Top 12 Sự Thật Thú Vị Về Gấu Trúc

Đời sống của gấu trúc trải qua bốn giai đoạn chính: sơ sinh (0 – 4 tháng tuổi), con non (4 – 24 tháng), độc lập (1,5 – 2 năm tuổi) và trưởng thành (4 – 6 năm). Thế nhưng, khi mới ra đời, gấu trúc không có bộ lông đen trắng như chúng ta thường thấy. Thực tế, gấu trúc sơ sinh có bộ lông màu hồng và chỉ trong vòng một tháng, màu sắc của chúng mới dần chuyển sang đen – trắng.

Đặc biệt, gấu trúc con thường sinh vào cuối mùa hè hoặc đầu mùa thu (tháng 8 – 9), vì vậy nếu bạn muốn chiêm ngưỡng những hình ảnh đáng yêu của gấu trúc sơ sinh, hãy ghé thăm Căn cứ gấu trúc Thành Đô hoặc Khu bảo tồn gấu trúc Bifengxia tại thị trấn Nhã An. Tại đây, gấu trúc con được chăm sóc cẩn thận, và nếu may mắn, bạn còn có thể chứng kiến cảnh gấu trúc mẹ chăm sóc con của mình.

Gấu trúc con khi mới sinh chỉ có trọng lượng dao động từ 80 – 200 gram và chiều dài chỉ khoảng 15 cm, bằng kích cỡ của một chiếc bút chì. Trong khi đó, gấu trúc trưởng thành có thể nặng tới 80 – 130 kg trong điều kiện nuôi nhốt, và khoảng 60 – 100 kg khi sống trong tự nhiên. Sự khác biệt về trọng lượng giữa gấu trúc mẹ và con là vô cùng lớn, con non chỉ nặng khoảng 1/900 so với mẹ.

Gấu trúc con không thể di chuyển hay bò cho đến khi đạt 3 tháng tuổi, và mắt chúng cũng chỉ mở sau 45 ngày kể từ lúc sinh. Chúng cần sự chăm sóc chu đáo đến tận 120 ngày tuổi. Đến tháng thứ 14, gấu trúc con bắt đầu thử ăn thức ăn rắn, đặc biệt là tre. Việc cai sữa diễn ra trong khoảng từ 18 – 24 tháng, và sau đó chúng bắt đầu sống độc lập, trong khi mẹ sẽ chuẩn bị cho lứa con tiếp theo.

Gấu trúc không phải là loài động vật ngẫu nhiên xuất hiện trong tự nhiên, mà được mệnh danh là "hóa thạch sống" hoặc "quốc bảo" nhờ lịch sử lâu dài của mình. Loài động vật này bắt đầu xuất hiện vào cuối thế Pliocen hoặc đầu thế Pleistocen, khoảng từ 2 đến 3 triệu năm trước. Các hóa thạch của gấu trúc đã được tìm thấy ở nhiều quốc gia như Myanmar, Việt Nam và đặc biệt là ở các khu vực phía Tây Trung Quốc.

Gấu trúc có một tuổi thọ khá ấn tượng. Trung bình, gấu trúc trong tự nhiên có thể sống khoảng 20 năm, trong khi gấu trúc nuôi nhốt có thể đạt tuổi thọ từ 25 đến 35 năm. Một trong những con gấu trúc nuôi nhốt lâu nhất trên thế giới là gấu trúc cái Xinxing, sống tại vườn thú Trùng Khánh, đã thọ 38 năm trước khi qua đời do suy đa tạng vào ngày 8/12/2020.

Trước đó, gấu trúc Jia Jia, sinh năm 1978 tại Công viên Đại Dương Hồng Kông, cũng đạt tuổi thọ 38 năm (tương đương với hơn 130 năm ở con người) và qua đời vào ngày 16/10/2016.

Bàn tay của gấu trúc có cấu tạo gồm năm ngón tay, trong đó có một ngón phụ giống như ngón cái. Tuy nhiên, ngón cái này thực chất là xương cổ tay của gấu trúc, phát triển lớn và chìa ra một cách tự nhiên. Cấu trúc cơ bắp xung quanh xương này đã được điều chỉnh để giúp ngón cái giả có thể cử động linh hoạt, hỗ trợ gấu trúc trong việc nắm bắt và xử lý thân cây tre một cách dễ dàng.

Gấu trúc trưởng thành dành phần lớn thời gian trong ngày để nghỉ ngơi, khám phá và tìm kiếm thức ăn trong các khu rừng tre, trúc tại vùng đồi núi Trung Quốc, đặc biệt là tỉnh Tứ Xuyên. Loài động vật này sở hữu vẻ ngoài đặc biệt với bộ lông trắng, điểm xuyết những mảng đen ở quanh mắt, tai và toàn thân. Dấu chân gấu trúc cũng rõ ràng với những móng vuốt sắc bén, giúp chúng leo trèo một cách tài ba.

Đừng để ngoại hình mũm mĩm và có vẻ lười biếng của gấu trúc đánh lừa bạn, chúng thực sự là những “vận động viên” leo cây vô cùng khéo léo. Trong tự nhiên, gấu trúc thường leo lên cây cao để tìm nơi trú ẩn khỏi kẻ thù. Gấu trúc sống trong các khu bảo tồn hoặc vườn thú cũng rất thích leo lên cây, thậm chí chúng ngủ trên đó để tận hưởng không gian cao vút, dễ dàng quan sát xung quanh.

Không chỉ leo cây giỏi, gấu trúc còn có khả năng bơi lội xuất sắc. Chúng bơi một cách tự tin và thoải mái, như những vận động viên chuyên nghiệp. Khi bị đe dọa, gấu trúc sẽ dùng kỹ năng bơi lội của mình để nhanh chóng thoát khỏi nguy hiểm, khiến chúng trở thành một trong những loài động vật đa năng và thích ứng cao.

Vấn đề giao phối khó khăn là một trong những nguyên nhân khiến gấu trúc trở thành loài có nguy cơ tuyệt chủng. Gấu trúc cái chỉ có thể giao phối trong 2 – 3 ngày mỗi năm, tuy nhiên, không phải con đực nào cũng biết cách thực hiện điều này. Một số con gấu trúc đực hoàn toàn không có khả năng giao phối, làm gia tăng sự khó khăn trong việc bảo tồn giống loài này.

Và câu chuyện hài hước xảy ra tại Vườn thú Quốc gia Washington, D.C., Mỹ, đã minh chứng cho điều này. Cặp gấu trúc Thiên Thiên và Mỹ Hương đã được tạo cơ hội để giao phối nhiều lần, nhưng họ chưa bao giờ thực sự thành công. Theo lời David Wildt, giám đốc Trung tâm Bảo tồn Sinh vật: “Thay vì kéo Mỹ Hương vào lòng mình, Thiên Thiên lại đứng trên lưng cô gấu cái, như một người vừa mở chiếc hộp IKEA mà không biết phải làm gì tiếp theo…” Đây quả thực là một câu chuyện thú vị về những thử thách trong công tác bảo tồn loài gấu trúc nuôi nhốt.

Gấu trúc khổng lồ là một trong những loài động vật ít bị đe dọa bởi kẻ thù tự nhiên. Tuy nhiên, con người vẫn là mối nguy hiểm lớn nhất đối với chúng. Mặc dù vậy, báo tuyết và các bầy chó hoang có thể tấn công gấu trúc non, trong khi những con gấu trúc trưởng thành, nhờ kích thước và hàm răng mạnh mẽ, ít khi gặp phải kẻ thù nào. Mối đe dọa lớn nhất đối với gấu trúc chính là tình trạng săn trộm và phá hủy môi trường sống của chúng.

Sự gia tăng dân số và sự phát triển đô thị ở Trung Quốc đã khiến các khu rừng tre nơi gấu trúc sinh sống ngày càng bị thu hẹp. Hiện tại, các nhà khoa học ước tính có khoảng 1.000 con gấu trúc còn sống trong tự nhiên. Chính phủ Trung Quốc đã hợp tác với WWF (Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới) để bảo vệ loài này thông qua các chương trình nhân giống và nâng cao nhận thức cộng đồng về tình trạng nguy cấp của chúng.

Gấu trúc còn ẩn chứa nhiều điều thú vị mà ít ai biết đến:

• Với thị lực không quá xuất sắc, chúng chủ yếu dựa vào trí nhớ không gian để phán đoán vị trí, thay vì dùng thị giác như nhiều loài khác.
• Khác với các loài gấu khác, gấu trúc không ngủ đông. Trước khi mùa đông đến, chúng di chuyển từ các hang động ở vùng núi đến những khu vực ấm áp hơn.
• Gấu trúc không gầm gừ như gấu nâu. Thay vào đó, chúng phát ra âm thanh be be giống tiếng cừu hoặc dê.
• Đuôi rậm rạp của gấu trúc dùng để cọ vào cây, đánh dấu lãnh thổ. Bên dưới đuôi, chúng có tuyến mùi để cảnh báo rằng đây là địa phận của mình.
• Gấu trúc ăn rất nhanh, có thể bóc vỏ và ăn một cây măng trong chỉ 40 giây.
• Cổ họng và ruột của gấu trúc được bảo vệ bởi lớp chất nhầy dày, giúp tránh bị thương khi ăn các mảnh tre sắc nhọn.
• Chúng không có nơi nghỉ ngơi cố định; bất cứ khi nào mệt mỏi, gấu trúc sẽ nghỉ ngơi ngay tại chỗ mà chúng thấy thoải mái.
• Gấu trúc không giao tiếp qua nét mặt như nhiều loài động vật khác.

Gấu trúc sở hữu bộ lông đặc trưng với sự kết hợp hài hòa giữa hai màu đen và trắng. Trong đó, chỉ có vùng quanh mắt, tai và chân của chúng là màu đen, còn lại hoàn toàn là màu trắng thuần khiết.

Nhiều triết gia Trung Quốc từ xưa đã tin rằng vũ trụ là sự kết hợp của hai thực thể đối nghịch: Âm và Dương. Với bộ lông đen – trắng đặc biệt, gấu trúc được xem như một biểu tượng sống động của sự hòa hợp này. Chắc chắn bạn sẽ nhận ra, bộ lông của chúng giống như một hình thái của thái cực đồ, biểu trưng cho thuyết âm dương vĩ đại ấy.

Mặc dù được xếp vào nhóm động vật ăn thịt, nhưng gấu trúc lại có chế độ ăn uống gần như hoàn toàn từ thực vật, với hơn 99% khẩu phần là lá tre và trúc. Mỗi ngày, một con gấu trúc trưởng thành có thể tiêu thụ tới 18 kg lá trúc. Nếu bạn ghé thăm các khu bảo tồn gấu trúc tại Tứ Xuyên, bạn sẽ dễ dàng nhận thấy những chú gấu trúc hầu hết đều ăn lá tre tươi và măng, đặc sản của nơi này.

Trong tự nhiên, gấu trúc hoang dã đôi khi ăn cỏ, củ dại, thịt chim, hay thậm chí là xác thối. Gấu trúc trong môi trường nuôi nhốt còn có thể thưởng thức các món như mật ong, trứng, cá, cà rốt, khoai tây, và trái cây như táo, cam hay chuối. Một điều thú vị là những người làm tình nguyện tại các trại bảo tồn còn được đào tạo cách làm “bánh gấu trúc” đặc biệt, và sau đó tự tay cho chúng thưởng thức thành phẩm của chính mình.

Như đã nói, thực phẩm chính của gấu trúc chỉ là tre, tre và tre. Chính vì chế độ ăn chủ yếu là chất xơ, gấu trúc phải dành hơn 12 tiếng mỗi ngày để ăn mới đủ năng lượng cho cơ thể. Sau mỗi bữa ăn, chúng thường nghỉ ngơi từ 2 đến 4 tiếng, rồi lại tiếp tục chu trình ăn - ngủ lặp đi lặp lại. Thật sự, cuộc sống của chúng giống như một vòng tuần hoàn không bao giờ dứt của việc ăn và nghỉ ngơi, dễ dàng khiến người ta phải thầm nghĩ: “Sướng như gấu trúc!”

Với những ai muốn chiêm ngưỡng gấu trúc trong những khoảnh khắc tinh nghịch, hãy ghé thăm các cơ sở bảo tồn hay vườn thú vào buổi sáng. Đây là thời điểm mà gấu trúc bắt đầu ăn vào khoảng 8 giờ sáng, khi chúng đang rất hiếu động và sẵn sàng tạo nên những hình ảnh vô cùng đáng yêu và vui nhộn.