Top 4 Phân tích cảm nhận về dòng sông Hương qua bốn chặng đường tìm về với thành phố Huế trong tác phẩm 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' tuyệt vời nhất

Khi rời xa kinh thành Huế, sông Hương nghiêng về phía bắc, ôm lấy đảo Cồn Hến, nơi luôn chìm trong màn sương mờ ảo. Như một giấc mơ tình yêu chưa tỉnh, dòng sông vẫn chưa thể dứt khỏi cuộc chia tay, vẫn lưu luyến trước cảnh sắc tuyệt vời của những vườn cau xanh mướt và tre trúc mềm mại bên vùng ngoại ô Vĩ Dạ, nơi ánh nắng mới tinh khôi từng in dấu trong thơ Hàn Mặc Tử:

“Sao anh không về chơi thôn Vĩ

Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên

Vườn ai mướt quá, xanh như ngọc

Lá trúc che ngang mặt chữ điền

Rồi, dù có bao nhiêu vấn vương, dù có tiếc nuối, dòng sông Hương vẫn phải rời xa kinh thành Huế, nơi đã là tình yêu trong mộng của nó. Nhưng trong lúc sắp xa rời, sông Hương bất ngờ đổi dòng, rẽ hướng Đông-Tây để gặp lại Huế lần cuối tại góc thị trấn Bao Vinh cổ xưa. Đây là một địa điểm cao của kinh thành, có thể nhìn xa ra cả dặm đường. Hình ảnh và không khí chia ly giống như trong những bài thơ Đường thi, như một lời tiễn biệt đầy cảm xúc. Cái ngoặt dòng này, xét về mặt địa lý, thật khó tin khi sông Hương đang xuôi dòng về đồng bằng, bỗng rẽ ngược lên cao. Nhưng, nếu nhìn qua lăng kính của tình yêu, sự thay đổi đó lại hoàn toàn dễ hiểu. HPNT đã khéo léo miêu tả rằng dòng sông mang trong mình vẻ đẹp rất lạ, rất con người, như sự kín đáo trong tình yêu. Điều này khiến nhà văn liên tưởng đến nàng Kiều, trong đêm tình tự, quay trở lại tìm Kim Trọng ở ngã rẽ để thề hẹn trước khi ra đi: “Còn non, còn nước, còn dài, còn về, còn nhớ...”. Và lời thề ấy vẫn vang vọng qua những điệu hò dân gian, đầy tình nghĩa: Nam ai, Nam bình, Mái nhì, Mái đẩy. Chính tình yêu chung thủy ấy của sông Hương, của người dân xứ Huế, đã được HPNT khắc họa thật sâu sắc.

Hoàng Phủ Ngọc Tường (HPNT) mở đầu bài ký của mình bằng một câu văn đầy tự hào: "Trong những dòng sông đẹp mà tôi đã nghe nói, hình như chỉ sông Hương thuộc về một thành phố duy nhất." Câu nói này không chỉ bày tỏ niềm tự hào mà còn khẳng định vẻ đẹp vô cùng đặc biệt của sông Hương, gắn bó sâu sắc với vùng đất Huế. Bằng khả năng tưởng tượng tuyệt vời và tình yêu bất tận dành cho Hương Giang, HPNT đã khắc họa hình ảnh dòng sông từ thượng nguồn với vẻ đẹp hoang dại, dữ dội.

Ông gọi đó là "bản trường ca của rừng già", xuất phát từ nguồn gốc của sông - đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ. Phần thượng nguồn của sông Hương hiện lên với vẻ đẹp mạnh mẽ khi cuồn cuộn qua dãy núi Trường Sơn hoang dại, và ai yêu văn chương đều không thể quên được những dòng chữ tuyệt đẹp như một bản nhạc đầy những nốt trầm bổng: "rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào đáy vực bí ẩn, rồi có lúc lại trở nên dịu dàng và say đắm giữa màu đỏ rực rỡ của hoa đỗ quyên rừng." Những câu văn ngắn gọn, đầy nhạc điệu, với âm vực cao thấp như một bản giao hưởng miêu tả sự mạnh mẽ, đầy nội lực của dòng sông Hương.

Hình ảnh dòng sông Hương khiến người đọc nhớ đến con sông Đà trong tác phẩm của Nguyễn Tuân, nơi phần thượng nguồn cũng hiện lên dữ dội. Nguyễn Tuân đã miêu tả độ dốc của con sông qua những đoạn sông hẹp, nơi ánh sáng chỉ chiếu vào đúng lúc ngọ. Tác giả cũng đã sử dụng lối văn điệp trùng để làm nổi bật sức mạnh của dòng sông, như "nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió". Còn dòng sông Hương, qua cái nhìn của HPNT, lại hiện lên với âm hưởng mạnh mẽ, hùng tráng của một bản trường ca về rừng già. Để khắc họa sự man dại của dòng sông, HPNT đã khéo léo sử dụng các biện pháp đối lập, tương phản, so sánh, kích thích trí tưởng tượng của người đọc, giúp họ hình dung ra vẻ đẹp đa chiều của con sông. Tác giả không ngần ngại dùng những tính từ như rầm rộ, mãnh liệt, cuộn xoáy, dịu dàng và say đắm để mô tả sự đối lập nhưng cũng rất hài hòa trong tính cách của sông Hương.

HPNT ví sông Hương như một cô gái Di - gan, phóng khoáng và đầy man dại. Ngay từ những dòng đầu tiên, tác giả đã sử dụng nghệ thuật nhân hóa để ví dòng sông với hình ảnh của một cô gái mạnh mẽ, tự do và trong sáng. Hình tượng cô gái Di - gan mang trong mình sự bí ẩn và mạnh mẽ, với làn da rám nắng, đôi mắt xanh thẳm và mái tóc vàng óng ánh. Dòng sông Hương trong thượng nguồn cũng vậy, với cuộc đời phóng khoáng, tự do, không chịu khuất phục. Đặc biệt, sông Hương mang nét man dại, hoang sơ của núi rừng, nhưng cũng chính nơi đó đã tôi luyện để sông Hương tạo ra vẻ đẹp dịu dàng, trí tuệ và một vẻ đẹp muôn thuở.

Những nét tính cách đối lập này của sông Hương khiến người ta liên tưởng đến sự trưởng thành của một người con gái: từ sự ngang ngược, phóng khoáng của tuổi trẻ, đến sự dịu dàng, đằm thắm của người trưởng thành, có thể trở thành người mẹ phù sa của vùng đất xứ sở. Với những hình ảnh phong phú, nghệ thuật đặc sắc và sự liên tưởng tinh tế, HPNT đã đưa đến một cái nhìn sâu sắc về con sông Hương ở thượng nguồn, từ đó giúp người đọc hiểu hơn về phong cách văn chương độc đáo và chiều sâu trí tuệ của tác giả. Đây chính là bộ mặt ẩn giấu của sông Hương mà ít ai biết đến, chỉ thấy một con sông trầm mặc và dịu dàng.

Bởi trước khi rời khỏi rừng, sông Hương đã khép kín mọi bí mật và ném chiếc chìa khóa vào những hang đá dưới chân núi Kim Phụng.

HPNT tiếp tục mô tả hành trình của dòng sông Hương từ nguồn cội cho đến ngoại ô thành phố Huế, mang trong mình một vẻ đẹp lãng mạn, đầy chất thơ. Trước khi trở thành dòng sông hiền hòa và thủy chung của đất Huế, Hương giang đã phải trải qua một hành trình đầy thử thách, gian truân. Dưới ngòi bút tài hoa của HPNT, con sông Hương như một cô gái đang tìm kiếm người tình trong mộng. Đoạn văn miêu tả dòng sông như một "cô gái xinh đẹp nằm mơ giữa cánh đồng hoa dại" chờ đợi người tình đến đánh thức, gợi nhớ đến câu chuyện nàng công chúa ngủ trong rừng, nơi người tình đến cứu rỗi bằng nụ hôn tình yêu. Hương giang, trong suốt hành trình của mình, như thể đang thức dậy từ giấc ngủ dài, để chuyển mình mềm mại uốn lượn, vẽ những vòng cung tròn ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, tìm về nơi định mệnh. Dòng sông trở nên dịu dàng, e ấp như một thiếu nữ chuẩn bị cho cuộc gặp gỡ định mệnh. Dòng nước cuồn cuộn ấy, khi chuyển dòng, để lại đằng sau là những khúc quanh đột ngột, tựa như hành trình đầy chông gai của người con gái tìm kiếm tình yêu đích thực. Cái khúc quanh ấy chính là lúc Hương giang gặp gỡ Huế, nơi mà nó tìm thấy sự an yên và hạnh phúc. Với nghệ thuật miêu tả tài tình, HPNT vẽ nên một bức tranh sông Hương mềm mại, trữ tình, với ánh sáng ngược chiều của mặt trời tạo nên ba sắc màu: xanh, vàng, tím, như những sắc áo mà nàng Hương mang để làm duyên với người tình trong mộng. Sự chuyển mình của dòng sông ấy, cũng giống như sự thay đổi của con người, từ những ngày hoang dại đến khi đạt được sự tinh tế và dịu dàng.

HPNT miêu tả sự thay đổi tinh tế của sông Hương khi vào lòng thành phố Huế, sự chuyển mình của dòng sông như một người con gái vén màn tình yêu. Bước vào Huế, sông Hương như bừng sáng, như khúc nhạc hòa điệu với thành phố, mang trong mình niềm vui tươi của một tình yêu trọn vẹn. Đó là cảm giác bình yên mà mỗi con người khi yêu đều khát khao: thời gian ngừng lại, mọi thứ trở nên dịu dàng, lặng lẽ. Hương giang như một làn sóng tình yêu ngập tràn sự chờ đợi, như một cái gật đầu e ấp của cô gái yêu. Sông Hương vào Huế nhẹ nhàng, chậm rãi, như một điệu nhạc “Slow” tinh tế, ngọt ngào dành riêng cho kinh thành cổ kính này.

Qua cảm nhận nghệ thuật của HPNT, dòng sông hiện lên không chỉ bằng hình dáng mềm mại, uyển chuyển, mà còn với màu sắc quyến rũ, thanh thoát. Được tác giả ví như một cô gái thanh thoát, Hương giang không vội vã, mà nhẹ nhàng, chậm rãi như đang tìm kiếm điều đẹp đẽ trong tình yêu. Cảm nhận sự chậm rãi ấy, HPNT đã khéo léo làm nổi bật vẻ đẹp của sông Hương qua sự tương phản giữa nó và các dòng sông khác như sông Nê-va hay sông Xen. Sông Hương trong lòng Huế vẫn trôi đi chậm rãi, như để lưu giữ từng khoảnh khắc của tình yêu. Với các nhánh nhỏ tách ra và hai đảo nhỏ trên sông, tốc độ của dòng nước hầu như chỉ còn là một mặt hồ tĩnh lặng, tạo ra một không gian êm đềm, thư thái.

Vẻ đẹp của dòng sông được tác giả khắc họa đầy thi vị, không chỉ là màu sắc, mà còn là âm thanh, hình dáng. HPNT đã dẫn dắt người đọc vào một không gian của Huế, nơi có những cây đa cổ thụ, những chiếc thuyền chài lấp lánh trong ánh sáng mờ ảo. Dòng sông Hương như một bức tranh sống động với ánh hoa đăng bập bềnh, như những tâm tư đong đầy trong lòng những người yêu thương. Không chỉ là dòng sông của riêng thành phố Huế, Hương giang trở thành hình ảnh tiêu biểu của vẻ đẹp Việt Nam, đại diện cho những giá trị văn hóa đậm đà bản sắc. HPNT đã cho thấy sự kết nối mật thiết giữa dòng sông với mảnh đất cố đô, cũng như với những con người nơi đây, góp phần tạo nên nét duyên dáng, ý nhị của người con gái Huế.