Top 9 Khu Dự Trữ Sinh Quyển Thế Giới Nổi Bật Tại Việt Nam

Diện tích: 1.118.105 ha
Vị trí: Kiên Giang
Năm UNESCO công nhận: 2006

Khu Dự Trữ Sinh Quyển Ven Biển và Biển Đảo Kiên Giang được UNESCO công nhận tại kỳ họp lần thứ 19, diễn ra từ 23 đến 27/10/2006 tại Paris. Với diện tích hơn 1,1 triệu ha, đây là khu dự trữ lớn thứ hai ở Việt Nam. Khu vực này bao gồm các huyện Phú Quốc, Kiên Hải, An Minh, Vĩnh Thuận và Kiên Lương, cùng ba vùng lõi tại các Vườn Quốc gia Phú Quốc, U Minh Thượng và rừng phòng hộ ven biển Kiên Lương - Kiên Hải.

Về đa dạng sinh học, Kiên Giang là nơi hội tụ nhiều hệ sinh thái nhiệt đới phong phú, từ rừng nguyên sinh và thứ sinh, đến rừng ngập mặn với các loài đặc biệt như loài cóc đỏ hiếm hoi của Việt Nam. Các đảo Phú Quốc và Kiên Lương còn sở hữu các loài động thực vật quý hiếm, nhiều loài có mặt trong Sách Đỏ và có nguy cơ tuyệt chủng. Đặc biệt, đảo Phú Quốc là nơi sinh sống của chó Phú Quốc và các loài chim như chìa vôi vàng và hút mật đỏ.

Vùng Kiên Lương - Kiên Hải cũng nổi bật với 182 loài thực vật, bao gồm nhiều loài cây mắm và đước trong khu vực ngập mặn, cùng 28 loài thú đặc hữu. Đặc biệt, các loài chim quý hiếm như sếu cổ trụi và cò quắm cánh xanh đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Trong khi đó, Vườn Quốc Gia U Minh Thượng, mặc dù không phong phú về động vật như các khu bảo tồn khác, lại có giá trị lớn đối với hệ sinh thái rừng ngập nước và Đồng bằng Sông Cửu Long, là nơi duy nhất còn tồn tại rừng tràm nguyên sinh.

Diện tích: 1.303.278 ha
Vị trí: Nghệ An
Được UNESCO công nhận: 2007

Khu Dự Trữ Sinh Quyển Tây Nghệ An, rộng lớn và hùng vĩ, trải dài trên 9 huyện ở phía tây tỉnh Nghệ An, được biết đến như khu dự trữ lớn nhất Đông Nam Á. Vùng lõi của khu dự trữ bao gồm Vườn Quốc gia Pù Mát và hai khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống và Pù Hoạt, nơi có tầm quan trọng đặc biệt đối với hệ sinh thái toàn khu vực. Đây là khu vực nằm trên đầu nguồn hệ thống sông Cả và những đỉnh núi hùng vĩ của dãy Trường Sơn Bắc như Pu Xai Lai Leng và Phu Hoạt.

Khu Dự Trữ Sinh Quyển Tây Nghệ An là một thiên đường đa dạng sinh học, đại diện cho các kiểu rừng mưa nhiệt đới, với hàng loạt sinh cảnh từ núi cao, đất ngập nước đến suối và các vùng đất khác. Nơi đây còn giữ lại diện tích lớn rừng nguyên sinh, đặc biệt dọc biên giới Việt - Lào. Với hơn 2.500 loài sinh vật, trong đó có khoảng 2.000 loài thực vật bậc cao, 130 loài động vật, 295 loài chim, 54 loài lưỡng cư và bò sát, 39 loài dơi, và hàng ngàn loài côn trùng, khu vực này không chỉ nổi bật về đa dạng sinh học mà còn là nơi sinh sống của nhiều loài động vật quý hiếm như sao la, hổ, thỏ vằn Trường Sơn... Điều này khiến Tây Nghệ An trở thành một kho báu tự nhiên quý giá. Ngoài ra, khu dự trữ này cũng là nơi sinh sống của 9 dân tộc, trong đó có dân tộc Ơ Đu, một trong những dân tộc ít người nhất tại Việt Nam.

Được UNESCO công nhận là khu Dự Trữ Sinh Quyển Thế Giới vào năm 2007, khu vực này là điểm đến lý tưởng cho nghiên cứu về tác động của con người và biến đổi khí hậu đối với hệ sinh thái toàn cầu.

Diện tích: 371.506 ha
Vị trí: Cà Mau
Được UNESCO công nhận: 2009

Tọa lạc ở cực Nam Tổ quốc, Khu Dự Trữ Sinh Quyển Mũi Cà Mau nổi bật với những giá trị đặc biệt về đa dạng sinh học, cảnh quan tự nhiên, môi trường, văn hóa và lịch sử. Đây là một khu bảo tồn thiên nhiên vô giá của đất nước.

Khu dự trữ sinh quyển Mũi Cà Mau được chia thành ba vùng: vùng đệm, vùng chuyển tiếp và vùng lõi. Vùng lõi bao gồm hai Vườn Quốc gia nổi tiếng: U Minh Hạ và Mũi Cà Mau, với hai hệ sinh thái đặc trưng. Hệ sinh thái của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau chủ yếu là rừng ngập mặn, nơi phát hiện được 22 loài thực vật ngập mặn, trong đó các loài cây như đước, mắm trắng, mắm ổi, vẹt là những loài ưu thế. Động vật tại đây phong phú với 13 loài thú, 74 loài chim, 17 loài bò sát, 5 loài lưỡng cư, 175 loài cá và 14 loài tôm. Hệ sinh thái rừng ngập mặn tại Mũi Cà Mau được xếp vào hàng đa dạng thứ hai trên thế giới, chỉ sau rừng ngập mặn Amazon của Nam Mỹ.

Vườn Quốc gia U Minh Hạ có hệ sinh thái rừng kín nhiệt đới thường xanh, phát triển trên vùng đất ngập nước chua. Nơi đây có 176 loài thực vật, bao gồm các loài cây gỗ như tràm, bụi, mốp, trâm sẻ và các loài cây bụi như mua lông, mật cật gai, bòng bong. Hệ động vật của vườn quốc gia này gồm 23 loài thú, 91 loài chim, 36 loài bò sát và 11 loài lưỡng cư.

Điều đặc biệt ở khu dự trữ sinh quyển Mũi Cà Mau là diện tích của nó không ngừng được mở rộng mỗi năm. Mỗi năm, Mũi Cà Mau lại dần lấn ra biển nhờ sự bồi đắp phù sa từ hệ thống sông, kênh, rạch, cùng với bộ rễ phù sinh của rừng mắm, đước ven biển. Chính nhờ sự kết hợp kỳ diệu này mà khu dự trữ sinh quyển Mũi Cà Mau đã được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới vào ngày 29 tháng 5 năm 2009.

Diện tích: 33.146 ha
Vị trí: Quảng Nam
Được UNESCO công nhận năm: 2009

Khu Dự Trữ Sinh Quyển Cù Lao Chàm - Hội An, cùng với Mũi Cà Mau, vinh dự được UNESCO công nhận. Khu vực này không chỉ bao gồm phố cổ Hội An mà còn mở rộng ra cửa sông Thu Bồn và toàn bộ khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm, được chính thức công nhận trong kỳ họp thứ 21 của Hội đồng Điều phối Quốc tế Chương trình Con người và Sinh quyển của UNESCO tại đảo Jeju, Hàn Quốc.

Khu sinh quyển này trải dài từ thành phố Hội An đến quần đảo Cù Lao Chàm, mang trong mình sự đa dạng sinh học độc đáo, đại diện cho các hệ sinh thái tự nhiên đặc trưng của vùng Nam Trung Bộ. Hệ sinh thái rạn san hô, thảm cỏ biển, rong biển, rừng ngập mặn tại Cẩm Thanh và hệ sinh thái đất ngập nước đều có mặt tại đây. Cù Lao Chàm được biết đến là một trong những vùng có đa dạng sinh học cao nhất Việt Nam với hơn 300 loài san hô thuộc 40 giống và 17 họ, cùng với 97 loài thân mềm và 270 loài cá rạn. Đây thực sự là một thiên đường biển tuyệt vời cho nghiên cứu và bảo tồn.

Không chỉ sở hữu hệ sinh thái biển phong phú, Cù Lao Chàm còn nổi bật với những di tích văn hóa lịch sử, công trình kiến trúc cổ từ các nền văn hóa Sa Huỳnh, Chăm Pa, Đại Việt. Phố cổ Hội An giữ vẹn nguyên vẻ đẹp kiến trúc cổ kính, nơi các ngôi nhà gỗ mang đậm ảnh hưởng của các nền văn hóa Nhật Bản và Trung Quốc từ thế kỷ trước. Những lễ hội và phong tục dân gian tại đây vẫn được bảo tồn rất tốt, tạo thành một bảo tàng sống về lối sống đô thị xưa.

Khu Dự Trữ Sinh Quyển Cù Lao Chàm - Hội An là minh chứng sống động cho sự kết hợp tuyệt vời giữa văn hóa và thiên nhiên, tạo ra mô hình phát triển bền vững cho tương lai.

Diện tích: 969.993 ha
Vị trí: Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Lâm Đồng và Đắk Nông
Được UNESCO công nhận năm: 2011

Vào ngày 29/6/2011, Khu Dự Trữ Sinh Quyển Đồng Nai được UNESCO vinh danh là khu dự trữ sinh quyển thứ 580 trên thế giới và thứ 8 tại Việt Nam, với diện tích lên tới 969.993 ha. Nằm trải dài qua năm tỉnh của khu vực Đông Nam Bộ và Nam Tây Nguyên, khu sinh quyển này mở rộng từ khu dự trữ Nam Cát Tiên cũ, bao gồm Vườn Quốc gia Cát Tiên, khu Bảo tồn thiên nhiên và di tích Vĩnh Cửu, khu bảo tồn nước nội địa Trị An – Đồng Nai, cùng khu Ramsar Bàu Sấu.

Khu Dự Trữ Sinh Quyển Đồng Nai sở hữu một sự đa dạng sinh học phong phú, với các kiểu rừng từ đất thấp ven sông cho đến rừng núi. Nơi đây có đến 401 loài thực vật, thuộc 623 chi và 156 họ, tạo thành môi trường lý tưởng cho 1.781 loài động vật, bao gồm động vật có vú, chim, bò sát, và cá. Vườn Quốc gia Nam Cát Tiên còn là khu rừng mưa nhiệt đới duy nhất còn sót lại ở Đông Nam Bộ.

Khu vực này từng là căn cứ cách mạng với nhiều di tích lịch sử quan trọng như Căn cứ Khu ủy miền Đông Nam Bộ, Căn cứ Trung ương Cục miền Nam, Địa đạo Suối Linh. Ngoài ra, sự đa dạng văn hóa của 11 dân tộc anh em sinh sống tại đây đã tạo nên một bức tranh phong phú, độc đáo không thể tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác.

Đồng Nai là hình mẫu của một khu bảo tồn đa mục đích, với mục tiêu phát triển bền vững, hài hòa giữa thiên nhiên và con người. Nơi đây đang trở thành biểu tượng của sự kết hợp giữa bảo tồn đa dạng sinh học và bảo tồn văn hóa, với tôn chỉ “Bảo tồn để phát triển, phát triển để bảo tồn”.

Diện tích: 275.439 ha
Vị trí: Lâm Đồng
Năm được UNESCO công nhận: 2015

Khu dự trữ sinh quyển LangBiang, với diện tích 275.439 ha, là khu bảo tồn sinh quyển đầu tiên của khu vực Tây Nguyên. Chia thành ba vùng: vùng lõi (34.943 ha), vùng chuyển tiếp (72.232 ha), và vùng đệm (168.264 ha), LangBiang bao trùm các địa phương Đà Lạt và các huyện Đơn Dương, Đức Trọng, Lạc Dương, Đơn Hà và Đam Rông. Vùng lõi của khu bảo tồn là Vườn quốc gia Bidoup – Núi Bà, nơi được biết đến như một trong bốn trung tâm đa dạng sinh học quan trọng nhất của Việt Nam, với 1.923 loài thực vật, bao gồm những loài quý hiếm như Thông hai lá dẹt - một loài chỉ có ở Bidoup - Núi Bà, Thông đỏ, Pơ mu, và những loài đặc biệt như Lan – nơi có tới 297 loài hoa lan, tạo nên một thủ phủ hoa lan của Việt Nam.

Về động vật, Vườn quốc gia Bidoup – Núi Bà sở hữu 422 loài, với nhiều loài đặc biệt như Sói lửa, Bò tót, Gấu ngựa, Báo lửa, Vượn đen má vàng, và Chà vá chân đen. Vườn quốc gia này còn là một trong 221 khu vực chim đặc hữu của thế giới, với 154 loài động vật và thực vật được ghi nhận trong Sách đỏ Việt Nam, và 153 loài trong Sách đỏ thế giới. Chính vì vậy, khu vực này đã được các tổ chức bảo vệ động vật hoang dã thế giới công nhận là khu vực ưu tiên bảo tồn hàng đầu tại dãy núi Nam Trường Sơn của Việt Nam.

Khu dự trữ sinh quyển LangBiang cũng mang đậm giá trị văn hóa của người K'Ho, với câu chuyện tình yêu giữa Lang và Biang – những nhân vật huyền thoại gắn liền với ngọn núi này. Đây là nơi chứa đựng những giá trị đa dạng sinh học cùng những di sản văn hóa đặc sắc, đặc biệt là không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Diện tích: 75.740 ha
Vị trí: Thành phố Hồ Chí Minh
Năm được UNESCO công nhận: 2000

Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ, hay còn gọi là rừng Sác, là khu vực đầu tiên của Việt Nam được UNESCO công nhận là Khu Dự Trữ Sinh Quyển Thế Giới. Được hình thành tại hạ lưu của hệ thống sông Đồng Nai và sông Sài Gòn, Cần Giờ là nơi giao thoa giữa các hệ sinh thái thủy vực và đất liền, giữa nước ngọt và nước mặn. Với hệ sinh thái đặc trưng là rừng ngập mặn, nơi đây nổi bật với các loài thực vật quý giá như bần trắng, mấm trắng, bần chua, dừa lá, ráng, cùng các quần hợp đước đôi. Về động vật, khu vực này là nơi sinh sống của hơn 700 loài không xương sống, trên 130 loài cá, 130 loài chim, 4 loài thú và 31 loài bò sát, trong đó có nhiều loài quý hiếm như tắc kè, kì đà nước, rắn hổ chúa, cá sấu hoa cà, đều được ghi vào Sách đỏ Việt Nam.

Cần Giờ còn mang trong mình những dấu ấn lịch sử sâu sắc. Là một căn cứ quan trọng trong kháng chiến chống Mỹ, từ năm 1966 đến 1975, bộ đội đặc công Rừng Sác đã chiến đấu kiên cường, tham gia gần 400 trận lớn nhỏ, tiêu diệt hơn 6.000 lính Mỹ và đồng minh, phá hủy hơn 350 tàu thuyền, bắn rơi 29 máy bay. Trong số hơn 1.000 chiến sĩ, 860 người đã hy sinh, trong đó có 542 chiến sĩ vẫn chưa được tìm thấy. Vào ngày 23/9/1973, Đoàn 10 - Trung đoàn 10 đặc công Rừng Sác đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Được phục hồi từ những tàn phá của chiến tranh và ô nhiễm, khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ ngày nay không chỉ là một 'lá phổi' xanh, mà còn là 'quả thận' của thành phố, đóng vai trò quan trọng trong việc làm sạch không khí và nước thải từ các khu vực ven sông Đồng Nai - Sài Gòn trước khi đổ ra biển Đông. Nơi đây cũng đang trở thành điểm đến lý tưởng cho nghiên cứu khoa học và du lịch sinh thái.

Diện tích: khoảng 105.558 ha, trong đó 66.256 ha là đất liền ven biển và 39.302 ha mặt nước biển
Vị trí: Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình
Năm được UNESCO công nhận: 2004

Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng trải dài qua cửa sông Đáy, sông Hồng và sông Thái Bình, bao gồm ba vùng ven biển chính: cửa sông Đáy (huyện Kim Sơn - Ninh Bình và huyện Nghĩa Hưng - Nam Định), cửa Ba Lạt (huyện Giao Thủy - Nam Định và huyện Tiền Hải - Thái Bình), và cửa sông Thái Bình (huyện Thái Thụy - Thái Bình). Được UNESCO công nhận vào ngày 2 tháng 12 năm 2004, khu vực này đã trở thành một trong những điểm bảo tồn quan trọng nhất của Việt Nam.

Khu dự trữ này bao gồm các khu vực bãi ngang, rừng ngập mặn Kim Sơn, Nghĩa Hưng, Thái Thụy, Vườn quốc gia Giao Thủy, các đảo cồn Nổi, cồn Vành, cồn Thủ, Khu bảo tồn thiên nhiên Tiền Hải, và khu Ramsar Xuân Thủy - nơi đầu tiên của Đông Nam Á được công nhận theo Công ước Ramsar vào năm 1989. Xuân Thủy cũng là khu Ramsar thứ 50 trên thế giới, với vai trò quan trọng trong việc bảo tồn các loài chim nước.

Với khoảng 200 loài chim, trong đó gần 60 loài di cư và hơn 50 loài chim nước, khu dự trữ này là nơi trú ngụ của nhiều loài quý hiếm, như cò thìa, mòng bể, rẽ mỏ thìa, cò trắng bắc... Các sinh cảnh nơi đây rất đặc sắc, với những cánh rừng ngập mặn xanh mướt, đầm lầy mặn, và bãi bồi ven biển rộng lớn, tạo thành 'tường thành' tự nhiên bảo vệ làng mạc khỏi bão tố và sóng thần. Tuy nhiên, khu vực này đang đối mặt với thách thức lớn từ việc khai thác và nuôi trồng thủy sản quá mức, đe dọa đến sự đa dạng sinh học và làm xáo trộn hệ sinh thái tự nhiên.

Diện tích: 26.241 ha, trong đó 17.041 ha là phần đảo, 9.200 ha là phần biển.
Vị trí: Hải Phòng.
Năm được UNESCO công nhận: 2004.

Khu dự trữ sinh quyển Cát Bà, nằm trọn trong Vườn Quốc gia Cát Bà, thuộc huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng, là một viên ngọc quý của hệ sinh thái biển và đảo Việt Nam. Với địa hình núi đá vôi hiểm trở, độ cao từ 50 đến 200 mét, Cát Bà sở hữu một cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ với những thung lũng kéo dài theo hướng Đông Bắc - Tây Nam. Nơi đây có một hệ sinh thái vô cùng đa dạng, chủ yếu là rừng mưa nhiệt đới lá rộng thường xanh, nhưng cũng bao gồm các kiểu rừng khác như rừng trên núi đá vôi, rừng ngập mặn ven đảo, rừng ngập nước ngọt trên núi, và cả những kiểu rừng đặc biệt như quần hợp Kim giao. Với hơn 1.500 loài thực vật, trong đó có 37 loài thực vật ngập mặn và 102 loài rong biển, Cát Bà là điểm đến phong phú về sinh vật học.

Đặc biệt, nơi đây là nhà của 63 loài thú, 214 loài chim, 82 loài bò sát và lưỡng cư, 274 loài côn trùng, 131 loài động vật phù du, 196 loài cá biển, 11 loài cá nước ngọt và 193 loài san hô. Đặc biệt, loài Voọc Cát Bà - loài linh trưởng đặc hữu của đảo - đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng, với chỉ vài chục cá thể còn tồn tại. Khu sinh quyển này không chỉ nổi bật bởi sự đa dạng sinh học mà còn bởi giá trị khảo cổ học vô cùng quan trọng. Các di tích khảo cổ tại Cát Bà chứng minh con người đã sinh sống và phát triển tại đây từ cách đây hơn 300.000 năm, đặc biệt trong giai đoạn văn hóa Cái Bèo, khoảng 7.000 - 5.000 năm trước Công Nguyên.

Với những giá trị toàn cầu về bảo tồn sinh học và văn hóa, UNESCO đã công nhận Cát Bà là khu dự trữ sinh quyển thế giới vào ngày 2 tháng 12 năm 2004, cùng với Khu dự trữ sinh quyển Châu thổ sông Hồng.