bị phân tán, khiến tài lộc không thể phát đạt.

Tục gói bánh chưng ngày Tết là một phần không thể thiếu trong văn hóa dân tộc Việt Nam, lưu giữ từ bao đời nay như một biểu tượng của sự đoàn kết, của lòng hiếu thảo với tổ tiên. Mỗi khi Xuân đến, nhà nhà lại quây quần bên nhau, gói bánh chưng, dâng lên bàn thờ tổ tiên để cầu chúc an lành cho gia đình.

Với truyền thuyết “Bánh chưng, bánh giầy” gắn liền với cuộc đời của Lang Liêu, người con trai nghèo nhưng hiếu thảo của vua Hùng. Trong một lần giỗ tổ, vua Hùng ra lệnh rằng ai tìm được lễ vật hợp ý sẽ được nhường ngôi. Lang Liêu, mặc dù nghèo khó, nhưng đã dùng những nguyên liệu bình dị như gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn, lá dong để tạo ra hai chiếc bánh – bánh chưng và bánh giầy – tượng trưng cho đất và trời. Sự hiếu kính và tấm lòng của Lang Liêu đã cảm động vua Hùng, và từ đó bánh chưng, bánh giầy trở thành món lễ vật thiêng liêng, không thể thiếu trong ngày Tết của người Việt.

Tết Nguyên Đán, dựa trên Âm lịch, luôn diễn ra muộn hơn Tết Dương lịch. Do quy luật âm lịch với chu kỳ nhuận ba năm một tháng, ngày Mùng Một Tết luôn rơi sau ngày 21/1 Dương lịch và trước ngày 19/2 Dương lịch. Đây là khoảng thời gian để gia đình sum vầy, chúc Tết và thể hiện lòng hiếu thảo.

Ý nghĩa các ngày trong Tết Nguyên Đán:

• Mồng Một Tết cha – Mồng Hai Tết mẹ: Hai ngày này là dịp để các gia đình bày cỗ cúng Tân niên, tỏ lòng hiếu thảo và trao cho nhau những lời chúc tốt đẹp cho một năm mới an vui, hạnh phúc. Mồng Một, các gia đình sẽ thăm và chúc Tết ông bà, cha mẹ, dâng hương lên tổ tiên. Mồng Hai, gia đình sẽ sang thăm và chúc Tết nhà ngoại, với những nghi lễ trang trọng, thân mật như Mồng Một.
• Mồng Ba Tết thầy: Vào ngày này, các học trò sẽ đến thăm thầy cô giáo để bày tỏ lòng tri ân và kính trọng.

Trong suốt ba ngày Tết, người Việt thường xuyên thăm viếng, chúc Tết bạn bè, gia đình, hàng xóm và người thân, cầu mong mọi người có một năm mới bình an, thịnh vượng.

Tết Nguyên Đán, hay còn gọi là Tết Âm Lịch, Tết Cổ Truyền, là lễ hội quan trọng nhất trong năm của người Việt và các dân tộc sử dụng lịch mặt trăng (Âm lịch). Theo các nhà nghiên cứu, từ "Tết" bắt nguồn từ chữ Hán, đọc là "Tiết", có nghĩa là đốt tre, đốt trúc, hay rộng ra là một khoảng thời gian trong năm.

Tết Nguyên Đán là dịp lễ trọng đại trong số các ngày Tết trong năm. Trong đó, "Nguyên" tượng trưng cho sự khởi đầu, sự mở đầu, còn "Đán" có nghĩa là buổi sáng sớm. Vậy nên, Tết Nguyên Đán được hiểu là ngày đầu tiên, buổi sáng đầu tiên của một năm mới. Đặc biệt, từ "Nguyên" còn mang hàm nghĩa đầy đủ, trọn vẹn, và vì thế Tết Nguyên Đán cũng biểu thị mong muốn cuộc sống luôn đầy đủ, ấm no và viên mãn của mỗi người dân Việt Nam.

“Lì xì” vào đầu năm là một phong tục truyền thống, một nét văn hóa không thể thiếu trong Tết Nguyên Đán của người phương Đông, với mong muốn đem lại sự may mắn, tài lộc cho mọi người. Đây là một phần không thể thiếu trong không khí Tết Việt, đặc biệt là đối với trẻ em, khi chúng háo hức mong đợi ngày Tết không chỉ vì đó là dịp khởi đầu năm mới mà còn vì sự chờ đợi bao lì xì đầy sắc đỏ, mang theo lời chúc tốt đẹp. Tục lì xì có nhiều giai thoại và truyền thuyết, nhưng nổi bật nhất là câu chuyện về một con yêu quái hay xuất hiện vào đêm Giao Thừa, chuyên quấy rối những đứa trẻ đang ngủ, khiến chúng bị sốt cao hoặc trở nên ngớ ngẩn. Vì thế, gia đình nào có trẻ nhỏ sẽ phải thức canh suốt đêm để bảo vệ con cái khỏi sự quấy phá này. Màu đỏ, vì vậy, trở thành biểu tượng của sự bảo vệ, giúp đuổi xua tà ma và mang lại may mắn.

Bao lì xì, với sắc đỏ tươi sáng hoặc vàng rực rỡ, không chỉ mang ý nghĩa về tài lộc mà còn là biểu tượng của hạnh phúc, sự phát đạt trong năm mới. Mỗi bao lì xì chính là một món quà tinh thần đầy ý nghĩa, mong muốn cho năm mới tràn ngập niềm vui và sự may mắn.

Mỗi độ Tết đến, hoa đào không chỉ là một loài hoa mà còn mang trong mình linh hồn của mùa xuân phương Bắc, với sắc hồng rực rỡ lan tỏa khắp mọi ngóc ngách từ phố phường cho đến làng quê. Đặc biệt ở miền Bắc, hoa đào là biểu tượng không thể thiếu trong mỗi gia đình, và còn được đặt trang trọng trên bàn thờ tổ tiên để cầu nguyện sự an lành. Tương truyền, xưa kia ở phía Đông núi Độ Sóc có một cây đào cổ thụ với cành lá xum xuê, che phủ cả một vùng rộng lớn. Trên cây, có hai vị thần Trà và Uất Lũy, luôn bảo vệ dân làng khỏi ma quái, mang lại cuộc sống bình yên. Những con yêu ma, sợ hãi trước sức mạnh của hai thần, chỉ cần nhìn thấy cành đào là đã vội vã bỏ chạy.

Tuy nhiên, vào những ngày cuối năm, khi hai thần Trà và Uất Lũy lên chầu Ngọc Hoàng, lũ ma quái lại có dịp quấy phá. Người dân đã nghĩ ra cách bẻ cành hoa đào mang về nhà để xua đuổi tà ma. Nếu không bẻ được cành đào, họ sẽ dùng giấy hồng điều vẽ hình hai vị thần để dán ở cột trước nhà. Từ đó, mỗi dịp Tết, gia đình nào cũng cố gắng tìm cho được cành đào về trang trí nhà cửa, tưởng nhớ các vị thần và bảo vệ gia đình khỏi tai ương. Mặc dù ngày nay người ta không còn tin vào ma quái, nhưng tục lệ này vẫn được giữ gìn như một biểu tượng của sự bảo vệ và an lành trong năm mới.

Cây đào không chỉ là biểu tượng của sự xua đuổi tà ma mà còn là dấu hiệu của sự sinh sôi nảy nở, phát triển thịnh vượng. Trong những ngày đầu năm mới, từ các tổ chức lớn đến các gia đình, ai ai cũng sắm cho mình một cành đào với hy vọng mọi điều suôn sẻ, an khang thịnh vượng, công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào, và gia đình luôn vui vẻ, hạnh phúc. Hoa đào mang đến không khí tươi mới, niềm tin và hy vọng về một năm mới đầy may mắn, thành công.