Top 14 Làng Nghề Truyền Thống Của Việt Nam

Làng Trống Đọi Tam tọa lạc tại huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, là một trong những làng nghề làm trống nổi bật nhất Việt Nam, với truyền thống hơn 1000 năm tuổi. Những chiếc trống nơi đây không chỉ đơn giản là sản phẩm, mà còn là kết tinh của sự tài hoa, tinh tế của những nghệ nhân chuyên nghiệp. Nghề làm trống ở Đọi Tam được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, và họ sản xuất đủ loại trống cho mọi nhu cầu. Trống Đọi Tam được biết đến với độ bền, vẻ đẹp cuốn hút, và âm thanh tròn đầy, vang vọng. Được làm từ gỗ mít và da trâu, mỗi chiếc trống mang trong mình một âm vực độc đáo, khác biệt so với các loại trống khác.

Cả làng đều gắn bó với nghề làm trống, từ người già đến trẻ nhỏ. Làng nghề này còn sở hữu một đội trống, được thành lập cách đây 10 năm, hiện nay đã có 60 thành viên. Đội trống này, gồm 48 phụ nữ và 12 nam phụ trách các nhạc cụ đồng (chiêng, lệnh, thanh la, nạo bạt...), không chỉ phục vụ các lễ hội trong vùng mà còn tham gia biểu diễn ở nhiều địa phương trên khắp đất nước.

Không chỉ nổi bật với làng gốm Bầu Trúc, Ninh Thuận còn được biết đến là nơi sản sinh ra làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp, một ngôi làng nằm cách thành phố Phan Rang - Tháp Chàm 10km về phía Nam. Theo truyền thuyết, vào thế kỷ 17, bà Pơnaga, một nghệ nhân tài ba, đã mang nghề dệt thổ cẩm đến vùng đất này và truyền nghề cho đôi vợ chồng Xa và Chaleng ở làng Chaleng xưa (nay là Mỹ Nghiệp). Đây chính là nơi khởi nguồn của nghề dệt thổ cẩm.

Sản phẩm của làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp rất đa dạng, từ túi xách, ví tiền, khăn choàng, mềnh, gối, cho đến những vật dụng trang trí được thêu dệt tinh xảo với các hoa văn độc đáo, đậm đà bản sắc văn hóa Chăm. Khi đến thăm làng, bạn sẽ được chứng kiến quy trình sản xuất tỉ mỉ, từ việc cán hạt lấy bông, se chỉ đến những âm thanh lách cách của máy dệt, và bạn sẽ thấy những hoa văn đang dần hình thành dưới đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân tài hoa.

Làng Nghề Thuyền Thúng tọa lạc tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, là một trong những làng nghề gắn liền với biển cả. Thuyền thúng từ lâu đã được coi là biểu tượng của sự khéo léo, trí tuệ của người Việt. Những làng nghề sản xuất thuyền thúng chủ yếu nằm ở khu vực ven biển Nam Trung Bộ, và công việc sản xuất này diễn ra liên tục, không ngừng nghỉ. Gần đây, thuyền thúng Phú Yên đã tạo được sự chú ý khi thúng chai bất ngờ vươn ra thế giới, từ Châu Á đến Châu Âu.

Thúng chai của Phú Yên đặc biệt ở chỗ chỉ sử dụng nguyên liệu hoàn toàn từ địa phương. Theo người dân trong làng, cây tre được trồng trên mảnh đất Phú Yên có tính chịu nước tốt, độ dẻo dai cao và chứa nguồn dầu rái chất lượng, giúp thúng giữ được độ bền bỉ qua thời gian. Chính nhờ những yếu tố này, thúng chai Phú Yên không chỉ bền mà còn mang giá trị đặc trưng riêng biệt.

Làng Nghề Khảm Trai Chuôn Ngọ, thuộc xã Chuyên Mỹ, huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội, là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời của Việt Nam, có nguồn gốc từ thời nhà Lý. Nghề khảm trai được sáng lập bởi ông Trương Công Thành, một vị tướng của Lý Thường Kiệt, sau khi đánh bại quân Tống, ông đã về làng và mở nghề khảm trai. Ngày nay, làng còn giữ lại đền thờ để tưởng nhớ ông.

Điểm đặc biệt của tranh khảm trai Chuôn Ngọ chính là sự tỉ mỉ trong việc sử dụng những mảnh trai hoàn hảo, không vỡ, phẳng lì và được gắn chặt vào gỗ một cách tinh xảo. Các sản phẩm nổi bật của làng gồm tủ khảm, giường khảm, cùng những món đồ tinh tế như bàn cờ tướng, tranh treo tường, đũa, khay… Gần đây, để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng, nghề khảm trai tại đây đã phát triển mạnh mẽ, không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn xuất khẩu ra nhiều quốc gia.

Mặc dù chỉ cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 10km, nhưng làng Vạn Phúc, nằm bên dòng sông Nhuệ, vẫn giữ trọn vẹn những giá trị văn hóa truyền thống với hình ảnh cây đa cổ thụ, giếng nước mát lành, sân đình và những buổi chợ chiều nho nhỏ dưới gốc đa. Khi bước vào làng, bạn có thể nghe thấy âm thanh nhịp nhàng của những khung cửi dệt lụa, tạo nên một không gian vừa yên bình, vừa đậm chất văn hóa làng nghề.

Người sáng lập nghề dệt lụa Vạn Phúc là bà Lê Thị Nga, và hiện nay, ngôi làng vẫn còn lưu giữ đền thờ bà. Lụa Vạn Phúc nổi tiếng với sự mềm mịn, thấm mát và nhẹ nhàng. Các sản phẩm lụa ở đây đa dạng, từ Lụa vân, Lụa the, Lụa xa, Lụa quế cho đến Gấm… Lụa Vạn Phúc không chỉ được yêu thích trong nước mà còn xuất khẩu ra các quốc gia trên thế giới.

Làng nghề đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ có bề dày lịch sử và nổi tiếng từ lâu với những sản phẩm gỗ mỹ nghệ tinh xảo. Nằm ở xã Đồng Quang, huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh, cách thủ đô Hà Nội khoảng 20km về phía Đông Bắc, làng Đồng Kỵ chuyên cung cấp các mặt hàng đồ gỗ chất lượng cao, phục vụ cho nhu cầu trang trí nội thất, thờ cúng và sinh hoạt gia đình.

Sản phẩm gỗ Đồng Kỵ được chế tác từ các loại gỗ quý hiếm như gụ, trắc, hương, mun, nu, sưa… Những sản phẩm này đều được làm thủ công bởi các nghệ nhân tài ba, mang lại giá trị cao. Với thu nhập lên đến hàng trăm tỷ đồng mỗi năm, nghề đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ không chỉ tạo công ăn việc làm cho người dân trong làng mà còn thu hút nhiều thợ từ khắp nơi đến đây để học nghề và tham gia sản xuất.

Làng Đông Hồ, thuộc huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, là cái nôi của nghệ thuật vẽ tranh dân gian nổi tiếng trong nền văn hóa Việt Nam. Nghề vẽ tranh tại đây đã có từ nhiều thế kỷ trước, ban đầu chỉ để phục vụ cho dịp Tết Nguyên Đán, nhưng hiện nay, tranh Đông Hồ được tạo ra quanh năm và trở thành một sản phẩm văn hóa du lịch độc đáo. Tranh được vẽ trên giấy dó, sử dụng các nguyên liệu tự nhiên như gạch non, lá cây, rễ cây đốt thành than. Để tranh thêm phần óng ánh, nghệ nhân dùng vỏ sò, nghêu nung lên thành vôi, trộn với nhựa cây rồi phết lên bề mặt tranh.

Tranh dân gian Đông Hồ nổi bật với các đề tài phong phú, như những hình ảnh động vật quen thuộc như chó, mèo, trâu, bò, gà, lợn, hay những mảng tranh sinh động như “hứng dừa”, “đám cưới chuột”, “đánh ghen”. Các bức tranh không chỉ mang đậm giá trị nghệ thuật mà còn thể hiện những ước vọng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc, hòa bình, vì vậy, chúng thường được treo trong các gia đình vào dịp Tết để cầu mong tài lộc và sự bình an.

Làng gốm Chu Đậu, thuộc xã Thái Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương, đã trở thành một thương hiệu gốm nổi tiếng toàn cầu suốt hơn 500 năm qua. Các sản phẩm gốm này hiện diện tại các bảo tàng danh tiếng trên thế giới, như Thổ Nhĩ Kỳ, Pháp, Nhật Bản, Bỉ, Hà Lan... và trong bộ sưu tập của những cá nhân yêu nghệ thuật tại nhiều quốc gia. Đặc trưng nổi bật của gốm Chu Đậu chính là những hoa văn tinh xảo, chủ yếu là hoa sen, cúc và các họa tiết cách điệu với sự biến hóa vô cùng phong phú.

Gốm Chu Đậu không chỉ được đánh giá cao về dáng vẻ và chất liệu men, mà còn bởi sự hoàn hảo trong từng chi tiết trang trí. Những sản phẩm này được thể hiện qua nhiều hình thức như vẽ, khắc, họa, đắp nổi một cách tự do, phóng khoáng, nhưng cũng rất trữ tình và tinh tế. Các hoa văn trên gốm phản ánh đậm nét bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam với những hình ảnh thiên nhiên quen thuộc của đồng bằng Bắc Bộ như cảnh mục đồng chăn trâu, chim đậu trên hoa, cá bơi dưới nước, hay những mái nhà tranh ven sông. Kỹ thuật chế tác của làng gốm này đạt đến trình độ cao với các công đoạn chuốt, tạo dáng trên bàn xoay, cắt, lắp ghép tỉ mỉ, rồi hoàn thiện bằng chất liệu men trắng hoa lam, men ngọc hoặc men màu tam thái.

Làng Kế Môn, thuộc huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế, đã lưu giữ nghề kim hoàn truyền thống suốt hơn 300 năm. Vị tổ khai sinh làng nghề này là ông Cao Đình Độ, người làng Cẩm Tú, huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa. Sau khi di cư vào cuối đời chúa Nguyễn Phúc Khoát, ông Độ được triều đình Quang Trung mời vào cung làm ngân tượng, chuyên sản xuất đồ trang sức cho Hoàng gia. Cả ông và con trai ông, Cao Đình Hương, đã có công lớn trong việc duy trì và phát triển nghề kim hoàn cho đến cuối đời (1810 và 1821).

Kim hoàn Kế Môn nổi bật với những sản phẩm chất lượng vượt trội nhờ vào tay nghề tinh xảo và sự khéo léo của những nghệ nhân lành nghề. Những sản phẩm như vòng, nhẫn, kiềng, dây chuyền, khuyên tai, đều được chế tác từ vàng hoặc bạc với hoa văn tỉ mỉ, mang đậm dấu ấn sáng tạo và thẩm mỹ cao. Làng nghề này đã tạo ra những tác phẩm mang vẻ đẹp trường tồn, được người tiêu dùng cả trong và ngoài nước yêu thích.

Qua hàng thế kỷ, những người dân Kế Môn đã mang nghề kim hoàn ra khắp nơi, từ Kinh thành Huế cho đến các thành phố lớn trong nước, và đặc biệt là lan rộng ra thế giới. Chẳng hạn, tại tiểu bang Texas, Mỹ, có đến 40 cơ sở kim hoàn do người Kế Môn điều hành. Sản phẩm kim hoàn của làng hiện diện tại các lễ hội truyền thống, nhất là trong Festival nghề Huế, nơi người làng luôn góp mặt. Đặc biệt, vào ngày 27 tháng 2 Âm lịch hàng năm, các gia đình trong làng tổ chức lễ giỗ tổ và hội tụ để nâng cao tay nghề.

Làng Kim Bồng, một trong những làng nghề nổi tiếng với nghề chạm trổ điêu khắc gỗ, nằm ở phường Cẩm Kim, thành phố Hội An. Với lịch sử lâu đời, nghề mộc ở đây bắt nguồn từ miền Bắc, được các nghệ nhân làng Kim Bồng kết hợp khéo léo với những nét chạm khắc của người Chăm, Trung Hoa và Nhật Bản, tạo ra những sản phẩm điêu khắc gỗ mang đậm tính nghệ thuật và triết lý sâu sắc. Các tác phẩm gỗ từ Kim Bồng đã có mặt tại nhiều quốc gia, tạo nên dấu ấn văn hóa sâu đậm trên toàn cầu.

Ngày nay, làng Kim Bồng không chỉ nổi tiếng về nghề mộc mà còn có những nghệ nhân tài ba, những người thợ lành nghề được công nhận. Trên từng con phố, ngõ hẻm của làng mộc này, công việc chạm khắc gỗ, đóng đồ gỗ và làm nhà vẫn diễn ra một cách âm thầm nhưng đầy đam mê. Đặc biệt, nghề đóng thuyền với trọng tải từ 10 đến 20 tấn phục vụ cho khách hàng từ Quảng Nam, Đà Nẵng, Bình Thuận cũng rất phát triển. Các hiệp thợ Kim Bồng cũng đóng góp vào việc bảo tồn và trùng tu di tích Đô thị cổ Hội An. Tuy nhiên, giống như nhiều làng nghề truyền thống khác, làng mộc Kim Bồng vẫn chưa thể tìm được thị trường tiêu thụ rộng lớn để phát huy hết tiềm năng của mình.

Làng tranh sơn mài Tương Bình Hiệp nổi tiếng ở Bình Dương, cách thành phố Thủ Dầu Một 7km về phía bắc. Du khách đến đây sẽ được tận mắt chứng kiến quy trình làm tranh sơn mài truyền thống của Việt Nam. Tại đây, hàng trăm hộ gia đình tham gia vào nghề này, mỗi hộ đảm nhận một công đoạn riêng biệt của tấm tranh, tạo nên sự kết hợp hoàn hảo giữa tài nghệ và tinh hoa dân gian.

Tại Tương Bình Hiệp, nghề tranh sơn mài đã trở thành một ngành công nghiệp hóa với các dây chuyền sản xuất rõ ràng, nhưng vẫn giữ nguyên yếu tố gia đình và tính tinh xảo mang đậm phong cách Á Đông. Những bức tranh sơn mài ở đây không chỉ được yêu thích trong nước mà còn được xuất khẩu, mang lại niềm tự hào cho nghệ thuật Việt Nam trên trường quốc tế.

Làng Gốm Bát Tràng nổi danh từ xa xưa, không chỉ trên mảnh đất Việt Nam mà còn được nhiều quốc gia và dân tộc trên thế giới biết đến. Nằm ở xã Bát Tràng (nay thuộc huyện Gia Lâm, Hà Nội), tên gọi Bát Tràng có nghĩa là một sân chơi rộng lớn, nơi tập trung nghề gốm tinh xảo. Nhờ vào kỹ thuật tráng men và nung gốm chính xác, các nghệ nhân nơi đây đã sáng tạo ra những sản phẩm gốm đặc biệt, vừa thanh thoát, vừa tinh tế, mang đậm dấu ấn nghệ thuật dân gian Việt Nam.

Gốm Bát Tràng từ lâu đã được biết đến với chất lượng vượt trội, đa dạng về mẫu mã và kiểu dáng, bao gồm các nhóm như gốm gia dụng, gốm thờ cúng, gốm mỹ thuật, gốm xây dựng và gốm trang trí. Những sản phẩm này không chỉ có mặt khắp mọi miền đất nước mà còn vươn ra thế giới. Làng gốm Bát Tràng không chỉ là biểu tượng của một thương hiệu quốc gia, mà còn là điểm đến du lịch hấp dẫn của thủ đô Hà Nội, thu hút không ít du khách yêu thích sự thanh nhã và độc đáo của sản phẩm gốm truyền thống.

Làng gốm Bầu Trúc, tọa lạc tại thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, là nơi lưu giữ nghề làm gốm lâu đời của cộng đồng dân tộc Chăm. Đây là một trong hai làng gốm cổ xưa nhất Việt Nam, cùng với Bát Tràng. Làng gốm Bầu Trúc nổi bật với những sản phẩm mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc, được tạo tác hoàn toàn bằng tay, không sử dụng bàn xoay. Các họa tiết trên sản phẩm đều được khắc họa bằng những công cụ đơn giản như muỗng hay nắp chai, mang lại sự thô mộc mà tinh tế, thể hiện rõ nét tính cách và đời sống của người Chăm.

Sau khi được nặn xong, các sản phẩm gốm Bầu Trúc được nung bằng phương pháp lộ thiên, dưới nhiệt độ từ 500 đến 600 độ C trong khoảng 6 giờ, sau đó được phun màu và nung thêm 2 giờ nữa. Chính nhờ quá trình này mà gốm Bầu Trúc sở hữu những sắc màu đặc trưng như vàng đỏ, đỏ hồng, đen xám, và vệt nâu, tạo nên sự hấp dẫn lạ kỳ cho mỗi sản phẩm. Đây là một trong những nét độc đáo làm nên thương hiệu gốm Bầu Trúc của Ninh Thuận.

Làng nghề đá mỹ nghệ Non Nước, tọa lạc tại phường Hòa Hải, quận Ngũ Hành Sơn, TP Đà Nẵng, nổi bật như một điểm đến không thể thiếu đối với những ai yêu thích nghệ thuật và vẻ đẹp tự nhiên của đá cẩm thạch. Được hình thành từ thế kỷ 18 dưới sự sáng lập của nghệ nhân người Thanh Hóa, Huỳnh Bá Quát, làng nghề này là sự kết hợp hoàn hảo giữa văn hóa Việt Cổ và Champa, mang đến những sản phẩm vừa tinh tế, vừa mang đậm giá trị văn hóa dân tộc.

Ngày nay, làng nghề đá Non Nước không chỉ thu hút du khách trong nước mà còn là địa điểm được các nghệ nhân quốc tế tìm đến để học hỏi và trao đổi kinh nghiệm. Những tác phẩm điêu khắc đá tại đây, từ tượng thờ đến các sản phẩm mỹ nghệ, đều được thực hiện với sự tỉ mỉ và sáng tạo không ngừng. Chúng thể hiện sự kết hợp hoàn hảo giữa truyền thống và sự đổi mới, khiến bất cứ ai đến đây cũng phải ngạc nhiên và thán phục trước tài năng của những nghệ nhân làng nghề.