Top 5 bài soạn: 'Ca Huế trên sông Hương' nổi bật nhất

Bố cục:

- Phần 1 (Xứ Huế vốn nổi tiếng với các điệu hò... lí hoài nam): giới thiệu sơ lược về các làn điệu dân ca Huế.

- Phần 2 (còn lại): Đêm nghe ca Huế trên sông Hương và những nét đặc sắc của ca Huế.

Hướng dẫn soạn bài:

Câu 1 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 2):

- Những hiểu biết về Huế:

+ Vị trí địa lý: Huế nằm ở miền Trung, giáp Đà Nẵng ở phía Nam, Quảng Trị ở phía Bắc.

+ Lịch sử: Huế (Phú Xuân) từng là kinh đô của triều Nguyễn trong hơn một thế kỷ.

+ Danh lam thắng cảnh: Sông Hương, núi Ngự, và các di tích như thành nội, lăng tẩm các vua Nguyễn, chùa Thiên Mụ nổi tiếng.

+ Văn hóa tinh thần: Huế là quê hương của các món ăn đặc trưng, nón bài thơ, và các làn điệu dân ca nổi tiếng.

- Một vài đặc điểm tiêu biểu của xứ Huế: sông Hương, núi Ngự, chùa Thiên Mụ, Phu Văn Lâu, và các điệu hò ca Huế thể hiện tâm hồn của người dân nơi đây.

Câu 2 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 2):

* Các làn điệu dân ca Huế:

- Hò giã gạo, ru em, giã vôi, già điệp, bài chòi: nồng nàn tình cảm, đằm thắm, giàu tình người.

- Hò lơ, hò ô, xay lúc, hò nện: gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh, thể hiện những khát vọng, tâm trạng mong chờ của người Huế.

- Nam ai, nam bình, quả phụ, tương tư khúc, hành vân: thể hiện sự buồn bã, thương cảm, bi ai, lưu luyến.

- Tứ đại cảnh: âm hưởng điệu Bắc, phách điệu Nam không vui không buồn.

- Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh: mang nỗi buồn da diết.

* Các dụng cụ âm nhạc:

- Đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, đàn nhị, đàn tam, đàn bầu.

- Cặp sanh tiền.

⇒ Ca Huế phong phú, mỗi làn điệu mang một vẻ đẹp riêng biệt.

Câu 3 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 2):

- Sau khi đọc bài này, em đã có thêm những hiểu biết về Huế:

+ Nguồn gốc của một số làn điệu ca Huế.

+ Vẻ đẹp phong phú, đa dạng của các làn điệu ca Huế.

+ Hiểu biết thêm về danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử của Huế.

+ Ca Huế phải nghe trên thuyền rồng sông Hương mới cảm nhận hết được cái hay, cái đẹp của nó.

Câu 4 (trang 104 Ngữ Văn 7 Tập 2):

- Ca Huế được hình thành từ nhạc dân gian và nhạc cung đình, với cả điệu Bắc và điệu Nam.

a. Các điệu ca Huế trong bài vừa sôi nổi, tươi vui, vừa trang trọng, uy nghi, phản ánh các yếu tố văn hóa hình thành nó:

- Nhạc dân gian góp phần tạo nên những điệu ca Huế vui tươi, lạc quan.

- Nhạc cung đình thường mang tính nghiêm trang, uy nghi, phù hợp với các buổi lễ tôn nghiêm.

b. Ca Huế được coi là một thú tao nhã vì: Ca Huế thanh thoát, nhã nhặn, sang trọng và duyên dáng từ nội dung đến hình thức, từ ca công đến nhạc công, từ cách biểu diễn đến thưởng thức.

Hướng dẫn luyện tập:
Ở địa phương em sinh sống có những làn điệu dân ca nào? Hãy kể tên các làn điệu ấy.

Trên đất nước ta, mỗi miền, mỗi vùng đều có những làn điệu dân ca đặc trưng. Dân ca quan họ Bắc Ninh nổi tiếng mê hoặc lòng người. Bên cạnh đó, còn nhiều làn điệu khác như:
- Dân ca Huế

- Hát xoan (Phú Thọ)
- Hò ở Nam Trung Bộ

- Dân ca Nam Bộ

- Hát dặm (Nghệ Tĩnh)

- Hát Lượm của người Tày

- Hát Then của người Thái.

I. Thể loại:

Bài viết "Ca Huế trên sông Hương" thuộc thể loại bút kí, gần gũi với tùy bút nhưng có sự khác biệt rõ rệt. Cả hai thể loại đều ghi lại những sự kiện, nhân vật thực, song bút kí có sự khách quan, tường thuật chi tiết hơn. Cảm xúc và quan điểm của tác giả được bộc lộ thông qua lựa chọn đối tượng và cách miêu tả chúng.

* Bố cục: Bài văn chia thành hai phần rõ rệt: Phần 1, từ đầu đến “lý hoài nam” - giới thiệu sơ lược về các làn điệu ca Huế. Phần 2, phần còn lại - khắc họa không gian ca Huế trên dòng sông Hương vào đêm tối.

II. Hướng dẫn soạn bài:

Câu 1:

Một vài đặc điểm nổi bật về Huế mà em biết:

Huế là nơi hội tụ những danh lam thắng cảnh như sông Hương, núi Ngự, cầu Tràng Tiền, chùa Thiên Mụ, cùng các di tích lịch sử gắn liền với triều đại nhà Nguyễn. Không chỉ nổi bật bởi cảnh sắc, Huế còn có những làn điệu dân ca trữ tình, những âm hưởng của âm nhạc cung đình mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống.

Câu 2:

* Các làn điệu dân ca đặc trưng được nhắc đến trong bài:

Các điệu hò: chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, bài chòi…
Các điệu hát: lí con sáo, lí hoài xuân, nam ai, tứ đại cảnh, hành vân, tương tư khúc…
* Dụng cụ âm nhạc trong ca Huế: đàn tranh, đàn nguyệt, đàn tì bà, sáo, cặp sanh.

Câu 3:

Những điều độc giả có thể nhận thấy sau khi đọc bài này:

- Huế không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc, di tích lịch sử mà còn với vẻ đẹp của các làn điệu dân ca đặc trưng.

- Ca Huế mang âm hưởng dịu dàng, sâu lắng, mỗi làn điệu như một câu chuyện tình đất, tình người.

Câu 4:

a) Ca Huế có sự kết hợp giữa âm nhạc dân gian và nhạc cung đình, tạo nên một phong cách riêng biệt và sâu lắng.

b) Các điệu ca Huế mang trong mình vẻ tươi vui, trang trọng nhưng cũng có nét buồn man mác, thể hiện đầy đủ sắc thái cảm xúc của con người Huế.

c) Nghe ca Huế là một thú vui tao nhã, khi mà không gian, âm nhạc và những ca sĩ duyên dáng tạo nên một trải nghiệm khó quên, giúp ta hiểu thêm về vẻ đẹp văn hóa của mảnh đất Huế.

III. LUYỆN TẬP:

Các làn điệu dân ca nổi tiếng ở những vùng miền khác của đất nước như Hát Quan họ ở Bắc Ninh, Hát Xoan ở Phú Thọ, Hát Chèo ở Thái Bình, cũng xứng đáng được bảo tồn và phát huy.

Bố cục:

- Phần 1 (từ đầu đến “lí hoài nam”): Giới thiệu mảnh đất Huế với những giá trị văn hóa đặc sắc, nơi mà các điệu dân ca hình thành và phát triển.

- Phần 2 (đoạn còn lại): Khám phá sự đa dạng của ca Huế và cách thức thưởng thức độc đáo trên sông Hương, nơi những làn điệu ấy vang lên trong không gian huyền bí của đêm trăng.

Hướng dẫn soạn bài:

Câu 1 (trang 103 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2):

- Huế là cố đô xưa của triều đại Nguyễn, nổi bật với vẻ đẹp trầm mặc bên bờ sông Hương, nơi lưu giữ những dấu ấn lịch sử và văn hóa sâu sắc.

- Những làn điệu dân ca Huế như Nam ai, Nam bình và di sản Nhã nhạc cung đình tạo nên một bức tranh văn hóa đa chiều, hài hòa.

- Huế còn có nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng như lăng Tự Đức, Khải Định, Minh Mạng, chùa Thiên Mụ, biển Lăng Cô và núi Ngự Bình...

Câu 2 (trang 103 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2):

- Các làn điệu dân ca Huế như chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp…

- Các điệu hát nổi bật gồm lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, hành vân, tương tư khúc...

- Các nhạc cụ đi kèm: đàn tranh, đàn nguyệt, đàn tỳ bà, đàn bầu, sáo, cặp sanh...

Câu 3 (trang 103 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2):

- Sau khi nghiên cứu, học sinh không chỉ hiểu về danh lam thắng cảnh mà còn về những làn điệu dân ca nổi tiếng.

- Ca Huế được coi là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa Huế, thể hiện vẻ đẹp trữ tình và sâu lắng của vùng đất này.

Câu 4 (trang 104 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2):

a) Ca Huế là sự kết hợp tinh tế giữa nhạc dân gian và nhạc cung đình, mang đến một âm hưởng riêng biệt.

b) Ca Huế có sự kết hợp giữa những làn điệu vui tươi, sôi động từ nhạc dân gian và sự trang trọng, uy nghiêm từ nhạc cung đình.

c) Nghe ca Huế trên thuyền rồng giữa sông Hương là một trải nghiệm văn hóa sâu sắc, giúp ta thêm yêu quý mảnh đất cố đô.

Luyện tập:

Câu hỏi (trang 104 SGK): Liệt kê các làn điệu dân ca nổi tiếng của địa phương em và chuẩn bị một số làn điệu để tham gia chương trình văn nghệ cuối năm.

• Dân ca Quan Họ: Ba mươi sáu thứ chim.
• Dân ca Phú Thọ: Đố hoa.
• Dân ca Bắc Ninh: Bèo dạt mây trôi, Hoa thơm bướm lượn.
• Dân ca miền Trung: Lý ngựa ô Huế.
• Dân ca Nam Bộ: Lý cây bông, Lý con sáo, Bắc kim thang, Lý chim quyên...

Ý nghĩa - Nhận xét:

- Bài viết giúp học sinh nhận diện và yêu mến vẻ đẹp của Huế, qua đó nâng cao ý thức bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc.

Câu hỏi 1: Trước khi đọc bài này, em đã biết gì về cố đô Huế? Hãy nêu một vài đặc điểm tiêu biểu của xứ Huế mà em biết.

Gợi ý:

Huế, vùng đất thơ mộng bên bờ sông Hương, là trung tâm văn hóa nổi bật của miền Trung Việt Nam. Là kinh đô của triều Nguyễn trong suốt hơn một thế kỷ, Huế đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Thành phố này nổi tiếng không chỉ bởi những danh thắng đẹp như sông Hương, núi Ngự, cầu Tràng Tiền mà còn bởi nét văn hóa đặc trưng, sự duyên dáng của áo dài, nón bài thơ và những điệu dân ca Huế như hò, lý, với giọng nói dịu dàng, thanh lịch của người con gái Huế.

Câu hỏi 2: Hãy thống kê tên các làn điệu dân ca Huế và tên những dụng cụ âm nhạc được nhắc tới trong bài văn để thấy sự đa dạng, phong phú của hình thức ca Huế trên sông Hương.

Gợi ý:

- Ca Huế có rất nhiều làn điệu dân ca độc đáo, mỗi làn điệu đều mang trong mình vẻ đẹp ngọt ngào và duyên dáng riêng biệt: chèo cạn, bài thai, hò đưa linh, hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, hò lơ, hò ô xay lúa; các điệu Nam như nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân, tứ đại hải; các điệu lí như lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam.

- Dụng cụ âm nhạc Huế cũng rất phong phú: đàn nguyệt, đàn tranh, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh...

Câu hỏi 3: Sau khi đọc văn bản trên em biết thêm gì về xứ Huế?

Gợi ý:

Sau khi đọc xong, Huế không chỉ hiện lên qua những cảnh sắc thiên nhiên kỳ vĩ, mà còn trong những làn điệu dân ca ngọt ngào, với sức mạnh văn hóa lay động lòng người, khiến ta càng thêm yêu mến mảnh đất này.

Câu hỏi 4: Hãy tìm hiểu và trả lời các câu hỏi sau:

a. Ca Huế được hình thành từ đâu?

b. Tại sao các điệu ca Huế được nhắc tới trong bài văn vừa sôi nổi, tươi vui, vừa trang trọng, uy nghi?

c. Tại sao có thể nói nghe ca Huế là một thú tao nhã?

Gợi ý:

a. Ca Huế được hình thành từ sự giao thoa giữa nhạc dân gian và nhạc cung đình Huế.

b. Nhạc dân gian với những điệu hò, lý mang nét sôi nổi, vui tươi, còn nhạc cung đình thường mang vẻ trang trọng, uy nghi. Sự kết hợp này tạo nên ca Huế vừa vui tươi, vừa thanh tao, mang sắc thái riêng biệt.

c. Nghe ca Huế được coi là một thú tao nhã vì sự tinh tế, lịch lãm của âm nhạc, từ nội dung đến hình thức, từ cách biểu diễn đến không gian thưởng thức trên những thuyền rồng giữa sông Hương, tất cả tạo nên một trải nghiệm vô cùng thanh thoát và duyên dáng.

LUYỆN TẬP:

Địa phương nơi em đang sinh sống có những làn điệu dân ca nào? Hãy kể tên các làn điệu ấy.

Gợi ý: Mỗi vùng miền có những làn điệu dân ca đặc trưng, em hãy tìm hiểu và chia sẻ những làn điệu nổi bật của quê hương mình.

• Dân ca Quan Họ Bắc Ninh: Bèo dạt mây trôi, Hoa thơm bướm lượn.
• Dân ca Phú Thọ: Bà Rí (hát ghẹo).
• Dân ca Bắc Bộ: Cây trúc xinh, Cò lả, Qua cầu gió bay.
• Dân ca Thanh Hoá: Đi cấy.

Hướng dẫn soạn bài:

Bố cục:

- Đoạn 1 (từ đầu … lý hoài nam): Giới thiệu sơ lược một số điệu ca Huế.

- Đoạn 2 (còn lại): Đêm ca Huế trên sông Hương.

Câu 1 (trang 103 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

Huế, mảnh đất của những cảnh đẹp kỳ vĩ như sông Hương, chùa Thiên Mụ, mang trong mình nền văn hóa phong phú, độc đáo với nhã nhạc cung đình và các điệu ca, điệu hò đậm đà bản sắc dân tộc.

Câu 2 (trang 103 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2): Bài văn có nhắc đến:

a. Các làn điệu dân ca Huế:

- Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh (mang tâm trạng buồn bã); hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung (dân ca nồng nàn, đậm đà tình người); hò lơ, hò ô xay lúa, hò nện (gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh), hò Huế (thể hiện sự khao khát).
- Lý con sáo, lý hoài xuân, lý hoài nam.
- Nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân (tâm trạng buồn, bi ai).

b. Những dụng cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tỳ bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh.

Câu 3 (trang 103 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

Đọc bài văn, em nhận thức rõ hơn về cảnh đẹp, di tích, địa danh ở Huế cùng với trang phục, con người nơi đây. Những làn điệu dân ca mang nét đẹp riêng biệt, từ nguồn gốc đến những đặc sắc của từng điệu ca.

Câu 4 (trang 104 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

a. Ca Huế được hình thành từ sự giao thoa giữa nhạc dân gian và nhã nhạc cung đình.

b. Ca Huế mang đặc trưng của cả nhạc dân gian (sôi động, vui tươi) và nhạc cung đình (trang trọng, uy nghi).

c. Nghe ca Huế là thú tao nhã vì từ nội dung đến hình thức, từ ca công đến nhạc công đều mang vẻ thanh cao, nhã nhặn, sang trọng và duyên dáng, đặc biệt là không gian thưởng thức trên thuyền rồng giữa dòng sông Hương thơ mộng.

Luyện tập:

Các làn điệu dân ca miền Bắc có thể kể đến: các điệu hò, lý, hát ví, hát dặm, hát ru, hát đồng dao, hát xoan, quan họ Bắc Ninh...