Top 10 loài động vật sở hữu khứu giác xuất sắc nhất

Cá mập, loài cá duy nhất trong đại dương sở hữu hệ thống khứu giác nhạy bén nhất, đã khiến nhiều người tin rằng chúng có thể phát hiện ra một giọt máu trong biển cả bao la. Lỗ mũi cá mập nằm dưới hàm trên, được bao phủ bởi các tế bào cảm nhận khứu giác đặc biệt. Khi bơi, nước chảy qua mũi, mang theo các phân tử hóa chất hòa tan, giúp các thụ thể tiếp nhận và gửi tín hiệu đến não bộ để phân tích. Chính vì thế, khả năng đánh hơi của cá mập cực kỳ nhạy bén, có thể phát hiện ra các phân tử hóa chất nhỏ nhất giữa hàng nghìn tỷ giọt nước, cho dù đó là mồi béo bở, mối nguy hiểm hay đối tác tiềm năng.

Voi châu Phi, một trong những loài động vật có khứu giác tuyệt vời nhất, sở hữu tới gần 2.000 thụ quan, giúp chúng phát hiện mùi với độ chính xác ấn tượng. Những tế bào khứu giác của chúng nằm trong lỗ mũi và vùng da dày gần đầu vòi. Theo The Telegraph, vòi voi châu Phi là bộ phận độc đáo nhất trong thế giới động vật, không chỉ bởi chiều dài và kích thước mà còn bởi độ linh hoạt và lỗ mũi rộng.

Khả năng ngửi mùi của voi châu Phi còn đạt đến mức “siêu đỉnh” khi chúng sở hữu số lượng gen khứu giác khổng lồ. Một nghiên cứu của Đại học Tokyo vào năm 2014 chỉ ra rằng voi châu Phi có tới 2.000 gen khứu giác, gấp đôi số gen của loài chó và năm lần so với con người, vượt qua cả loài chuột – kỷ lục gia trước đây với chỉ 1.200 gen khứu giác.

Chuột, với hơn 1.200 thụ quan cảm nhận, là loài động vật có khứu giác vô cùng nhạy bén, hỗ trợ chúng trong việc tìm kiếm mồi. Nghiên cứu từ Đại học Harvard cho thấy chuột có khả năng phân biệt mùi vô cùng sắc bén, và một số loài đã được huấn luyện để nhận diện mùi đặc trưng của các mỏ đất hay bệnh lao. Khứu giác của chuột cũng giúp chúng phân biệt giữa các thành viên trong tổ, nguồn thức ăn, kẻ thù và bạn tình.

Loài chuột thuộc họ Chuột xuất hiện ở hầu hết các khu vực trên thế giới, ngoại trừ Nam Cực và một số hòn đảo nhỏ. Mặc dù không có loài chuột nào xuất phát từ châu Mỹ, nhưng một số loài như chuột nhắt nhà và chuột đen đã được con người đưa đến khắp các châu lục. Chúng sinh sống trong đa dạng các hệ sinh thái từ khu rừng mưa nhiệt đới đến các vùng lãnh nguyên, và mặc dù có một số loài sống hóa thạch, sống trên cây hay sống bán thủy, đa phần chuột là loài động vật sống trên cạn.

Chồn Opossum, với hơn 1.188 thụ quan khứu giác nhạy bén, được biết đến như một bậc thầy trong việc tìm kiếm thức ăn qua mùi. Không chỉ vậy, hệ miễn dịch của chúng vô cùng mạnh mẽ, giúp chúng chống lại virus và nọc độc rắn cắn. Opossum là loài thú có túi thuộc Họ Didelphidae, Bộ Didelphimorphia, đặc hữu tại châu Mỹ. Là loài thú có túi lớn nhất ở Tây Bán cầu, Opossum gồm hơn 103 loài trong 19 chi, và có nguồn gốc từ Nam Mỹ, sau đó lan rộng sang Bắc Mỹ nhờ “Trao đổi lớn của Mỹ”. Khả năng sinh tồn đa dạng và chế độ ăn linh hoạt giúp chúng thích nghi tuyệt vời với nhiều môi trường khác nhau.

Chồn Opossum còn được biết đến với tài leo cây thành thạo, nhờ vào phần đuôi đặc biệt có thể quấn thức ăn hoặc cành cây mang về tổ. Đặc biệt, đôi khi những con non cũng bám trên lưng mẹ trong hành trình kiếm ăn, tạo nên một cảnh tượng đầy ấn tượng.

Bò sở hữu 1.186 thụ quan khứu giác và là một trong những loài động vật có khứu giác nhạy bén nhất. Mũi của bò có khả năng phát hiện mùi từ khoảng cách 5-6 dặm, khiến chúng trở thành những thợ săn mùi đích thực. Bò cũng có khả năng nghe được âm thanh ở tần số thấp và cao, vượt xa phạm vi nghe của con người.

Loài bò, thuộc chi Bos, bao gồm các loài bò rừng và bò nhà. Trong chi Bos, có bốn phân chi chính: Bos, Bibos, Novibos và Poephagus, mặc dù vẫn còn nhiều tranh cãi về sự khác biệt giữa chúng. Hiện nay, chi này chỉ còn lại 5 loài sống sót, mặc dù một số nhà nghiên cứu còn cho rằng chi này có tới 7 loài, bao gồm cả các giống bò thuần hóa được coi là loài riêng biệt.

Loài ngựa, với 1.066 thụ quan, được xếp vào nhóm động vật có khứu giác sắc bén bậc nhất trong thế giới động vật có xương sống. Ngựa sở hữu hai cơ quan khứu giác độc đáo: một cơ quan nằm trong mũi, giúp phân biệt mùi, và cơ quan còn lại, hay còn gọi là cơ quan Vomeronasal (cơ quan Jacobson), chuyên nhận diện các mùi pheromone, như mùi thức ăn, nguy hiểm, hay thậm chí mùi tình dục của các cá thể ngựa đối diện. Khứu giác của ngựa không chỉ nhạy hơn con người, mà còn chỉ thua loài chó.

Ngựa có khả năng phát hiện mùi lạ từ khoảng cách hàng trăm mét. Hệ thống thần kinh đặc biệt của chúng cho phép phân tích và xử lý mùi qua hai trung tâm khứu giác khác nhau: một ở khoang mũi và một dưới khoang mũi, giúp nhận diện và phân tích một loạt các mùi khác nhau. Hệ thống này còn đặc biệt nhạy cảm với mùi dầu thơm, điều này có thể gây ra những phản ứng không mong muốn với ngựa, khiến chúng trở nên bối rối hoặc thay đổi hành vi. Thậm chí, ngựa có thể cảm nhận được mạch nước ngầm dưới mặt đất hay những mùi từ xa đến cả km.

Loài ếch, với 824 thụ quan, là một đại diện tiêu biểu của nhóm động vật lưỡng cư trong danh sách này. Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng làn da nhạy cảm của ếch không chỉ giúp chúng cảm nhận môi trường xung quanh mà còn cho phép chúng truyền đạt thông tin qua khứu giác. Giáo sư Peter Banks đã chỉ ra sự liên kết đặc biệt giữa khứu giác và sự cảm nhận của ếch qua làn da của chúng. Các nhà sinh học Úc còn phát hiện ra rằng, loài ếch có thể giao tiếp bằng mùi, mở ra những khám phá mới về khả năng sinh học này.

Môi trường sống tự nhiên của ếch rất đa dạng, từ các đầm lầy nước ngọt, đất nông nghiệp, vườn nông thôn, cho đến các vùng đô thị và ao hồ. Chúng có thể sinh sống ở những khu vực bị ngập lụt theo mùa và thường kiếm ăn vào ban đêm. Mồi của ếch chủ yếu là sâu bọ, giun, cua, cá con và các loài thủy sinh khác.

Ếch đồng, với tập tính sống gần bờ các vùng nước như ao và đầm, thường săn mồi vào ban đêm, cho thấy chúng có sự thích nghi đặc biệt với môi trường ẩm ướt. Những nghiên cứu mới nhất lại cho thấy ếch có thể truyền thông tin qua khứu giác, một khả năng chưa từng được biết đến rộng rãi trong thế giới động vật.

Chó, với mối quan hệ mật thiết cùng con người, nổi bật với khả năng khứu giác vượt trội. Các thành viên trong họ Chó, bao gồm chó sói, chó rừng, cáo và chó nhà, sở hữu từ 149 triệu đến 300 triệu thụ thể khứu giác. Sự nhạy cảm này cho phép chúng phát hiện ra những mùi mà con người không thể cảm nhận được. Mỗi hơi thở của chúng mang đến một thế giới mùi vị phong phú mà chỉ chúng mới có thể khám phá.

Mõm của chó được trang bị một cấu trúc đặc biệt, với hàng triệu thụ thể khứu giác phân bố dọc theo thành niêm mạc hình nón, có nhiệm vụ tiếp nhận và truyền tín hiệu từ các phân tử trong không khí lên não. Tại đây, não sẽ phân tích và nhận diện những mùi từ thức ăn, bạn đời, bạn bè, kẻ thù, hoặc bất kỳ thứ gì khác. Cấu trúc này cho phép chó có diện tích tiếp nhận khứu giác rộng lớn – lên đến 10 mét vuông, gấp hơn 200 lần so với diện tích chỉ 5 cm vuông ở con người.

Thực tế, chó dành một nửa bộ não của chúng chỉ để xử lý thông tin khứu giác, trong khi con người chỉ dùng khoảng một phần mười. Điều này giải thích tại sao chó có thể nhận diện mùi chính xác và mạnh mẽ đến vậy. Từ những chú chó được huấn luyện để phát hiện ma túy, chất nổ, đến những chú chó cứu hộ thông minh có thể tìm thấy người mất tích – khứu giác của chó là một công cụ tuyệt vời mà con người không thể sánh kịp.

Đứng sau những loài động vật mạnh mẽ, chúng ta không thể không nhắc đến gấu. Khứu giác của gấu vô cùng mạnh mẽ, mạnh đến mức chúng có thể phát hiện xác động vật từ khoảng cách hơn 32 km. Sự nhạy bén này đến từ một cấu trúc dải khứu giác đặc biệt của chúng, phần não bộ chịu trách nhiệm xử lý mùi, lớn hơn ít nhất năm lần so với con người.

Mõm của gấu rất phát triển, chứa hàng trăm thớ cơ cực nhỏ, giúp chúng điều khiển khéo léo giống như ngón tay của con người. Diện tích bên trong mõm chứa nhiều thụ thể khứu giác hơn bất kỳ loài thú nào trong họ Chó, khiến khả năng ngửi của gấu vượt trội. Điều này càng quan trọng khi gấu có thị lực kém hơn các loài động vật khác, nhưng khứu giác của chúng lại bù đắp hoàn hảo.

Thêm một điều thú vị nữa là, khi gấu đứng trên hai chân sau, khả năng đánh hơi của chúng lại được cải thiện đáng kể, giúp chúng trở thành bậc thầy trong việc “ngửi” mọi thứ xung quanh, vượt trội hơn hẳn khi di chuyển bằng bốn chân.

Không ngạc nhiên khi rắn và thằn lằn xuất hiện trong danh sách này, bởi khứu giác của chúng đã được nâng cấp một cách đặc biệt. Thay vì sử dụng mũi như các loài động vật khác, chúng thu thập mùi hương bằng những chiếc lưỡi dài, linh hoạt, giúp chúng cảm nhận môi trường xung quanh một cách tinh vi và chính xác.

Lưỡi của rắn và thằn lằn hoạt động như một công cụ thu thập các phân tử mùi trong không khí và dưới nước, truyền tải thông tin này đến một vùng đặc biệt trong miệng gọi là “vùng Jacobson”. Tại đây, các phân tử được phân tích kỹ lưỡng, cho phép chúng nhận diện mối đe dọa, con mồi, hay bất kỳ dấu hiệu quan trọng nào từ môi trường xung quanh – thậm chí, chúng còn có khả năng xác định chính xác hướng gió mà các phân tử này di chuyển.

Nhờ vào hệ thống khứu giác nhạy bén, những loài như rồng Komodo – thằn lằn lớn nhất thế giới – có thể phát hiện mùi xác động vật hay con mồi từ khoảng cách lên tới 9 km, cho thấy sự vượt trội trong khả năng nhận thức của chúng.