14 đặc sản Thái Bình không thể bỏ qua

Nem chạo Vị Thủy, hay còn gọi là nem sống, là món ăn đặc trưng không thể thiếu trong các dịp giỗ, cưới ở làng Vị Thủy, huyện Thái Thụy, Thái Bình. Thịt sống được chế biến thành món nem chạo mang đậm dấu ấn của ngôi làng này. Đặc biệt, nem chạo Vị Thủy được thưởng thức tươi sống, khác biệt hoàn toàn với những loại nem chạo đã qua chế biến ở nơi khác. Dù có vẻ đơn giản, nhưng để làm được món nem chạo chuẩn hương vị, không phải ai cũng làm được. Một yếu tố không thể thiếu làm nên hương vị đặc biệt của món là nước chấm, được pha chế riêng, khiến món ăn thêm phần hấp dẫn.

Bên cạnh thịt, nem còn có thể được làm từ xương sống, xương lợn chưa qua chế biến, băm nhuyễn để làm nguyên liệu. Xương lợn cùng thịt và tủy xương được tận dụng một cách khéo léo để tạo nên món nem đặc biệt. Lợn vừa mổ xong, thịt còn nóng hổi, không được rửa qua nước lã. Phần thịt mông được giã giò, phần xương sống (không băm rẻ sườn) được băm nhỏ cho đến khi nhuyễn. Dưới đôi tay tài hoa của người dân nơi đây, món ăn trở thành một đặc sản khó quên của Thái Bình.

Chắc hẳn nhiều người sẽ nghĩ rằng bánh gai chỉ có thể ngon nhất ở Hải Dương, nhưng tại Thái Bình, thôn Đại Đồng, xã Tân Hoà, huyện Vũ Thư, cũng có một nơi nổi tiếng với món bánh gai ngon không kém gì ở Hải Dương. Người dân nơi đây đã lưu giữ nghề làm bánh gai qua nhiều thế hệ, và món bánh gai cũng là nguồn thu nhập chính của họ.

Bánh gai Đại Đồng có vỏ bánh màu đen, được làm từ lá gai, mềm dẻo, tượng trưng cho sự bền vững và thủy chung trong tình yêu. Phần nhân bánh là đậu xanh vàng, kết hợp với vị thơm ngậy của lạc, dừa, mang lại cảm giác sung túc và trọn vẹn. Món bánh này không chỉ được làm vào các dịp lễ hội mà còn xuất hiện quanh năm, thường được thưởng thức trong những ngày mùa đông lạnh giá, khi nhâm nhi cùng một tách trà nóng. Vị ngọt vừa phải, kết hợp với hương thơm quyến rũ và độ béo ngậy, sẽ khiến bạn khó quên ngay từ lần đầu thưởng thức.

Từ lâu, sứa đã trở thành món ăn quen thuộc của những ngư dân ở miền biển như Hải Phòng, Thái Bình. Mùa sứa thường kéo dài từ tháng 3 đến tháng 5 và tháng 7, khi những con sứa tươi ngon bắt đầu vào mùa, được vớt từ lúc 2-3 giờ sáng. Có những con sứa khổng lồ, nặng tới cả nửa tạ, được ngư dân chế biến thành các món ăn như nộm, gỏi, bún và đặc biệt là sứa muối. Sứa là loài thủy sinh, thịt của nó trong suốt, chứa 80% là nước. Để bảo quản, người dân đã nghĩ ra cách ngâm sứa với muối và quả vẹt trong chum, vại, giúp món ăn luôn sẵn có quanh năm. Sứa muối được chế biến từ những con sứa tươi, sau khi được rửa sạch sẽ và cắt thành miếng nhỏ. Sau đó, sứa được ngâm vào các bình, chum hoặc vại lớn để lên men tự nhiên.

Vị giòn sần sật của sứa hòa quyện với chút chua, mặn, đặc biệt là hương vị đặc trưng từ mắm tôm, khiến món ăn này trở thành một trải nghiệm khó quên. Một lần thử là muốn thưởng thức thêm nữa.

Bánh giò Bến Hiệp, cùng với bánh cáy làng Nguyễn, bánh gai Vũ Thư, bánh bèo Thái Thuỵ, và bánh đúc làng Tè, là một trong những đặc sản không thể thiếu của vùng đất Quỳnh Phụ, Thái Bình. Với hương vị đặc trưng và hình thức độc đáo, món bánh này đã khẳng định được giá trị và vị trí của mình trên thị trường không chỉ ở tỉnh Thái Bình mà còn lan rộng ra các vùng khác. Bánh giò ở đây được làm từ bột tẻ, với độ dẻo vừa phải, khiến người thưởng thức không hề cảm thấy ngán. Đây là món ăn thích hợp cho bữa sáng, bữa lót dạ hay thậm chí là thay cơm. Nhân bánh gồm thịt nạc vai tươi ngon, mộc nhĩ giòn giòn, hành khô, hạt tiêu và nước mắm, tạo nên một sự hòa quyện vừa vặn, mang đến hương vị khó quên. Bánh giò có hình dạng giống bàn tay úp, các ngón tay sát lại với nhau, được gói trong lá chuối và luộc từ 45 đến 60 phút. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được sự ngọt ngào của thịt, sự thanh mát của lá chuối, và độ mềm dẻo của bột. Một chiếc bánh giò là đã đủ no, nhưng lại khiến bạn muốn thưởng thức thêm một chiếc nữa.

Cá nhệch là loài sinh sống cả ở môi trường nước ngọt lẫn nước mặn, nên thịt của chúng mang một vị đặc biệt. Người ta thường bảo nhau rằng "lươn bung, nhệch rán" thì không gì bằng. Những con nhệch được xắt thành từng khúc nhỏ, ướp gia vị và chiên ngập trong mỡ nóng cho đến khi vàng giòn, rồi thưởng thức cùng một ly rượu, có thể quên hết mọi muộn phiền. Một món ăn khác từ nhệch là gỏi nhệch, khi người dân đã rửa sạch và thái mỏng cá, sau đó trộn với thính, tạo nên một món ăn hấp dẫn. Đặc biệt, món gỏi này được chấm cùng nước mắm pha chế với chanh, tỏi, ớt, tạo nên sự kết hợp hương vị vô cùng đặc sắc. Các loại gia vị ăn kèm gỏi nhệch có thể là đài bi, vọng cách, đinh lăng, mùi tàu, húng quế, lá sắn, lá sung, hoa chuối, chuối tiêu xanh, khế quả và ớt, nhưng luôn phải đảm bảo sự hòa quyện của vị chua, cay, đắng, chát, thơm, bùi. Tất cả được hòa quyện trong nước mắm Diêm Điền, tạo nên một món ăn ngọt, giòn, dai, thơm và mát. Gỏi nhệch là món ăn không thể thiếu trong những buổi tụ họp, khiến cho mọi người phải nhai kỹ, nhấm nháp từng chút để thưởng thức trọn vẹn hương vị của nó.

Khi nhắc đến ẩm thực Thái Bình, người ta không thể không nhớ đến những món đặc sản nổi tiếng như canh cá Quỳnh Côi, gỏi nhệch, nộm sứa Thái Thụy hay bánh cáy làng Nguyễn, bánh gai Đại Đồng... Tuy nhiên, còn một món ăn dân dã nhưng lại không kém phần nổi tiếng, được rất nhiều thực khách yêu thích nhờ hương vị độc đáo và công dụng giải ngấy tuyệt vời, đó chính là bún bung. Bún bung thường được nấu với dọc mùng, mọc và chân giò, là món ăn quen thuộc với nhiều người. Nhưng ở Thái Bình, món bún bung lại mang một nét riêng biệt. Điểm đặc biệt của bún bung nơi đây chính là hoa chuối tươi được nấu chung, ăn kèm với viên chả thịt gói trong lá xương sông. Món bún này thường được ăn kèm với rau sống như xà lách, rau muống chẻ, kinh giới, tía tô, và hoa chuối thái nhỏ, tất cả tạo nên một hương vị hòa quyện không thể nào quên.

Bún bung hoa chuối đã trở thành một món đặc sản không thể thiếu của vùng quê lúa, được rất nhiều người yêu thích. Mặc dù bún và hoa chuối đã rất quen thuộc với mọi người, nhưng cách chế biến đặc biệt ở Thái Bình đã tạo ra một món ăn độc đáo mà bạn không thể tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác.

Tại xã Tiền Hải, Thái Bình, người dân đã sáng tạo ra một món bánh độc đáo mang tên bánh nghệ, được làm từ hai nguyên liệu quen thuộc là gạo tẻ và nghệ tươi. Mặc dù cách làm không quá cầu kỳ, nhưng hương vị của món bánh này lại khiến bất kỳ ai thưởng thức một lần đều nhớ mãi. Bánh nghệ được làm từ bột gạo tẻ và được pha chút nghệ tươi để tạo màu vàng ươm đẹp mắt. Những củ nghệ tươi được rửa sạch, thái nhỏ, vắt lấy nước rồi ngâm gạo và xay thành bột nhuyễn. Sau đó, bột được nhào với nước nghệ đã được lọc sạch, luộc chín, và giã lấy nước để đảm bảo bánh có màu sắc đẹp mà không bị hăng. Đặc biệt, chỉ những củ nghệ già mới được sử dụng để tạo ra món bánh này, giúp bánh có màu sắc tươi sáng và hương thơm đặc trưng.

Món bánh này có thể có nhiều loại nhân khác nhau tùy vào sở thích của mỗi người, nhưng thường là nhân thịt và mộc nhĩ. Bánh nghệ ăn ngon nhất khi còn nóng, khi ấy bánh mềm dẻo, thơm phức và vô cùng hấp dẫn.

Làng Thanh Hương, xã Đồng Thanh, nổi tiếng khắp gần xa với món cốm trứ danh. Ngày xưa, người dân làm cốm như một cách thể hiện tấm lòng kính hiếu đối với tổ tiên, là sự kết tinh từ bao nhiêu công lao lao động cần mẫn. Về sau, cốm Thanh Hương trở thành một món đặc sản có tiếng, được người dân làm để bán cho khách phương xa, đưa món ăn này trở thành niềm tự hào của làng quê. Cốm không chỉ là món ăn dân dã mà còn mang đậm hương vị mùa thu, mỗi hạt cốm như một trải nghiệm không thể quên.

Giống như các làng cốm khác, người làm cốm ở đây đều chọn lựa từ lúa nếp, không quá non cũng không quá già. Sau khi lúa được thu hoạch, tuốt, sàng, sẩy và giã, họ cho ra đời những hạt cốm mỏng mịn, bóng bẩy, từng hạt như một tác phẩm tinh xảo. Màu xanh mát của cốm thấm đượm cả tình cảm của người làm ra nó. Đặc biệt, nước cốt từ lá nếp, lá lúa, lá gừng hay lá cau được dùng để tạo ra màu xanh tươi mát, hoàn toàn tự nhiên và an toàn. Món ăn này để lại dư vị khó quên trong lòng người thưởng thức.

Cốm Thanh Hương được gói trong hai lớp lá, với lớp lá ráy xanh bên trong giúp giữ độ ẩm và màu sắc tươi tắn. Bên ngoài, lớp lá sen tạo nên một hương thơm dịu dàng, làm cho từng gói cốm thêm phần hấp dẫn và thú vị, khiến ai đã nếm thử một lần cũng khó lòng quên được.

Canh cá Quỳnh Côi đã trở thành biểu tượng ẩm thực của vùng quê Thái Bình, như một phần không thể thiếu trong kí ức của những ai đã từng lớn lên tại mảnh đất này. Dù có đi đâu xa, những người con của quê hương luôn nhớ về món ăn đậm đà hương vị đồng quê. Món canh cá này đã trở thành niềm tự hào, được nhiều người mang theo đến bất kỳ nơi đâu để vơi bớt nỗi nhớ nhà. Nhắc đến canh cá Quỳnh Côi, ai cũng nghĩ ngay đến đặc sản của Thái Bình, món ăn không thể bỏ qua khi một lần ghé thăm nơi này. Dù mang tên 'canh cá', nhưng món ăn này lại giống như một bữa ăn đầy đủ, không phải món ăn kèm như cơm hay bún phở. Tưởng chừng đơn giản nhưng lại đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo của người đầu bếp để tạo nên hương vị đặc biệt này.

Cách chế biến khá kỳ công: cá được làm sạch, lóc xương và thái miếng dày vừa phải, sau đó ướp gia vị cho ngấm rồi nướng chín tới. Sau đó, cá được chiên giòn, vàng ươm. Phần cá gần vây, sau khi băm nhỏ cùng hành khô, tiêu, ớt, sẽ được nặn thành viên và chiên giòn. Đầu và xương cá không bỏ đi mà được ninh để tạo ra nước dùng thơm ngọt. Mỗi công đoạn từ chế biến đến nấu nướng đều góp phần tạo nên một tô canh cá Quỳnh Côi thơm lừng, đầy quyến rũ.

Từ bao đời nay, hình ảnh cây lúa và hạt gạo đã trở thành biểu tượng thân thuộc trong tâm trí người Việt. Gạo gắn liền với mỗi bữa cơm, là một phần không thể thiếu trong những dịp lễ hội, là sợi dây kết nối tình cảm gia đình. Nhắc đến Thái Bình – vùng quê của những cánh đồng lúa bát ngát, không thể không nhắc đến gạo. Gạo Thái Bình từ lâu đã nổi danh khắp cả nước với các loại gạo đặc sản như: gạo tám thơm, gạo BC, gạo khang dân, gạo nếp cái hoa vàng, gạo bắc hương,… Mỗi loại gạo mang một hương vị đặc trưng riêng, mỗi món ăn được chế biến từ chúng đều mang lại sự hài lòng tuyệt đối cho thực khách.

Được nuôi dưỡng trong điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu đặc biệt của Thái Bình, những hạt gạo nơi đây không chỉ thơm ngon mà còn rất bổ dưỡng. Từ cơm trắng dẻo thơm đến những món chế biến từ gạo như cháo, phở, bún, miến, bánh tráng,… mỗi sản phẩm đều có sức hấp dẫn riêng. Hơn thế nữa, gạo còn là nguyên liệu chính trong ngành công nghiệp bia rượu, bánh kẹo, và thậm chí là mỹ phẩm, khẳng định giá trị toàn diện của nó trong đời sống con người.

Thị trấn Diêm Điền (Thái Thụy), không chỉ nổi tiếng với truyền thống yêu nước, cách mạng mà còn được biết đến với những đặc sản biển độc đáo, trong đó, nước mắm là sản phẩm tinh túy nhất. Qua bao năm tháng, người dân nơi đây vẫn giữ vững phương pháp làm nước mắm truyền thống, hoàn toàn thủ công, không sử dụng bất kỳ hóa chất nào. Các loại nước mắm hảo hạng như mắm chắt, mắm cá nhâm, mắm cá cơm được chế biến tỉ mỉ bởi bàn tay khéo léo của người dân Diêm Điền đã khiến bao thực khách say mê.

Quá trình làm nước mắm đúng điệu bắt đầu từ việc ủ dầm cá trong những chum, vại, hũ gốm nung kỹ. Loại gốm này có khả năng giữ nhiệt tốt, giúp quá trình ủ dầm hiệu quả hơn. Chum vại phải được đặt ở nơi thoáng mát, tránh bóng râm. Sau khoảng một năm ủ, khi đến công đoạn lọc mắm, nước mắm sẽ được lọc qua nhiều lớp rổ, rá, vải để nước trong và không còn váng. Cuối cùng, nước mắm sẽ được phơi nắng, hoàn thành công đoạn làm nước mắm cá nhâm nguyên chất. Điều quan trọng là phải kiên nhẫn ủ dầm ít nhất một năm, tránh “cưỡng ép” thời gian ủ dầm để không làm mất đi hương vị thuần khiết của món nước mắm đặc sản này.

Nhắc đến đặc sản Thái Bình, không thể bỏ qua bánh cáy, một món ăn dân dã nhưng đầy đậm đà bản sắc. Được chế biến từ đôi bàn tay khéo léo của người làng Nguyễn, bánh cáy vốn được xem là một sản vật quý giá, từng được dâng tiến vua trong quá khứ. Dù cái tên có vẻ khiến du khách nghĩ đây là một loại bánh làm từ con cáy, nhưng thực tế bánh được làm từ gạo nếp, lạc, vừng và những loại lá, quả tự nhiên tạo màu sắc đẹp mắt như vàng, trắng, xanh. Các màu sắc này khiến người thưởng thức liên tưởng đến hình ảnh trứng cáy, từ đó bánh mang tên gọi đặc biệt này.

Với hương vị ngọt bùi, một chút béo ngậy, hòa cùng độ giòn, dai của bánh, bánh cáy trở thành món ăn gắn liền với không khí làng quê, đặc biệt là khi thưởng thức cùng ấm trà xanh trong những buổi chiều se lạnh. Vị ngọt của bánh kết hợp với vị cay nhẹ của gừng, vị ấm của trà, tạo nên một cảm giác khoan khoái, dễ chịu, làm say đắm lòng người.

Đặc sản kẹo lạc là niềm tự hào của Thái Bình, được biết đến không chỉ bởi sự nổi tiếng mà còn vì những nét đẹp văn hóa ẩm thực gắn liền với nó. Mỗi lần du khách qua cầu Tân Đệ, hai bên đường chào đón họ là những cửa hàng kẹo lạc, bánh cáy của làng Nguyễn, nơi sản xuất ra những món ăn đặc sắc. Làng Nguyễn không chỉ nổi tiếng với sự khéo léo mà còn là nơi tạo ra món kẹo lạc mang đậm dấu ấn của vùng quê lúa Thái Bình.

Với nguyên liệu đơn giản nhưng đầy tinh tế, kẹo lạc được làm từ những hạt lạc tươi ngon, lựa chọn kỹ càng từ vụ mùa. Những hạt lạc này được rang đều, bỏ vỏ lụa và trộn với mạch nha, sau đó được ép xuống bàn cán đã rải một lớp vừng vàng ươm. Sau một quá trình chế biến tỉ mỉ, kẹo lạc được cắt thành những thanh nhỏ, vừa miệng, sẵn sàng để thưởng thức. Chỉ trong chưa đầy một giờ, người dân có thể cùng nhau nhâm nhi kẹo lạc với chè xanh, tạo nên một không gian ấm áp, thân tình. Đây là món ăn không thể thiếu trong những cuộc trò chuyện giữa bạn bè, gia đình, thấm đượm tình nghĩa.

Ổi Bo Thái Bình, một trái cây giản dị nhưng mang hương vị đặc biệt, đã trở thành một biểu tượng ẩm thực gắn liền với đất và người Thái Bình. Nhắc đến ổi Bo, ai cũng nhớ đến trái ổi nhỏ nhắn, căng tròn, chắc nịch, với rốn quả chỉ nhỏ bằng hạt đậu. Đây là loại trái cây mà người dân Thái Bình hết sức tỉ mỉ chăm sóc từ khâu gieo trồng cho đến thu hoạch, với những bí quyết riêng mà chỉ có ở nơi này.

Ổi Bo được trồng bằng giống cây đặc biệt, lấy hạt từ những cây mới bói quả. Đất trồng ổi được chăm sóc kỹ càng, bón phân bắc trộn với bùn ao để cho trái cây phát triển tốt nhất. Khi thưởng thức, người ăn sẽ cảm nhận được vị ngọt, chua dịu, giòn ngọt của trái ổi, như một món quà thiên nhiên của đất Thái Bình. Với kích thước nhỏ xinh, mỗi quả ổi Bo mang đến một hương vị thanh mát, ngọt ngào, đặc trưng mà không nơi nào có thể sánh được.