Top 5 lễ hội đặc sắc nhất trong năm của cộng đồng Chăm

Tết Roya Haji là lễ hội đặc biệt của cộng đồng Chăm Islam, diễn ra từ ngày 10 đến 13 tháng 12 theo lịch Hồi giáo, là dịp để mọi người bày tỏ tình yêu thương và sự tha thứ. Trong những ngày này, người Chăm tụ tập tại thánh đường để thực hiện nghi lễ, tổ chức mổ bò, dê, chia sẻ với cộng đồng, đánh dấu một năm mới và thêm một tuổi mới.

Những hoạt động trong Tết Roya Haji:

• Người Chăm mặc trang phục truyền thống đẹp nhất của họ trong suốt những ngày lễ này.
• Vào buổi sáng sớm ngày đầu tiên của nghi lễ, các thanh niên từ 15 tuổi trở lên sẽ tập trung tại thánh đường để tham gia thánh lễ, sau đó mọi người bắt tay nhau để xin tha thứ và làm hòa với nhau.
• Trong những ngày này, khi gặp nhau trên đường, mọi người sẽ chào nhau bằng câu "Am má" (xin tha thứ), và đáp lại như vậy, thể hiện sự tha thứ và hòa bình trong cộng đồng.
• Vào dịp Tết Roya Haji, những người Chăm xa quê sẽ trở về nhà để đoàn tụ. Những gia đình khá giả sẽ thực hiện nghi lễ Kurbal, mua gia súc để hiến tế và chia sẻ với những người nghèo trong làng, cùng nhau đón mừng năm mới trong tình yêu thương.

Tết Haji cũng là dịp tiễn đưa những người có học vấn cao, đức hạnh và tài chính vững vàng thực hiện hành hương đến thánh địa Mecca. Đây là một ước mơ lớn đối với mỗi tín đồ Hồi giáo. Sau khi hoàn thành hành hương, họ sẽ mang danh hiệu Haji trước tên của mình. Những người không thể đi Mecca sẽ tổ chức lễ Haji ngay tại thánh đường.

Lễ hội Tháp Bà Pô Nagar, hay còn được biết đến với tên gọi Lễ hội Thiên Y A Na Thánh Mẫu, là một sự kiện văn hóa đặc biệt của người Chăm tại Khánh Hòa, diễn ra từ ngày 20 đến 23 tháng 3 âm lịch mỗi năm. Lễ hội này mang đậm nét tín ngưỡng thờ Mẫu, tôn vinh các nữ thần cai quản ba miền đất nước, trong đó Thiên Y A Na Thánh Mẫu là vị nữ thần bảo hộ miền Trung, được biết đến là người đã dạy dân làng trồng lúa, chăn nuôi, dệt vải, và đưa người Chăm đến một cuộc sống thịnh vượng.

Lễ hội được tổ chức tại quần thể di tích Tháp Bà Ponagar, Nha Trang, Khánh Hòa, và các nghi lễ chính trong dịp này bao gồm:

• Lễ tắm tượng (còn gọi là lễ mục dục) và Lễ thay y (lễ tế gia quan), diễn ra vào giờ Ngọ ngày 20 tháng 3 âm lịch.
• Lễ thả hoa đăng vào tối 20 tháng 3 âm lịch, nơi người dân thả những chiếc đèn lồng sáng rực xuống dòng sông, cầu cho mọi ước nguyện trở thành hiện thực.
• Lễ cầu Quốc thái dân an vào sáng ngày 21 tháng 3 âm lịch, nghi thức trang nghiêm cầu mong cho sự bình an và thịnh vượng của đất nước.
• Lễ tế sanh (Dâng lễ Mẫu) diễn ra vào giờ Tý ngày 22 tháng 3 âm lịch, là lúc dân làng dâng hương và bày tỏ lòng thành kính đối với Thánh Mẫu.
• Lễ cổ truyền và Lễ Tôn vương: vào ngày 23 tháng 3 âm lịch, các trưởng lão và người dân Cù Lao (Xóm Bóng) tham gia dâng lễ, trong khi đoàn Tuồng biểu diễn những vở lễ Khai Diên và Tôn vương đầy ý nghĩa.

Không chỉ là dịp tôn vinh các nghi thức thiêng liêng, Lễ hội Tháp Bà Pô Nagar còn mang đến nhiều sự kiện văn hóa đặc sắc. Trong suốt thời gian lễ hội, du khách có thể thưởng thức những điệu múa bóng, hát văn, và các màn biểu diễn nghệ thuật đặc sắc trên sân khấu trước Tháp chính của quần thể di tích.

Lễ hội Katê là một lễ hội truyền thống đầy linh thiêng của người Chăm sinh sống ở các tỉnh Nam Trung Bộ, theo tín ngưỡng Bà-la-môn. Đây là một dịp quan trọng để tưởng nhớ tổ tiên, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và ước nguyện cho tình yêu đôi lứa, sự sinh sôi nảy nở của muôn loài. Lễ hội này kéo dài ba ngày, bắt đầu từ ngày 1 tháng 7 theo lịch của người Chăm (khoảng 14, 15 tháng 9 âm lịch), diễn ra tại các đền, tháp cổ kính, nơi du khách có thể thưởng thức những điệu múa và nhạc dân gian của cộng đồng Chăm. Lễ hội được chia thành hai phần: phần lễ và phần hội.

Các hoạt động trong Lễ hội Katê:

• Phần Lễ bao gồm các nghi thức truyền thống như: Rước phục y, Lễ mở cửa tháp, Lễ tắm tượng Thần, Lễ mặc phục y cho tượng Thần,... giúp du khách hiểu rõ hơn về nền văn hóa độc đáo của người Chăm.
• Trong phần hội, tại các tháp lớn như Pô Klông Garai, Pô Rôme, Pô Naga,... các ban nhạc và các nhóm múa nữ trình diễn những điệu múa truyền thống, biểu diễn chúc mừng sau mỗi nghi lễ cầu nguyện. Một tục lệ đặc biệt là mỗi người tham gia cầu nguyện phải múa để thể hiện lòng kính trọng với thần linh, góp phần bảo tồn và phát triển nghệ thuật múa Chăm.

Lễ hội Katê không chỉ diễn ra ở các đền, tháp lớn mà còn lan rộng đến các làng, dòng họ và gia đình, nhằm tôn thờ các vị thần như Ppo Klaung Girai, Ppo Rome – những vị thần sáng tạo ra vạn vật và thánh hóa các nhân vật lịch sử của dân tộc Chăm.

Lễ hội cầu mưa là một trong những lễ hội đặc sắc của đồng bào Chăm tại các tỉnh Bình Định, Ninh Thuận. Theo quan niệm của người Chăm, mọi sự thay đổi trong vũ trụ đều do các thế lực thần linh, Phật trời hay ma quái chi phối. Chính vì vậy, lễ hội cầu mưa được tổ chức để tạ ơn trời đất đã ban cho những cơn mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, giúp người dân có cuộc sống ấm no và khỏe mạnh. Lễ hội này diễn ra vào khoảng từ ngày 16 đến 20 tháng 2 âm lịch mỗi năm, với sự chủ trì của các già làng.

Lễ hội cầu mưa diễn ra khi hạn hán kéo dài, nắng nóng gay gắt, gây thiếu nước tưới tiêu cho cây trồng. Khi ấy, người dân tổ chức lễ cúng ngay tại các ruộng đồng của gia đình, hoặc tổ chức chung cho cả làng. Những lễ vật cúng bao gồm trâu, heo, nhưng không thể thiếu đôi gà trống, hai ché rượu, vòng sáp ong, chén gạo và trầu cau – những vật phẩm linh thiêng tượng trưng cho lòng thành kính.

Lễ hội cầu mưa không chỉ là một nghi lễ tôn thờ mà còn là cơ hội để cộng đồng người Chăm H’roi tụ họp, gặp gỡ và cùng nhau thể hiện tình đoàn kết. Mỗi người dân trong làng đều có thể tham gia vào nghi thức, chạm vào đồ cúng và khấn vái, thể hiện sự gắn kết với thần linh và mong muốn nhận được sự phù hộ.

Lễ hội cầu mưa chính là một nét văn hóa đặc sắc, mang đậm tính cộng đồng của người Chăm, một dịp để tái khẳng định mối liên hệ thiêng liêng giữa con người và thiên nhiên.

Lễ Ramadan là một lễ hội đặc biệt của người Chăm theo Đạo Hồi tại An Giang, diễn ra trong suốt một tháng, bắt đầu từ ngày 1/9 đến 30/9 theo lịch Hồi giáo, tương đương cuối tháng 8 đến đầu tháng 9 dương lịch. Vào dịp lễ này, người Chăm thực hiện các nghi thức tưởng nhớ tổ tiên, thăm viếng mộ phần, mời ông bà tổ tiên về dự lễ tết, đồng thời cùng bà con thân tộc cầu mong sự phù hộ, phát tài phát lộc. Đây cũng là dịp để mỗi người Chăm tự kiểm điểm lại hành động của mình trong suốt một năm qua, từ đó nhận thức và sửa chữa những sai lầm, hoàn thiện bản thân qua việc sám hối. Trong suốt tháng Ramadan, người Chăm tuân thủ nghiêm ngặt việc ăn kiêng, nhịn ăn uống và các thói quen như hút thuốc, chỉ ăn trước khi mặt trời mọc và sau khi mặt trời lặn.

Tháng Ramadan được xem là tháng của lòng nhân ái, những hành động cao thượng và sự sẻ chia với những người kém may mắn. Mỗi ngày, các gia đình giàu có chuẩn bị hàng trăm suất ăn miễn phí và bày biện trang trọng tại các điểm công cộng để tặng cho những người nghèo và những ai có nhu cầu. Do đó, Ramadan được gọi là Tháng của lòng từ bi, Tháng của tình nghĩa. Người Chăm coi đây là những ngày vui tươi, đầy ý nghĩa, nơi mà mỗi gia đình đều chuẩn bị chu đáo những món ăn đặc sản để chiêu đãi khách đến thăm, dù là người giàu hay nghèo, tạo nên không khí đầm ấm, tương tự như Tết Nguyên Đán của người Việt Nam.