Top 10 công trình thủy điện lớn nhất Việt Nam

Nhà máy thủy điện Thác Mơ, tọa lạc tại thung lũng sông Đà, tỉnh Lai Châu, là một trong những dự án thủy điện nổi bật của Việt Nam, với mục tiêu cung cấp nguồn điện năng tái tạo, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về năng lượng trong nước. Dự án này được lấy cảm hứng từ thác nước tự nhiên hùng vĩ trong khu vực, mang đến không chỉ nguồn năng lượng quý giá mà còn làm phong phú thêm cảnh quan thiên nhiên của đất nước. Sử dụng nguồn nước từ sông Đà, nhà máy khai thác năng lượng một cách hiệu quả, đồng thời giảm thiểu tác động xấu đến môi trường. Được trang bị các công nghệ hiện đại, nhà máy có công suất lớn, giúp tối ưu hóa hiệu quả sản xuất điện và bảo vệ thiên nhiên.
Thông số kỹ thuật chính:

• Công suất: 225MW.
• Sản lượng điện hằng năm: 662 triệu KWh.
• Dung tích: 1,36 tỷ m3.
• Đập chính cao 50m, rộng 7m.
• Đập tràn dài 44m.

Việc xây dựng Nhà máy thủy điện Thác Mơ không chỉ mang lại nguồn điện ổn định mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế và hạ tầng địa phương. Dự án còn tạo ra cơ hội cho ngành du lịch phát triển, với thác nước nổi tiếng thu hút khách tham quan. Tuy nhiên, cũng cần phải chú trọng đến công tác bảo vệ môi trường và sự phát triển bền vững, nhằm tránh những tác động tiêu cực đến cộng đồng và thiên nhiên xung quanh.

Nhà máy thủy điện Đa Nhim, tọa lạc trên sông Đa Nhim, chảy qua các huyện Đơn Dương (Lâm Đồng) và Ninh Sơn (Ninh Thuận), là công trình thủy điện có ý nghĩa quan trọng đối với hệ thống năng lượng Việt Nam. Khởi công vào tháng 4 năm 1961 và hoàn thành vào tháng 12 năm 1964, dự án này đã có công suất lắp máy ban đầu là 160 MW với 4 tổ máy. Đây là một trong những công trình thủy điện đầu tiên tại Việt Nam, khai thác tiềm năng lớn từ hệ thống sông Đồng Nai. Mới đây, việc mở rộng nhà máy Đa Nhim đã nâng công suất lên 240 MW, bao gồm thêm 1 tổ máy 80 MW, hoàn thành vào cuối năm 2018, góp phần đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng của đất nước.

Thông số kỹ thuật chính:

• Công suất: 240 MW.
• Sản lượng điện hằng năm: 1 tỷ KWh.
• Số tổ máy: 4 tổ máy.

Được tài trợ bởi Chính phủ Nhật Bản, nhà máy Đa Nhim ban đầu có công suất thiết kế 160 MW và hoạt động ổn định, cung cấp điện năng cho khu vực miền Nam. Tuy nhiên, sau nhiều năm hoạt động, nhà máy gặp phải vấn đề với các thiết bị và đường dây cũ. Chính phủ Việt Nam đã quyết định đầu tư cải tạo, với tổng kinh phí lên tới 66,54 triệu USD, trong đó phần lớn là vốn vay ưu đãi từ Nhật Bản. Sau khi hoàn thành nâng cấp, nhà máy Đa Nhim đã tiếp tục duy trì vai trò là một nguồn cung cấp điện quan trọng cho miền Nam Việt Nam.

Nhà máy thủy điện Yaly, nằm trên dòng sông Krông B'Lah, chia cắt giữa huyện Sa Thầy (Kon Tum) và huyện Chư Păh (Gia Lai), là một trong những công trình thủy điện có công suất lớn tại Việt Nam. Với công suất lắp máy lên tới 720 MW và sản lượng điện bình quân hàng năm đạt 3.650 triệu KWh, nhà máy này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện cho khu vực Tây Nguyên và miền Nam. Khởi công xây dựng từ năm 1993 và hoàn thành vào năm 1996, công trình này đã tạo nên hồ chứa nước lớn tại thác Ialy, nơi có độ cao 42 mét, nổi bật giữa thiên nhiên hùng vĩ của Tây Nguyên. Đập thủy điện Yaly được thiết kế với kỹ thuật đập đá đổ và lõi chống thấm bằng đất sét, có chiều dài đỉnh lên tới 1.142 m và chiều cao 71 m.

Thông số kỹ thuật chính:

• Công suất lắp máy: 720 MW.
• Số tổ máy: 4 tổ máy.
• Sản lượng điện hàng năm: 3.650 triệu KWh.
• Dung tích chết: 258,07 triệu m3.
• Dung tích hữu ích: 779,02 triệu m3.

Hồ chứa của nhà máy có diện tích rộng lớn lên tới 64,5 km², phần lớn nằm trên địa phận huyện Sa Thầy (Kon Tum). Mặc dù là một nguồn năng lượng quan trọng, thủy điện Yaly cũng gặp phải nhiều phản ứng từ cộng đồng và các tổ chức bảo vệ môi trường, do việc xây dựng có thể gây ra lũ lụt và ảnh hưởng đến hệ sinh thái thủy sản. Đặc biệt, các tổ chức như Oxfam đã hợp tác với các làng ở Campuchia để thúc đẩy bảo vệ môi trường lưu vực sông Pô Kô và sông Đăk Bla.

Nhà máy thủy điện Huội Quảng, nằm trên dòng sông Nậm Mu tại xã Khoen On (huyện Than Uyên, Lai Châu) và xã Chiềng Lao (huyện Mường La, Sơn La), là một trong những công trình thủy điện nổi bật ở vùng núi Tây Bắc Việt Nam. Với công suất lắp máy 520 MW và sản lượng điện bình quân hằng năm đạt 1.904 triệu KWh, nhà máy được xây dựng để tận dụng tiềm năng thủy điện của hệ thống sông Đà. Khởi công vào tháng 1/2006 và hoàn thành vào tháng 5/2016, công trình này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện cho miền Bắc Việt Nam. Thủy điện Huội Quảng nằm trong hệ thống bậc thang thủy điện trên sông Đà, với sự liên kết chặt chẽ giữa các nhà máy như Thủy điện Bản Chát để đảm bảo nguồn nước liên tục cho việc phát điện.

Thông số kỹ thuật chính:

• Mực nước dâng bình thường: 370 m.
• Mực nước chết: 366 m.
• Cao độ phát điện cột nước: 151 m (theo chiều thẳng đứng).
• Mực nước hạ lưu: 215 m.
• Diện tích lưu vực hồ: 2.824 km².
• Lưu lượng trung bình năm: 158,1 m³/s.
• Diện tích mặt thoáng hồ: 870 ha.
• Hầm xả có đường kính D = 8,3 m.
• Giếng điều áp hạ lưu rộng 12,5 m, dài 37 m, cao 77,27 m.
• Dung tích hồ chứa tại mực nước dâng bình thường: 184,2 triệu m³.
• Lưu lượng trung bình năm: 158,1 m³/s.

Công trình này ban đầu được gọi là “Thủy điện Nậm Mu”, nhưng sau đó đã đổi tên theo địa danh Huội Quảng, gắn liền với dòng suối nhỏ chảy vào bờ trái Nậm Mu. Dự án này không chỉ là một nguồn cung cấp năng lượng mạnh mẽ mà còn đóng góp vào sự phát triển kinh tế của khu vực, mặc dù cũng vấp phải một số ý kiến trái chiều liên quan đến ảnh hưởng môi trường và cộng đồng.

Nhà máy thủy điện Trị An, tọa lạc trên sông Đồng Nai, tại huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai, cách TP. Hồ Chí Minh chỉ 65 km về phía Đông Bắc, là một trong những công trình thủy điện nổi bật của Việt Nam. Được xây dựng với sự hỗ trợ về tài chính và công nghệ từ Liên Xô, công trình này đã chính thức phát điện vào năm 1988, và được khánh thành vào năm 1991. Với tổng công suất thiết kế lên tới 400 MW, nhà máy có khả năng sản xuất khoảng 1,76 tỷ KWh mỗi năm. Hồ Trị An, với mực nước dâng bình thường 62 m và dung tích lưu trữ 2,76 tỷ m3, đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết nước cho hoạt động phát điện.

Thông số kỹ thuật chính:

• Công suất: 400 MW.
• Sản lượng điện hàng năm: 1,76 tỷ KWh.
• Diện tích lưu vực: 323 km².
• Dung tích hồ chứa: 2,76 tỷ m³.
• Lưu lượng nước xả lũ qua đập tràn: 18.450 m³/s.

Nhà máy thủy điện Trị An còn có tầm quan trọng kinh tế vượt ra ngoài việc cung cấp điện cho quốc gia, vì nó còn đảm bảo nước cho sinh hoạt, nông nghiệp, điều tiết lũ và đẩy mặn. Công trình này không chỉ là một dự án năng lượng quy mô lớn mà còn là một công trình đa mục tiêu, mang lại lợi ích toàn diện cho cộng đồng.

Nhà máy thủy điện Sê San 4, tọa lạc tại xã Mô Rai, huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum và xã Ia O, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai, là một công trình thủy điện quan trọng trên dòng sông Sê San. Đây là nhà máy cuối cùng của hệ thống thủy điện Sê San về phía hạ lưu và cũng là một trong những công trình có công suất lớn, chỉ đứng sau thủy điện Ia Ly. Với công suất 360 MW và 3 tổ máy, nhà máy này được khởi công vào tháng 11/2004 và hoàn thành vào tháng 3/2010. Công trình này chính thức nghiệm thu vào tháng 12/2012, đánh dấu một bước tiến lớn trong phát triển năng lượng tại Tây Nguyên.

Thông số kỹ thuật chính:

• Công suất: 360 MW.
• Số tổ máy: 03.
• Loại đập: Bê tông đầm lăn.

Trong những năm gần đây, thủy điện Sê San 4 đã gặp phải những khó khăn về nguồn nước, đặc biệt là trong mùa khô hạn ở Tây Nguyên, khi công suất hoạt động phải giảm xuống do thiếu nước. Để giải quyết vấn đề này, dự án điện mặt trời Sê San 4, với công suất 49 MWp, đã được triển khai và nhận sự hỗ trợ tài chính từ Cơ quan Phát triển Pháp (AFD). Dự án được kỳ vọng sẽ bổ sung nguồn điện sạch và bền vững cho khu vực.

Nhà máy thủy điện Hàm Thuận - Đa Mi, tọa lạc trên sông La Ngà, thuộc lưu vực sông Đồng Nai, là một công trình trọng điểm tại khu vực miền Trung Nam Bộ. Với công suất 300 MW và 2 tổ máy, nhà máy được đặt tại tỉnh Bình Thuận và là một phần quan trọng trong mạng lưới thủy điện quốc gia. Hồ chứa của nhà máy, trải dài qua các tỉnh Lâm Đồng và Bình Thuận, có diện tích lên đến 25,2 km2 và dung tích 695 triệu m3. Được xây dựng từ năm 1997 và hoàn thành vào năm 2001, nhà máy này là một trong những công trình thủy điện tiêu biểu của Việt Nam.

Thông số kỹ thuật chính:

• Công suất: 300 MW.
• Sản lượng điện hàng năm: 1,555 triệu kWh.
• Diện tích hồ chứa: 25,2 km2.
• Dung tích hồ chứa: 695 triệu m3.

Nhà máy thủy điện Đa Mi, nằm dưới bậc thang của Hàm Thuận, có công suất 175 MW, đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết dòng nước, giúp bổ sung nguồn nước cho các vùng hạ du, đặc biệt là trong mùa khô. Cùng với Hàm Thuận, hai nhà máy này cung cấp tổng sản lượng 1,555 triệu kWh điện mỗi năm, góp phần không nhỏ vào nguồn điện của quốc gia. Ngoài mục đích phát điện, công trình còn có tác dụng tưới tiêu, cung cấp nước sinh hoạt cho các khu vực xung quanh và gia tăng sản lượng cho nhà máy Trị An.

Nhà máy thủy điện Sơn La, tọa lạc tại xã Ít Ong, huyện Mường La, tỉnh Sơn La, được xây dựng trên sông Đà với công suất lắp máy 2.400 MW. Được khởi công vào năm 2005 và hoàn thành vào tháng 12 năm 2012, nhà máy này không chỉ trở thành công trình thủy điện lớn nhất Việt Nam mà còn là niềm tự hào của khu vực Đông Nam Á. Từ những chuyến khảo sát đầu tiên cách đây hơn 30 năm, đến khi công trình chính thức được xây dựng, Thủy điện Sơn La là kết quả của sự nỗ lực và tầm nhìn dài hạn.

Thông số kỹ thuật chính:

• Thủy điện Sơn La có mực nước dâng bình thường: 215 m;
• Mực nước gia cường: 217 m;
• Mực nước chết: 175 m;
• Diện tích hồ chứa: 224 km2, dung tích hồ chứa toàn bộ: 9,26 tỉ m3;
• Công suất lắp máy: 2.400 MW với 6 tổ máy, mỗi tổ máy 400 MW;
• Điện lượng bình quân hàng năm: 10,2 tỉ kWh;
• Diện tích lưu vực: 43.760 km2;
• Chủ đầu tư: Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN);
• Chủ thầu chính: Tổng công ty Sông Đà.

Công trình Thủy điện Sơn La đã được hoàn thiện và khánh thành sau 7 năm xây dựng. Cùng với quá trình xây dựng, công tác tái định cư đã được triển khai đồng thời, giúp hàng nghìn hộ dân ổn định cuộc sống. Với mốc khánh thành vào tháng 12 năm 2012, Sơn La trở thành đập thủy điện lớn nhất Đông Nam Á, đóng góp hàng năm gần 10 tỉ kWh điện, chiếm một phần đáng kể trong tổng sản lượng điện của Việt Nam.

Nhà máy Thủy điện Hòa Bình, tọa lạc trên dòng sông Đà, là niềm tự hào của tỉnh Hòa Bình và là công trình thủy điện lớn nhất Đông Nam Á từ năm 1994 cho đến khi Nhà máy thủy điện Sơn La hoàn thành vào năm 2012. Được xây dựng với sự giúp đỡ của Liên Xô, công trình được khởi công vào năm 1979 và chính thức khánh thành vào ngày 20 tháng 12 năm 1994. Nhờ vào sự kiên trì và tâm huyết của các kỹ sư, công nhân, Nhà máy thủy điện Hòa Bình không chỉ cung cấp nguồn điện ổn định cho cả nước, mà còn góp phần thúc đẩy việc hình thành mạng lưới điện quốc gia thông qua hệ thống Đường dây 500 kV Bắc - Nam. Với khoảng 27% sản lượng điện quốc gia, công trình này còn giúp điều tiết dòng chảy sông Đà, cung cấp nước tưới cho nông nghiệp, nhất là trong mùa khô, và bảo vệ vùng đồng bằng sông Hồng khỏi nước mặn.

Thông số kỹ thuật chính:

• Mực nước dâng bình thường: 117 m;
• Mực nước gia cường: 120 m;
• Mực nước chết: 80 m;
• Diện tích hồ chứa: 208 km2;
• Dung tích toàn bộ hồ chứa: 9,45 tỉ m3;
• Công suất lắp máy: 1.920 MW, gồm 8 tổ máy;
• Điện lượng bình quân hàng năm: 8,6 tỉ kWh;
• Đập thủy điện có 12 cửa xả và 8 tổ máy phát điện, mỗi tổ máy có công suất 240 MW.

Đặc biệt, tại sân truyền thống của nhà máy, một khối bê tông hình chóp cụt được lưu giữ bức thư của những người xây dựng thủy điện Hòa Bình gửi đến thế hệ mai sau. Lá thư này sẽ được mở vào ngày 1 tháng 1 năm 2100, lưu giữ không chỉ là lời chào mừng mà còn là những ước nguyện, kỳ vọng về một tương lai tươi sáng cho đất nước và con người.

Thủy điện Lai Châu, hay còn được gọi là Thủy điện Nậm Nhùn, là công trình trọng điểm quốc gia của Việt Nam, được xây dựng trên dòng chính của sông Đà, tại thị trấn Nậm Nhùn, huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu. Với công suất 1.200 MW, bao gồm 3 tổ máy, công trình này được khởi công vào ngày 5 tháng 1 năm 2011 và chính thức hòa lưới điện vào tháng 11 năm 2016, hoàn thành trước kế hoạch của Quốc hội 1 năm. Là một trong những thủy điện lớn nhất Việt Nam, Thủy điện Lai Châu không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện cho cả nước, mà còn góp phần cung cấp nước cho đồng bằng sông Hồng trong mùa khô, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cho khu vực Tây Bắc, đặc biệt là hai tỉnh Lai Châu và Điện Biên, đồng thời đảm bảo an ninh quốc phòng trong khu vực biên giới.

Thông số kỹ thuật chính:

• Mực nước dâng bình thường: 295 m;
• Mực nước chết: 265 m;
• Công suất lắp máy: 1.200 MW với 3 tổ máy, mỗi tổ máy 400 MW;
• Lưu lượng cửa xả: 400 m3/s.

Thủy điện Lai Châu, nằm ở bậc thượng nguồn của sông Đà và gần biên giới Trung Quốc, với cao trình đập đạt 303 mét, sẽ đảm bảo mực nước cách biên giới khoảng 15-20 km. Tuy nhiên, trong những thời kỳ mực nước dâng cao hoặc lũ, khoảng cách này có thể giảm xuống còn khoảng 2 km. Công trình này, dù quy mô lớn, nhưng mức độ di dân và tái định cư không lớn, với khoảng 1.331 hộ dân (5.867 người) từ huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu sẽ phải chuyển đến các khu vực tái định cư. Chủ đầu tư của dự án là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), với các nhà thầu lớn như Tập đoàn Sông Đà, Tổng công ty Lắp máy Việt Nam, Tổng công ty Xây dựng và Phát triển hạ tầng.