Top 10 lễ hội đầu năm không thể bỏ qua tại miền Bắc

Lễ hội Lim là một trong những lễ hội đặc sắc nhất của vùng Kinh Bắc, diễn ra từ ngày 12 đến 14 tháng Giêng hàng năm tại huyện Tiên Du, Bắc Ninh. Vào ngày 13, lễ hội bắt đầu bằng nghi thức rước thần. Vào lúc 8 giờ sáng, đoàn rước xuất phát với trang phục truyền thống rực rỡ và nhiều người dân tham gia. Các cụ già, trai tráng trong làng đều tập trung để thực hiện lễ tế tại lăng Hồng Vân, đồng thời hát quan họ để tôn vinh công đức của thần.

Sau phần lễ là phần hội với những trò chơi dân gian như đấu vật, đấu cờ, nấu cơm, và đặc biệt là cuộc thi hát quan họ giữa các liền anh, liền chị trên thuyền. Họ sẽ đối đáp, hát cho đến gần trưa. Vào tối ngày 12, hội thi hát quan họ giữa các làng sẽ diễn ra vô cùng đặc sắc. Lễ hội Lim mang đậm nét văn hóa tín ngưỡng của người Kinh Bắc và là điểm nhấn trong di sản văn hóa của người Việt.

Yên Tử, nơi hội tụ linh khí của Phật giáo, là một trung tâm thiêng liêng, là cái nôi của Thiền phái Trúc Lâm. Nằm trên một quần thể di tích rộng lớn, Yên Tử sở hữu 11 ngôi chùa và hàng trăm am tháp, trong đó chùa Đồng nằm ở độ cao nhất, là điểm đến không thể bỏ qua của hành trình tâm linh.

Lễ hội Yên Tử diễn ra từ ngày 9 tháng Giêng đến hết tháng 3 âm lịch, với những nghi thức tôn nghiêm, trang trọng như lễ dâng hương cúng Phật, lễ bái tổ Trúc Lâm, và các hoạt động văn nghệ đặc sắc. Đặc biệt, lễ khai ấn "dấu thiêng chùa Đồng" là một dấu mốc không thể thiếu. Sau đó, du khách và Phật tử sẽ hành hương đến đỉnh cao nhất của Yên Tử - chùa Đồng. Để lên được đó, hành trình leo núi kéo dài khoảng 3 giờ đồng hồ, qua những am tháp cổ kính trên đường.

Khi đến chùa Đồng, du khách sẽ được chiêm ngưỡng cảnh quan tuyệt đẹp, bao quát bốn phương trời. Cảm giác vươn tới đỉnh cao ấy không chỉ là sự khám phá thiên nhiên kỳ vĩ, mà còn là sự chiêm nghiệm về đức Phật và sự thanh tịnh trong tâm hồn. Cuộc hành hương này không chỉ là dịp du xuân, mà còn là hành trình tìm về cõi tâm linh sâu sắc.

Lễ hội Đền Bà Chúa Kho diễn ra vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch tại thôn Cổ Mễ, xã Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh, là dịp để tưởng nhớ công lao của Bà Chúa Kho. Bà là một phụ nữ nghèo thời Lý, đã góp phần rất lớn trong việc khai hoang, mở rộng sản xuất và chăm lo cho dân chúng. Với sự giúp đỡ tận tình, bà còn quản lý kho thóc, kho tiền của nhà nước. Khi bà mất, người dân đã lập đền thờ bà như một sự tri ân sâu sắc.

Mỗi năm vào dịp đầu năm, đặc biệt là ngày 12 tháng Giêng, lễ hội thu hút đông đảo người dân khắp nơi về tham gia để cầu tài, cầu lộc và đặc biệt là "vay tiền" Bà Chúa Kho. Người tham gia lễ cầu xin bà cho vay một số tiền nhất định và thề sẽ hoàn trả vào cuối năm. Đây là lễ hội linh thiêng với sự tham gia của rất nhiều thương nhân, những người mong muốn một năm làm ăn phát đạt.

Lễ hội Gò Đống Đa diễn ra vào ngày mùng 5 tháng Giêng hàng năm tại gò Đống Đa, phường Quang Trung, quận Đống Đa, Hà Nội, là dịp để tri ân và tôn vinh công lao của vua Quang Trung trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược phương Bắc. Hơn 200 năm trước, tại đây, tên thái thú Sầm Nghi Đống đã bị đánh bại, tự sát, và gò Đống Đa trở thành một chứng tích lịch sử gắn liền với chiến thắng hào hùng của dân tộc.

Lễ hội bắt đầu vào sáng mùng 5, khi các bô lão, chức sắc trong làng tề tựu đông đủ để chuẩn bị cho nghi lễ long trọng. Vào lúc 12 giờ trưa, lễ rước thần từ đình Khương Thượng đến gò Đống Đa được tổ chức để tưởng nhớ chiến thắng. Một phần lễ đặc biệt là cúng cô hồn cho quân giặc, thể hiện lòng nhân ái và truyền thống nhân nghĩa của dân tộc. Sau phần lễ, phần hội với các trò chơi như múa lân, múa rồng, đấu vật, chọi gà và đánh trống diễn ra sôi nổi, thu hút hàng nghìn người tham gia. Lễ hội Gò Đống Đa là một nét văn hóa không thể thiếu đối với người dân Hà Nội và các vùng lân cận.

Lễ hội Côn Sơn - Kiếp Bạc được tổ chức vào ngày 16 tháng Giêng hàng năm tại Hải Dương, là một trong những lễ hội quan trọng của vùng. Lễ khai hội bắt đầu bằng nghi thức dâng hương, tiếp theo là lễ rước nước. Các Phật tử, tăng ni, cùng đông đảo du khách và nhân dân ra hồ Côn Sơn để cầu nguyện, thắp hương, trì chú, và xin nước để cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no, và mùa màng bội thu. Bình nước sau khi rước về sẽ được đem đến chùa Côn Sơn để thực hiện lễ mộc dục Trúc Lâm tam tổ, theo nghi thức Phật giáo truyền thống.

Ngày 17 tháng Giêng, tại Núi Ngũ Nhạc, lễ tế trời đất được tổ chức tại Trung Nhạc miếu để cầu xin sự chứng giám của trời đất cho sự thành kính của con cháu, mong quốc thái dân an. Sau khi nghi lễ kết thúc, lãnh đạo Đảng và nhà nước sẽ phát ngũ cốc, hạt giống cho nhân dân để gieo trồng, hy vọng mùa màng bội thu.

Lễ hội còn có một nghi lễ đặc sắc khác, đó là lễ cúng đàn Mông Sơn thí thực vào ngày 23 tháng Giêng. Đây là một nghi lễ rất linh thiêng, nghiêm trang và uy nghi. Sau khi kết thúc, nhân dân chen nhau để cướp đồ lễ với mong muốn mang lại may mắn cho mình. Ngoài phần lễ, phần hội cũng rất sôi động với các hoạt động như hội bánh chưng bánh giày, pháo đất, múa rối nước, chèo thuyền, đấu vật, thu hút đông đảo du khách tham gia.

Lễ hội Xoan diễn ra từ ngày 7 đến 10 tháng Giêng âm lịch hàng năm tại xã Hương Nha, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ, nhằm tưởng nhớ và tri ân Xuân Nương, nữ tướng tài ba của thời Hai Bà Trưng. Lễ hội này mang đậm nét văn hóa đặc sắc của người dân vùng đất Phú Thọ.

Lễ hội bắt đầu với tiệc cầu Xuân dâng lên Thành Hoàng, với mâm cỗ chay truyền thống, thể hiện lòng thành kính của nhân dân. Vào ngày 10, các phường hát sẽ tổ chức trình diễn nghề thủ công truyền thống như cày, bừa, gieo mạ, dệt cửi ngay tại bãi sông trước đình làng. Các nghệ nhân cũng thể hiện tài năng trong những cuộc thi hát Xoan tại cửa đình. Đây là dịp để thắt chặt tình làng nghĩa xóm, đồng thời bảo tồn những giá trị văn hóa dân gian qua các tục lệ kết nghĩa họ Xoan, giúp tình đoàn kết giữa cộng đồng thêm gắn bó.

Chùa Keo, nằm tại xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình, là một trong những ngôi chùa cổ nhất và nổi tiếng nhất Việt Nam. Gác chuông của chùa Keo là một tuyệt tác gỗ độc đáo, mang đậm nét nghệ thuật truyền thống. Chùa có diện tích rộng lớn 58.000 m2, với 21 công trình và 157 gian, tạo thành một quần thể kiến trúc hoàn mỹ.

Không chỉ thờ Phật, chùa Keo còn thờ Thánh tổ Dương Không Lộ, một bậc thiền sư tài ba thời Lý. Ông là người có công lớn trong việc phát triển Phật học và xây dựng chùa. Chùa Keo có tuổi đời gần 400 năm và được coi là một trong mười công trình kiến trúc cổ tiêu biểu của Việt Nam. Khu di tích chùa Keo bao gồm 17 công trình, 128 gian, được xây dựng theo lối kiến trúc “Nội công ngoại quốc” vô cùng đặc sắc.

Chùa Keo tổ chức hai lễ hội lớn trong năm: Hội Xuân vào mùng 4 Tết Nguyên Đán và Hội Chính vào mùa thu, từ ngày 13 đến 15 tháng 9 âm lịch. Lễ hội chùa Keo không chỉ là dịp để tôn vinh công đức của Quốc sư Dương Không Lộ, mà còn là cơ hội để quảng bá du lịch, giữ gìn giá trị văn hóa và nghệ thuật truyền thống, cũng như phục vụ nhu cầu tâm linh của nhân dân.

Lễ hội chùa Hương, hay còn gọi là trẩy hội chùa Hương, là một trong những lễ hội lớn và nổi tiếng nhất miền Bắc Việt Nam. Lễ hội khai mạc vào ngày 6 tháng Giêng âm lịch và kéo dài đến tháng 3 âm lịch. Khi hoa mơ nở trắng trên các sườn núi Hương Sơn - Mỹ Đức, là lúc hàng triệu Phật tử và du khách cùng nhau hành hương về đây, dâng nén tâm hương, nguyện cầu bình an và hạnh phúc. Chùa Hương là một quần thể di tích danh lam thắng cảnh với các hang động kỳ vĩ, tạo nên một không gian huyền bí và thu hút du khách khắp nơi.

Phần lễ tại chùa Hương chủ yếu tập trung vào việc dâng hương, hoa, đèn, nến, thức ăn chay, mang đậm hơi thở thiền và phong cách thanh tịnh. Thỉnh thoảng, các vị sư tụng kinh và gõ mõ, nhưng không khí ở đây vẫn mang đến một sự tĩnh lặng, sâu lắng. Nghi thức tại đây kết hợp hài hòa giữa các tôn giáo như Phật giáo, Đạo giáo và tín ngưỡng sùng bái thiên nhiên. Phần hội rất phong phú, du khách được chiêm ngưỡng lễ rước thần linh thiêng, tham gia vào các hoạt động leo núi, đi thuyền, hay thưởng thức những điệu hát chầu, hát văn truyền thống.

Trẩy hội chùa Hương là dịp để bạn hòa mình vào thiên nhiên, cảm nhận sự linh thiêng của đất Phật, nơi mà vẻ đẹp của đất trời như hội tụ, mang đến những giây phút tĩnh lặng và bình yên trong tâm hồn.

Hội đền Gióng là một trong những lễ hội lớn và thiêng liêng, được tổ chức hàng năm để tưởng nhớ công lao của Thánh Gióng, vị anh hùng dân tộc đã chiến đấu chống lại giặc Ân. Lễ hội không chỉ tái hiện lại các trận đánh hào hùng của Thánh Gióng mà còn là dịp để con cháu bày tỏ lòng tri ân đối với tổ tiên, tôn vinh sự dũng cảm bảo vệ non sông của dân tộc Việt Nam.

Lễ hội đền Gióng diễn ra tại nhiều địa phương ở vùng Bắc Bộ, nhưng nổi bật nhất là tại Sóc Sơn, Hà Nội, tổ chức vào ngày 6 đến 8 tháng Giêng hàng năm. Theo truyền thuyết, Phù Linh là nơi cuối cùng Thánh Gióng về trời, và dân làng đã lập đền thờ ở đây để tưởng nhớ. Các nghi thức lễ hội bao gồm lễ mộc dục, lễ rước, dâng hương, lễ hóa voi và ngựa, đều mang đậm nét văn hóa dân gian.

Lễ hội bắt đầu vào đêm mồng 5 với nghi lễ tắm tượng, mời Thánh Gióng về dự lễ. Ngày mồng 6, các làng xã lân cận sẽ dâng cúng các lễ vật như hoa tre (biểu tượng của roi Thánh Gióng) cầu mong một năm thuận lợi, may mắn. Sang mồng 7, tái hiện lại cảnh Thánh Gióng chém tướng giặc, trước khi lên trời. Ngày mồng 8 là nghi lễ hóa mô hình voi ngựa, tượng trưng cho sức mạnh và chiến công của Thánh Gióng. Du khách còn được tham gia vào các hoạt động văn hóa đặc sắc như hát chèo, ca trù, chọi gà, tạo nên không khí lễ hội vô cùng sôi động và náo nhiệt.

Lễ hội khai ấn đền Trần diễn ra vào đêm 14 tháng Giêng, mở đầu cho ngày 15 tháng Giêng âm lịch, tại khu di tích đền Trần, phường Lộc Vương, thành phố Nam Định. Đây là lễ hội mang đậm nét văn hóa lịch sử, tái hiện nghi lễ tế Tiên Tổ có từ thời nhà Trần, vào thế kỷ XIII. Mặc dù trải qua nhiều biến động, lễ hội này đã được phục hồi vào năm 1822, dưới sự chỉ đạo của vua Minh Mạng. Lễ khai ấn kéo dài từ 11 giờ đêm ngày 14 đến 1 giờ sáng ngày 15, với mục đích thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên, trời đất, đồng thời là tín hiệu kết thúc Tết Nguyên Đán và khởi đầu công việc trong năm mới.

Lễ hội bắt đầu tại đền Cố Trạch, nơi các bô lão tập hợp để dâng hương cầu phúc cho năm mới. Lễ khai ấn được tiến hành trọng thể, với hòm ấn được đặt trên bàn thờ. Đúng 12 giờ đêm, một cụ cao niên trong làng sẽ thay mặt cộng đồng thực hiện nghi lễ và rước ấn theo nhịp trống chiêng, từ đền Cố Trạch sang đền Thiên Trường để tiếp tục làm lễ. Sau khi làm lễ, ấn sẽ được đóng dấu lên giấy trắng và phát cho nhân dân, với ước nguyện cầu may mắn, tài lộc trong năm. Sau phần lễ, phần hội được tổ chức với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc như múa lân, đấu vật, chọi gà, chơi đu, mang đến không khí vui tươi và sôi động cho cộng đồng.