Top 10 công trình thủy điện vĩ đại trên thế giới

Đập Guri, với chiều cao 162 m, là trái tim cung cấp điện cho Venezuela. Bắt đầu từ những năm 1960, đất nước này đã giảm dần việc sử dụng dầu mỏ cho sản xuất điện, tập trung vào xuất khẩu dầu, và thay vào đó, thủy điện trở thành nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu. Đến khoảng năm 2006, điện từ Đập Guri đã được xuất khẩu sang các quốc gia láng giềng như Colombia và Brazil.

Tuy nhiên, những năm gần đây, nạn hạn hán kéo dài khiến mực nước sông Caroni giảm, dẫn đến việc sản lượng điện không thể đáp ứng đủ nhu cầu trong nước, buộc chính phủ phải thực hiện các biện pháp cắt điện từ 2 đến 4 giờ mỗi ngày. Mặc dù có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế, nhưng Đập Guri cũng đã gây ảnh hưởng lớn đến môi trường, phá hủy hàng nghìn cây rừng và làm giảm đa dạng sinh học quanh khu vực sông Caroni.

Công suất thiết kế (MW): 10,235.
Vị trí: Sông Caroni, Venezuela.

Đập Tucuruí là một công trình thủy điện trọng lực bê tông trên sông Tocantins, thuộc khu vực Tucurui, bang Para, Brazil. Đây là một trong những dự án thủy điện quy mô lớn đầu tiên được xây dựng trong khu rừng nhiệt đới Amazon, với mục tiêu chính là sản xuất điện và điều tiết dòng nước. Nhà máy thủy điện Tucuruí với 25 tổ máy có tổng công suất lắp đặt lên đến 8.370 MW (tương đương 11.220.000 mã lực), phục vụ cho khoảng 13 triệu người dân và cung cấp điện cho các ngành công nghiệp, chiếm 60% tổng lượng điện năng tiêu thụ tại khu vực. Quá trình xây dựng được chia thành hai giai đoạn, giai đoạn đầu diễn ra từ năm 1980 đến 1984, còn giai đoạn thứ hai bắt đầu vào năm 1998 và hoàn thành vào năm 2010. Đập Tucuruí còn được biết đến qua bộ phim nổi tiếng năm 1985, The Emerald Forest.

Với chiều cao 78 mét và độ dài 6,9 km của thân đập, công trình này được trang bị các đê đất Mojú và Caraipé, làm tăng chiều dài tổng thể lên tới 12,515 mét. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích to lớn về năng lượng, việc xây dựng đập đã thu hút một lượng lớn dân cư di cư đến khu vực, dẫn đến tình trạng phá rừng và nhiều hệ lụy tiêu cực khác. Đặc biệt, đập Tucuruí còn là một trong những công trình thủy điện mang đến sự thay đổi lớn về cảnh quan và xã hội tại khu vực Amazon.

Công suất thiết kế (MW): 8,370

Vị trí: Sông Tocantins, Brazil

Đập Grand Coulee là một công trình trọng lực vĩ đại nằm trên sông Columbia, thuộc tiểu bang Washington, Hoa Kỳ. Được xây dựng với mục đích chính là sản xuất thủy điện và cung cấp nước tưới tiêu cho nông nghiệp, đập Grand Coulee được hoàn thành từ năm 1933 đến năm 1942, bao gồm ban đầu hai nhà máy điện. Đến năm 1974, một nhà máy thứ ba được bổ sung để đáp ứng nhu cầu điện năng ngày càng tăng. Đây không chỉ là công trình thủy điện lớn nhất của Mỹ, mà còn là một trong những kết cấu bê tông hùng vĩ bậc nhất trên thế giới.

Quá trình xây dựng của đập này đã chứng kiến sự thay đổi quan điểm quan trọng của Tổng thống Franklin Delano Roosevelt. Sau khi thăm công trường vào tháng 8 năm 1934, ông đã thay đổi quyết định từ việc ủng hộ “đập thấp” sang phương án “đập cao” với hiệu quả vượt trội hơn. Mẫu thiết kế mới đã được phê duyệt bởi Quốc hội Hoa Kỳ vào năm 1935 và đập Grand Coulee chính thức hoàn thành vào năm 1942. Lượng nước đầu tiên chảy qua đập tràn vào ngày 1 tháng 6 cùng năm.

Với công suất đáng kinh ngạc, đập Grand Coulee đã cung cấp điện cho ngành công nghiệp Hoa Kỳ, đặc biệt là trong giai đoạn Thế chiến thứ 2, khi nhu cầu năng lượng tăng mạnh. Tuy nhiên, công trình này cũng đã gây ra một số tác động tiêu cực lớn đối với các bộ lạc bản địa, những người sinh sống phụ thuộc vào nghề đánh cá trên sông Columbia. Việc xây dựng đập đã ngăn cản dòng chảy tự nhiên của sông, gây khó khăn cho sự di chuyển của các loài cá, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của họ.

Công suất thiết kế (MW): 6,809.

Vị trí: Sông Columbia, Mỹ.

Đập Xiangjiaba là một công trình trọng lực vĩ đại nằm trên sông Kim Sa, một nhánh của dòng sông Dương Tử, đi qua các tỉnh Vân Nam và Tứ Xuyên, vùng tây nam Trung Quốc. Với tổng công suất lắp đặt lên đến 6.448 MW, đập này được trang bị tám tuabin Francis, trong đó có bốn tổ máy với công suất 812 MW và bốn tổ máy còn lại có công suất 800 MW. Đập Xiangjiaba là công trình thủy điện lớn thứ ba của Trung Quốc, chỉ sau Đập Tam Hiệp và Đập Xiluodu. Việc xây dựng bắt đầu vào tháng 11 năm 2006, và tổ máy phát điện đầu tiên đã được đưa vào vận hành vào tháng 10 năm 2012.

Đến tháng 7 năm 2014, tổ máy phát điện cuối cùng của đập Xiangjiaba được hoàn thành và đi vào hoạt động. Đặc biệt, sản lượng điện từ công trình này chủ yếu được cung cấp cho thành phố Thượng Hải. Điện năng từ đập được truyền tải qua hệ thống đường dây truyền tải điện ± 800 kV HVDC, một phần trong hệ thống HVDC Xiangjiaba-Thượng Hải, phục vụ cho nhu cầu điện năng khổng lồ của thành phố.

Công suất thiết kế (MW): 6,448.

Vị trí: Sông Kim Sa, Trung Quốc.

Đập Long Than là một công trình thủy điện trọng lực bê tông đầm lăn (RCC) khổng lồ trên sông Hồng Thủy, thuộc Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc, một nhánh của các con sông Tây Giang và Châu Giang. Với chiều cao lên đến 216,2 mét và chiều dài 849 mét, đây là đập bê tông cao nhất thế giới. Được trang bị bảy đập tràn, hai cửa xả đáy và một nhà máy điện ngầm, đập Long Than không chỉ là biểu tượng của công nghệ xây dựng hiện đại mà còn là nơi đặt hệ thống nâng tàu Longtan – hệ thống nâng tàu cao nhất trên thế giới.

Ý tưởng xây dựng đập này đã xuất hiện từ những năm 1950, và công trình chính thức được khởi công vào tháng 7 năm 2001. Sau gần một thập kỷ thi công, năm 2009, tổ máy phát điện cuối cùng đi vào hoạt động, nâng tổng công suất lắp đặt lên 6.426 MW. Đập Long Than mỗi năm cung cấp khoảng 18,7 TWh điện năng. Công trình này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện, mà còn có tác dụng kiểm soát dòng chảy và giảm thiểu nguy cơ lũ lụt tại khu vực sông Hồng Thủy.

Công suất thiết kế (MW): 6,426.

Vị trí: Sông Hồng Thủy, Trung Quốc.

Đập Sayano - Shushenskaya tọa lạc trên sông Yenisei, gần Sayanogorsk, Khakassia, Nga, là một trong những công trình thủy điện lớn nhất của đất nước và đứng thứ 10 trên thế giới về công suất lắp đặt. Được thiết kế vô cùng kiên cố, đập có khả năng chịu được tác động của động đất lên đến 8 độ Richter, điều này khiến nó trở thành một trong những công trình thủy điện chắc chắn nhất trên toàn cầu. Đập Sayano - Shushenskaya còn vinh dự được ghi danh vào Sách kỷ lục Guinness Thế giới với danh hiệu đập thủy điện kiên cố nhất.

Được xây dựng với mục tiêu cung cấp điện cho nền kinh tế Nga, đập này hiện nay đóng góp khoảng 25% sản lượng điện thủy điện của cả nước. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, công trình cũng không ít lần gặp phải các sự cố nghiêm trọng, điển hình là vụ nổ năm 2009, cùng với nhiều vấn đề bất ổn khác mà các nhà quản lý và kỹ sư cần giải quyết.

Công suất thiết kế (MW): 6,499.

Vị trí: Sông Yenisei, Nga.

Đập Krasnoyarsk là một công trình thủy điện vĩ đại, nằm trên sông Yenisei, tại miền bắc bang Divnogorsk, Nga. Được xây dựng từ năm 1956 đến năm 1972, đập này cung cấp 6.000 MW điện năng, chủ yếu phục vụ cho nhu cầu công nghiệp của thành phố KrAZ. Các nhà máy điện và nhôm tại đây đều được quản lý bởi công ty RUSAL. Đặc biệt, việc xây dựng đập đã tạo ra hồ chứa Krasnoyarsk, hay còn gọi là biển Krasnoyarsk, với diện tích 2.000 km² và dung tích 73,3 km³. Hồ có chiều dài 388 km, rộng 15 km, với độ sâu trung bình là 36,6 m và đạt 105 m ở gần đập.

Đập Krasnoyarsk có ảnh hưởng mạnh mẽ đến khí hậu địa phương. Trong mùa đông Siberi lạnh giá, khi sông Yenisei thông thường sẽ đóng băng, thì nhờ dòng nước từ đập xả ra quanh năm, sông không bao giờ đóng băng trong khu vực dài 200-300 km. Sự tương tác giữa không khí lạnh và nước sông ấm tạo ra một lớp sương mù dày đặc, bao phủ Krasnoyarsk và các khu vực hạ lưu.

Đập Krasnoyarsk là công trình thủy điện lớn thứ hai tại Nga và được xây dựng trên sông Yenisei. Đập cao 124 m này là một trong những công trình nổi bật của Nga, không chỉ vì công suất mà còn bởi những tác động đến khí hậu vùng Siberia. Mỗi mùa đông, nước ấm từ đập tác động lên nước lạnh của sông, tạo thành sương mù dày đặc trên khắp khu vực này.

Công suất thiết kế (MW): 6,400

Vị trí: Sông Yenisei, Nga.

Đập Tam Hiệp là công trình thủy điện khổng lồ và vĩ đại nhất thế giới, tọa lạc trên sông Dương Tử, con sông dài nhất châu Á. Quá trình xây dựng đập bắt đầu từ năm 1994 và kéo dài suốt 14 năm, với tổng mức đầu tư lên đến 75 tỷ đô la Mỹ. Nhà máy thủy điện này cung cấp năng lượng không chỉ cho hệ thống điện trung tâm của Trung Quốc mà còn cho các khu vực xa xôi như Trùng Khánh và Tứ Xuyên. Tuy nhiên, đập Tam Hiệp đã gặp phải không ít chỉ trích về những tác động tiêu cực đối với môi trường, hệ sinh thái, cũng như những mối lo ngại về nguy cơ tiềm ẩn khi kiểm soát mức nước.

Ngay bên cạnh công trình đập là một trung tâm trưng bày với mô hình thu nhỏ của đập, nơi khách tham quan có thể chiêm ngưỡng cái nhìn tổng quan về kỹ thuật và những đặc điểm nổi bật của dự án. Từ đây, du khách chỉ cần đi bộ một đoạn ngắn là có thể tới một vị trí cao để nhìn toàn cảnh công trình hùng vĩ này. Năng lượng từ nhà máy thủy điện không chỉ cung cấp cho các khu vực miền trung mà còn được truyền tải xa về phía tây và các khu vực phía đông và đông nam của Trung Quốc. Các tuyến truyền tải lớn như HVDC Tam Hiệp - Trường Châu và HVDC Tam Hiệp - Quảng Đông giúp đưa điện về Thượng Hải và tỉnh Quảng Đông.

Công suất thiết kế (MW): 22,500.
Vị trí: Sông Dương Tử, Hồ Bắc, Trung Quốc.

Đập Itaipu, một kỳ quan thủy điện nổi bật, nằm trên sông Paraná, đánh dấu sự kết nối giữa Brazil và Paraguay. Tên gọi "Itaipu" được lấy từ một hòn đảo gần vị trí xây dựng đập, có nghĩa là ‘hòn đảo âm thanh lớn’. Đây là công trình thủy điện đã phá vỡ nhiều kỷ lục thế giới, bao gồm sản lượng điện đạt 103.098.366 MWh, vượt qua sản lượng của đập Tam Hiệp vào các năm 2015 và 2016. Nhà máy này có tổng công suất lắp đặt lên tới 14 GW, với 20 tổ máy phát điện, chia đều cho hai quốc gia: 10 tổ máy phát điện hoạt động ở tần số 50 Hz cung cấp cho Paraguay và 10 tổ máy ở tần số 60 Hz cung cấp cho Brazil.
Để xây dựng con đập khổng lồ này, lượng bê tông sử dụng đủ để xây dựng 210 sân vận động hoặc 380 tháp Eiffel. Theo thỏa thuận liên doanh, mỗi quốc gia được hưởng 50% sản lượng điện, nhưng Paraguay lại chỉ tiêu thụ một phần rất nhỏ và phải bán phần điện dư thừa cho Brazil với giá sản xuất.

Với công suất thiết kế cao, mặc dù ít hơn đập Tam Hiệp, nhưng Đập Itaipu lại vượt trội về sản lượng điện hàng năm, đạt hơn 10% so với thủy điện Tam Hiệp. Được xây dựng với mục đích phục vụ cả hai quốc gia, Itaipu hiện đáp ứng khoảng 15% nhu cầu điện của Brazil và 75% nhu cầu điện của Paraguay.

Công suất thiết kế (MW): 14,000.
Vị trí: Sông Paraná, biên giới Brazil và Paraguay.

Đập Xiluodu, một kiệt tác kỹ thuật trên sông Kim Sa – nhánh thượng nguồn của sông Dương Tử, nằm ở khu vực giáp ranh giữa hai tỉnh Tứ Xuyên và Vân Nam của Trung Quốc. Được xây dựng gần thị trấn Xiluodu, con đập vòm này không chỉ là một nhà máy thủy điện quy mô lớn, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lũ lụt, điều chỉnh dòng chảy và duy trì chất lượng nước hạ lưu. Được khởi công vào năm 2005 và hoàn thành vào năm 2014, Đập Xiluodu hiện nay là một trong những công trình thủy điện lớn nhất thế giới với đập cao thứ tư toàn cầu. Được vận hành bởi China Yangtze Power, nó hiện là nhà máy thủy điện lớn thứ ba trên thế giới.

Với công suất thiết kế 13,860 MW, đập Xiluodu ban đầu chỉ nhằm mục đích cung cấp điện. Tuy nhiên, sau khi hoàn thành, nó cũng đóng vai trò thiết yếu trong việc điều tiết lũ lụt và cải thiện dòng chảy sông, góp phần bảo vệ và phát triển khu vực hạ lưu. Đây là một công trình tuyệt vời không chỉ về công nghệ mà còn về ý nghĩa môi trường mà nó mang lại.

Công suất thiết kế (MW): 13,860.
Vị trí: Sông Kim Sa, Trung Quốc.