15 Điều cần đặc biệt lưu ý trong ăn uống dịp Tết để bảo vệ sức khỏe

Mứt Tết là món quà biếu phổ biến và được nhiều gia đình ưa chuộng. Tuy nhiên, mứt chủ yếu được làm từ đường, chứa rất ít chất xơ và dễ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, đặc biệt với người bị tiểu đường, cao huyết áp hay béo phì.

Ngay cả người suy dinh dưỡng cũng dễ gặp rối loạn chuyển hóa khi hấp thụ nhiều đường rỗng, dẫn đến chán ăn và mất cân bằng dinh dưỡng. Với người khỏe mạnh, nếu tích tụ quá nhiều đường cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh chuyển hóa. Vì vậy, nên ăn mứt và bánh kẹo Tết một cách có chừng mực.

Trong dịp Tết, bánh kẹo tiêu thụ nhiều cũng kéo theo nguy cơ hàng giả, hàng nhái tràn lan. Những loại kẹo nhái sử dụng nguyên liệu không an toàn như bột đá, bột ngọt… gây hại nghiêm trọng nếu dùng lâu dài. Nước ngọt cũng là nguồn đường ẩn đáng ngại, với mỗi lon chứa đến 4–5 muỗng cà phê đường, rất dễ vượt quá mức khuyến cáo 11 muỗng/ngày. Thay vào đó, hãy chọn nước lọc hoặc trà không đường để giải khát an toàn.

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo nên tăng cường sử dụng trái cây trong dịp Tết, bởi đây là nguồn cung cấp dồi dào vitamin, nước và chất xơ giúp cân bằng khẩu phần ăn vốn bị dư thừa đạm và năng lượng trong những ngày lễ hội. Trái cây giúp cơ thể thanh lọc, hỗ trợ tiêu hóa và giữ gìn vóc dáng.

Những loại trái cây nên ưu tiên gồm cam, quýt, bưởi – giàu vitamin C, dễ bảo quản và tiện lợi mang theo. Hãy chọn trái cây tươi, nguyên vẹn, không dập nát hay có dấu hiệu bị xử lý bằng hóa chất.

Vào dịp Tết, nhu cầu tiêu thụ trái cây tăng mạnh, kéo theo nguy cơ xuất hiện nhiều sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc. Những loại trái cây “tươi lâu bất thường”, giá rẻ, bề ngoài bắt mắt có thể đã bị xử lý bằng chất bảo quản độc hại như thiram hoặc melarsoprol – vốn không thể loại bỏ hoàn toàn bằng cách rửa thông thường. Việc tiêu thụ loại quả này có thể gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe.

Vì vậy, để bảo vệ gia đình, hãy thận trọng lựa chọn hoa quả có nguồn gốc rõ ràng, đặc biệt tránh xa các loại trái cây trái mùa hoặc quá rẻ so với thị trường.

Tết là thời điểm thư giãn và sinh hoạt linh hoạt hơn thường ngày, tuy nhiên đừng để sự thoải mái ấy khiến bạn quên đi thói quen ăn đúng giờ. Việc duy trì nhịp sinh học ổn định giúp cơ thể luôn ở trạng thái cân bằng và khỏe mạnh.

Cơ thể giống như một chiếc đồng hồ sinh học tinh vi, đã quen với các mốc giờ ăn sáng, trưa, tối cố định. Nếu đột ngột thay đổi lịch ăn uống trong dịp Tết, hệ tiêu hóa phải điều chỉnh để thích nghi, gây nên cảm giác mệt mỏi, chán ăn hoặc rối loạn tiêu hóa. Vì vậy, hãy ăn uống điều độ, đúng bữa để không phá vỡ sự ổn định vốn có của cơ thể.

Dù bận rộn với việc đi lại, tiếp khách hay chuẩn bị tiệc Tết, bạn vẫn nên sắp xếp thời gian cho các bữa ăn đúng giờ. Đặc biệt, trẻ em và người cao tuổi – những đối tượng có hệ tiêu hóa nhạy cảm – càng cần được chú trọng đảm bảo bữa ăn đều đặn, hợp lý để bảo vệ sức khỏe trong những ngày đầu năm.

Tết là dịp sum vầy, gắn kết yêu thương, nơi những ly rượu, chén bia trở thành biểu tượng của niềm vui và sự sẻ chia. Tuy nhiên, hãy biết điểm dừng. Uống vừa đủ để vui, để khỏe, và để giữ trọn vẹn không khí ấm áp ngày đầu năm.

Việt Nam nằm trong nhóm những quốc gia tiêu thụ rượu bia cao, song song với đó là sự gia tăng nhanh chóng của các bệnh lý như gan nhiễm mỡ, tim mạch, huyết áp và dạ dày. Thêm vào đó, tai nạn giao thông trong những ngày Tết phần lớn liên quan đến việc sử dụng đồ uống có cồn. Vì vậy, hãy cân nhắc kỹ trước mỗi lần nâng ly.

Theo khuyến cáo, mỗi người trưởng thành chỉ nên uống tối đa 1 lon bia hoặc 2 chén rượu trong mỗi bữa ăn. Đối với nam giới không quá hai đơn vị cồn mỗi ngày, nữ giới không quá một đơn vị và chỉ nên uống tối đa 5 ngày mỗi tuần. Một đơn vị cồn tương đương với 3/4 lon bia 330 ml (5%), một ly rượu vang 100 ml (13,5%) hoặc một chén rượu mạnh 30 ml (40%).

Hãy chú ý bổ sung đủ nước mỗi ngày (trên 2 lít), ăn uống cân bằng với đầy đủ 4 nhóm chất, ưu tiên thực phẩm an toàn và đảm bảo vệ sinh. Những ai đang thừa cân, béo phì, hoặc mắc bệnh mãn tính như tiểu đường, huyết áp cao, tim mạch nên tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn dinh dưỡng từ bác sĩ.

Bánh chưng xanh, thịt kho, giò chả, canh măng… là những món không thể thiếu trong mâm cơm ngày Tết. Thế nhưng sau nhiều ngày thưởng thức đi thưởng thức lại, không ít người bắt đầu cảm thấy “ngán ngẩm” với hương vị quen thuộc ấy. Khi vị giác lên tiếng, đó là lúc bạn nên cân nhắc thay đổi thực đơn để bữa ăn thêm phần thú vị.

Từ chiều mùng 1, nhiều nhà hàng và chuỗi đồ ăn nhanh như KFC, Lotteria hay Pepperoni’s đã mở cửa phục vụ thực khách. Hãy thử làm mới khẩu vị bằng gà rán giòn tan, pizza thơm phức, mì Ý đậm đà hay burger béo ngậy… để tái tạo năng lượng và mang lại cảm giác mới mẻ sau chuỗi ngày dài đắm chìm trong hương vị truyền thống.

Việc ăn quá nhiều trong ngày Tết đã không tốt, nhưng việc bỏ bữa hoàn toàn còn gây hại nhiều hơn. Khi kỳ nghỉ kéo dài, nhịp sinh hoạt dễ bị đảo lộn bởi những cơn ngủ nướng, những cuộc vui bất tận hay những trận game thâu đêm suốt sáng – khiến nhiều người bỏ quên luôn cả bữa ăn.

Cơ thể dù không làm việc nặng vẫn cần năng lượng để duy trì sự sống, trao đổi chất và bảo vệ sức khỏe. Việc lạm dụng cà phê hay nước ngọt thay cho bữa ăn sẽ chỉ làm bạn thêm mệt mỏi, tinh thần sa sút, dễ cáu gắt. Vì thế, dù lịch trình ngày Tết có lộn xộn đến đâu, bạn vẫn nên đảm bảo ăn đủ ba bữa mỗi ngày để cơ thể được nuôi dưỡng đúng cách.

Tết là khoảng thời gian lý tưởng để tụ họp bạn bè sau những ngày chúc Tết gia đình, và không ít cuộc vui kéo dài đến tận khuya với những ván bài đầy hào hứng. Những lúc ấy, ăn khuya dường như là điều khó tránh khỏi. Các món ăn như mì gói, bò khô, snack hay nước ngọt có gas dễ dàng trở thành lựa chọn quen thuộc.

Dù thỉnh thoảng ăn khuya không gây hại lớn, nhưng việc duy trì thói quen này suốt dịp Tết có thể làm rối loạn hệ tiêu hóa và gây mất cảm giác thèm ăn vào buổi sáng. Lâu dần, bạn có thể bỏ bữa sáng – một thói quen không tốt cho sức khỏe. Ngoài ra, ăn khuya thường xuyên còn làm tăng nguy cơ béo phì, mỡ máu, tiểu đường… Vì thế, hãy biết điểm dừng và duy trì sự cân bằng để tận hưởng một mùa Tết khỏe mạnh và trọn vẹn.

Tết đến, những mâm cỗ thịnh soạn luôn mời gọi với vô vàn món ngon. Trong không khí ấm cúng, việc gắp đầy bát để tỏ lòng hiếu khách dường như trở thành thói quen khó bỏ. Tuy nhiên, ăn quá no lại dễ khiến bạn cảm thấy đầy bụng, mệt mỏi và tăng cân không kiểm soát.

Hãy thay đổi cách ăn bằng cách gắp từng miếng nhỏ, vừa đủ cho nửa bát. Cách ăn chậm rãi này không chỉ giúp bạn thưởng thức món ăn trọn vẹn hơn mà còn là bí quyết giúp cơ thể cảm thấy no nhanh hơn. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng bát đĩa nhỏ hoặc chia khẩu phần ít hơn có thể đánh lừa cảm giác no của não bộ – hiện tượng được gọi là hiệu ứng “Delboeuf”.

Dù không thể thay đổi bát đĩa trong dịp lễ, bạn vẫn có thể áp dụng mẹo nhỏ này bằng cách giới hạn khẩu phần cho chính mình, từ đó kiểm soát lượng thức ăn một cách tinh tế và hiệu quả. Một chút khéo léo trong cách ăn sẽ giúp bạn vui Tết mà vẫn giữ được sức khỏe và vóc dáng.

Thói quen ăn chậm, nhai kỹ không chỉ mang lại lợi ích cho hệ tiêu hóa mà còn là bí quyết vàng giúp bạn kiểm soát lượng thức ăn trong mỗi bữa ăn. Khi nhai chậm, bạn kéo dài thời gian ăn, từ đó giảm số lần gắp thêm, tránh việc ăn quá nhiều mà không nhận ra. Thí nghiệm cho thấy người ăn chậm tiêu thụ ít hơn gần 70 kcal so với người ăn nhanh, và cảm giác no kéo dài lâu hơn.

Ngoài ra, việc nhai kỹ còn giúp thức ăn được xử lý tốt ngay từ khoang miệng, làm nhẹ gánh cho dạ dày và hỗ trợ nhu động ruột hoạt động trơn tru. Đồng thời, khi thưởng thức từ từ từng hương vị, cấu trúc món ăn, bạn sẽ cảm nhận được sự trọn vẹn và hài lòng, từ đó giảm cảm giác thèm ăn vô thức.

Hãy biến mỗi bữa ăn thành một khoảnh khắc thư giãn, một trải nghiệm trọn vẹn, để sức khỏe và tâm hồn cùng được nuôi dưỡng trong những ngày đầu năm mới.

Thay vì ngồi yên một chỗ sau khi ăn, bạn hãy tham gia dọn dẹp – một hoạt động vừa giúp không gian thêm gọn gàng vừa tăng gấp ba lần lượng calo đốt cháy so với lúc ngồi. Chỉ 15 phút dọn dẹp cũng giúp bạn tiêu hao khoảng 50 kcal.

Dù con số 50 kcal nghe có vẻ nhỏ, nhưng nếu cộng dồn các hoạt động nhẹ nhàng trong ngày, bạn sẽ dễ dàng tiêu hóa lượng thức ăn nạp vào. Đi bộ chúc Tết cũng là một cách tuyệt vời để đốt thêm năng lượng; mỗi 15 phút đi bộ nhẹ nhàng có thể giúp bạn tiêu hao thêm 50 kcal.

Thói quen đi bộ chậm sau bữa ăn không những hỗ trợ tiêu hóa mà còn tạo cơ hội vận động hữu ích như leo cầu thang thay vì dùng thang máy, hoặc tham gia các trò chơi thể thao dịp Tết, giúp cơ thể luôn khỏe mạnh và tràn đầy năng lượng.

Trong những ngày Tết, bữa ăn thường đầy ắp đạm và chất béo từ cá, thịt, giò chả, bánh kẹo... – những thực phẩm giàu năng lượng dễ dẫn đến tăng cân, béo phì. Vì thế, bạn nên duy trì chế độ ăn cân bằng, khoa học với sự góp mặt đa dạng của rau xanh và hoa quả tươi, vừa cung cấp vitamin thiết yếu, vừa giúp giảm cảm giác ngán, làm sáng da và kiểm soát cân nặng hiệu quả.

Rau quả không chỉ là nguồn vitamin và khoáng chất quan trọng giúp phòng tránh thiếu vi chất mà còn chứa nhiều loại rau thơm như xà lách, húng, mùi, kinh giới, hành tươi, ớt, tỏi… vừa bổ dưỡng vừa có tác dụng kháng sinh tự nhiên. Các loại rau xanh như súp lơ, cần tây, cà chua và quả cam, chanh, quýt là nguồn cung cấp vitamin C dồi dào.

Vitamin C tập trung nhiều trong những loại rau quả có màu sắc rực rỡ như ớt đỏ, cà rốt, xoài, gấc, rau muống, hành lá… Rau xanh cũng là nguồn acid folic, vitamin K và các loại đậu cung cấp vitamin nhóm B (B1, B2). Đồng thời, rau quả chứa nhiều khoáng chất như Kali, Canxi, Magiê hỗ trợ chức năng cơ thể hoạt động tối ưu.

Bên cạnh đó, rau quả giúp điều hòa nhu động ruột, ngăn ngừa táo bón và đào thải cholesterol, góp phần phòng chống tăng huyết áp và xơ vữa động mạch. Với vô số lợi ích, rau quả nên chiếm ưu thế trong bữa ăn ngày Tết thay vì chỉ tập trung vào thịt, cá hay hải sản.

Chế độ ăn uống hợp lý là chìa khóa để bạn có một mùa Tết tràn đầy sức khỏe và niềm vui. Thông thường, nhiều gia đình tích trữ thực phẩm trong tủ lạnh dùng cho vài ngày Tết, dẫn đến việc đồ ăn không còn tươi ngon. Những món quen thuộc như chân giò hun khói, giò chả, lạp xưởng, bò khô, tôm khô, xúc xích, dăm bông… thường được chọn bởi hương vị hấp dẫn và sự tiện lợi không cần chế biến cầu kỳ.

Tuy nhiên, các thực phẩm này thường chứa nhiều muối và chất béo, không phù hợp với những người cần hạn chế lượng muối và mỡ trong khẩu phần. Thêm vào đó, chất bảo quản trong các món này có thể gây hại cho tim mạch, thận và làm tăng huyết áp. Vì vậy, hãy ưu tiên những bữa ăn tươi, nóng sốt như cơm mới, rau xào xanh mướt hay những bát canh nóng hổi mỗi ngày để đảm bảo sức khỏe.

Bánh chưng cung cấp gần như đầy đủ dưỡng chất thiết yếu, chỉ thiếu chút chất xơ nhưng có thể bổ sung khi ăn kèm dưa muối, dưa hành. Tuy nhiên, bánh chưng có hàm lượng năng lượng rất cao (200Kcal/100g), giàu chất béo từ thịt mỡ và chứa nhiều muối, dễ kích thích tăng tiết axit dạ dày nếu dùng quá nhiều.

Những người đang thừa cân, cao huyết áp, tiểu đường hoặc có vấn đề về dạ dày nên hạn chế tối đa bánh chưng và dưa hành – hai món không thể thiếu trong mâm cỗ Tết. Khi chọn dưa muối, tốt nhất bạn nên tự làm tại nhà để tránh nguy cơ chất bảo quản độc hại như hàn the, chất làm trắng có thể gây ảnh hưởng xấu cho sức khỏe.

Thịt gà luộc, thịt heo, thịt mỡ là những món quen thuộc trong mâm cỗ Tết. Miền Bắc thường chuộng thịt đông hay chân giò ninh măng, trong khi miền Nam ưa các món kho thịt ba chỉ trứng vịt hay canh thịt băm với rau củ. Những món này tạo nên sự cân bằng giữa đạm, chất béo, chất xơ và vi chất.

Tuy nhiên, với người thừa cân, cao huyết áp, tim mạch, tiểu đường hay rối loạn chuyển hóa mỡ máu, cần hạn chế lượng đạm và mỡ tiêu thụ, chỉ nên dùng khoảng 100g mỗi ngày hoặc ít hơn. Hơn nữa, việc lựa chọn thực phẩm sạch, rõ nguồn gốc là vô cùng quan trọng để tránh tiếp xúc với các chất phụ gia độc hại như hàn the.

Những món đồ khô như lạp xưởng, bò khô, cá khô, mứt và hoa quả sấy là lựa chọn phổ biến trong dịp Tết. Tuy nhiên, các sản phẩm này thường chứa lượng muối và mỡ cao, không thích hợp cho người cần kiêng khem.

Việc bảo quản và đóng gói đúng cách là điều cần thiết để tránh bụi bẩn, nấm mốc và vi khuẩn phát sinh khi mở gói. Hãy luôn kiểm tra hạn sử dụng và mua từ các cơ sở uy tín, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, tránh tích trữ quá nhiều gây lãng phí hoặc nguy cơ thực phẩm hư hỏng.