14 Điều Kỳ Lạ Bạn Chưa Biết Về Nhật Bản

Hikikomori là tình trạng những người tự cô lập bản thân, giam mình trong phòng riêng và từ chối mọi mối quan hệ xã hội, kể cả với gia đình. Họ có thể sống trong tình trạng này kéo dài hơn 6 tháng, chỉ giao tiếp với người thân trong gia đình. Thường gặp ở thanh thiếu niên, đặc biệt là những người thông minh và có điều kiện kinh tế tốt.

Tại Nhật Bản, ước tính có khoảng 700.000 đến 1.000.000 người mắc phải căn bệnh này. Trong bối cảnh dân số già và thiếu hụt lực lượng lao động, hikikomori đang gây thêm gánh nặng lên nền kinh tế. Những người mắc bệnh này không thể tự nuôi sống bản thân và phụ thuộc vào sự trợ cấp từ gia đình hoặc Nhà nước. Mặc dù trước đây căn bệnh này chủ yếu gặp ở giới trẻ, nhưng hiện nay, số người mắc hikikomori ở độ tuổi từ 40 đến 64 đã vượt quá số người trẻ. Những người này thường sống cô lập suốt nhiều năm, đặc biệt là sau khi nghỉ hưu. Chính phủ Nhật Bản đã lên kế hoạch mở các trung tâm hỗ trợ tại nhà cho các hikikomori nhằm giảm bớt tình trạng này. Theo ước tính, hiện có ít nhất 1 triệu người mắc bệnh này, và đây đang trở thành một vấn đề xã hội nghiêm trọng ở Nhật Bản.

Giáng Sinh tại Nhật Bản có một truyền thống đặc biệt: thay vì tụ tập tại nhà, nhiều người lại đến cửa hàng KFC để cùng nhau chúc mừng mùa lễ hội. Trong khi người dân ở các quốc gia khác có thể tận hưởng gà tây trong bữa tối Giáng Sinh, tại Nhật, gà rán KFC trở thành món ăn không thể thiếu. Để tránh phải chờ đợi trong những hàng dài, người dân thường đặt trước vài tuần, thậm chí cả tháng. Trào lưu này bắt đầu vào năm 1974, khi các du khách không thể tìm mua gà tây vào đêm Giáng Sinh và đã chọn KFC như một sự thay thế.

Với sự gia tăng nhu cầu, các cửa hàng KFC tại Nhật luôn tấp nập trong những ngày lễ. Chỉ trong vòng ba ngày từ 23 đến 25 tháng 12 năm 2017, KFC Nhật Bản đã đạt doanh thu hơn 6 tỷ yên. Theo thống kê, có khoảng 3,6 triệu gia đình tại Nhật chọn KFC trong dịp lễ này. Dài những hàng người xếp trước cửa KFC trở thành một hình ảnh quen thuộc vào mùa Giáng Sinh tại quốc gia này. Ít ai biết rằng đằng sau phong tục đặc biệt này là một chiến lược marketing vô cùng thông minh, giúp KFC vượt qua những giai đoạn khó khăn ban đầu khi mở cửa tại Nhật Bản.

Trên toàn cầu, ai ai cũng ao ước có một hàm răng đều đẹp, thẳng tắp như những hạt na. Ở Nhật Bản, người ta khuyến khích trẻ em đeo niềng răng để có một nụ cười hoàn hảo. Tuy nhiên, trong hai năm gần đây, một trào lưu mới đã xuất hiện: không còn mong muốn có một hàm răng đều mà thay vào đó, người Nhật lại tìm kiếm chiếc răng khểnh, bởi họ cho rằng nó tạo nên vẻ tự nhiên và duyên dáng hơn khi cười. Để có một chiếc răng khểnh này, bạn sẽ phải chi khoảng 400 USD, và đặc biệt, chiếc răng này có thể tháo lắp tùy ý.

Nhật Bản vốn nổi tiếng với những điều kỳ lạ và khác biệt mà chúng ta không thể khám phá hết. Người Nhật yêu cái đẹp và luôn tìm cách làm đẹp bản thân theo những cách thức độc đáo. Phụ nữ Nhật đặc biệt chú trọng đến việc tạo dấu ấn riêng cho bản thân qua ngoại hình. Khác với quan niệm của nhiều quốc gia, phụ nữ Nhật thấy chiếc răng khểnh là một biểu tượng của sự duyên dáng, mang lại nét dễ thương khi cười. Phẫu thuật để có chiếc răng lệch này được gọi là Yaeba, và mặc dù có thể hơi ngược lại với quan niệm về cái đẹp ở các nơi khác, nó lại thu hút rất nhiều sự yêu thích, đặc biệt là ở các cô gái Nhật Bản.

Trong khi người Việt Nam coi hàm răng đều và mái tóc dài, đen mượt là vẻ đẹp lý tưởng, thì tại Nhật, những cô gái có chiếc răng khểnh lại dễ dàng chiếm được cảm tình của các chàng trai. Phong trào này càng được lan tỏa mạnh mẽ cùng với các xu hướng khác như nhuộm da hay tiêm botox, và hiện nay, tỷ lệ người Nhật đi gắn răng khểnh lên tới 21,3%.

Ở nhiều quốc gia, khi khách hàng hài lòng với dịch vụ, họ thường dành một khoản tiền boa cho nhân viên phục vụ để thể hiện sự biết ơn. Tuy nhiên, tại Nhật Bản, tiền boa lại không được chào đón. Người Nhật tin rằng công sức của họ đã được bao gồm trong giá của sản phẩm, và nếu nhận thêm tiền ngoài giá niêm yết, họ có thể cảm thấy bị xúc phạm. Với người Nhật, việc làm hài lòng khách hàng là một nghĩa vụ, và đồng tiền là kết quả của lao động chân chính, không cần phải thêm thù lao ngoài phí dịch vụ.

Nếu bạn muốn thể hiện sự hài lòng với thái độ phục vụ tuyệt vời tại một nhà hàng, thay vì để lại tiền boa, bạn có thể quay lại để ủng hộ lần sau hoặc giới thiệu cho bạn bè. Người Nhật, với sự tinh tế trong văn hóa, thể hiện sự biết ơn bằng những món quà nhỏ xinh, đầy ý nghĩa. Một trong những hình thức phổ biến là Origami Tip – những tác phẩm gấp giấy tinh xảo, như một lời cảm ơn chân thành và đầy tôn trọng. Đây là một nét đẹp văn hóa, cho thấy sự lịch thiệp và lòng tôn trọng người phục vụ mà không cần đến tiền bạc.

Khách sạn Capsule là một khái niệm nghỉ ngơi độc đáo đang ngày càng trở nên phổ biến tại Nhật Bản. Những khách sạn này có phòng ngủ kiểu hộp, được xếp chồng lên nhau một cách dày đặc. Nhìn từ xa, chúng giống như tổ ấm của những con nhộng, vì vậy, khách du lịch thường gọi chúng bằng cái tên thân mật “khách sạn con nhộng”. Mỗi phòng có diện tích nhỏ gọn, chỉ khoảng 2m vuông, nhưng bên trong lại đầy đủ tiện nghi như tivi màn hình phẳng, két sắt, ổ cắm điện và kệ đựng đồ cá nhân, tất cả đều đáp ứng đủ nhu cầu cho một người. Hệ thống phòng ngủ được chia thành những buồng nhỏ, mỗi buồng có cửa hoặc rèm riêng biệt. Một số khách sạn chỉ phục vụ khách nam, trong khi một số khác phân chia khu vực dành riêng cho nam và nữ.

Khách sạn Capsule là lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn nghỉ ngơi qua đêm với chi phí hợp lý. Những khách sạn này chủ yếu phục vụ những người có ngân sách hạn chế, với giá thuê dao động từ 3000 đến 4000 yên mỗi đêm. Gần đây, một số khách sạn Capsule cao cấp cũng đã xuất hiện ở Tokyo, Kyoto và Osaka, với giá cao hơn nhưng kèm theo các dịch vụ tiện nghi hơn. Bên cạnh phòng ngủ, các tiện ích chung như phòng giặt, nhà vệ sinh, và phòng tắm công cộng cũng được cung cấp. Một số khách sạn còn có khu vực thư giãn với máy giặt, máy bán hàng tự động, Internet, và đặc biệt là thư viện manga – một điểm đặc trưng không thể thiếu của văn hóa Nhật Bản. Các quy định trong khách sạn Capsule có thể khiến bạn bất ngờ lúc đầu, nhưng chúng không quá khác biệt so với các khách sạn truyền thống, và có thể dễ dàng tìm thấy bảng hướng dẫn hoặc nhân viên nói tiếng Anh để hỗ trợ bạn.

Với mật độ dân số cao, Nhật Bản đối diện với việc thiếu không gian đỗ xe, điều này khiến cho xe đạp trở thành phương tiện di chuyển chính. Bạn có thể dễ dàng đạp xe quanh các khu vực công cộng, từ trung tâm thương mại đến các nhà ga tàu điện. Tuy nhiên, dù luật pháp quy định chỉ có trẻ em dưới 12 tuổi mới được phép đi xe đạp trên vỉa hè, hầu hết người Nhật đều tuân thủ cách di chuyển này. Điều này càng chứng tỏ rằng, việc đi xe đạp trên vỉa hè ở Nhật là một thói quen phổ biến và được chấp nhận rộng rãi.

Bên cạnh đó, khi di chuyển trên lòng đường, người đi xe đạp phải luôn đi về phía bên trái, một quy định quan trọng để đảm bảo an toàn. Trong trường hợp gặp phải các giao lộ không có đèn tín hiệu, bạn cần phải rất cẩn thận quan sát. Bởi vì xe ô tô và xe máy di chuyển với tốc độ nhanh, bạn cần phải luôn chú ý để tránh nguy hiểm. Một mẹo nhỏ cho bạn là nếu phải qua đường tại những nơi đông xe, bạn có thể xuống xe đạp, quay mũi xe về phía muốn đi và đợi. Chắc chắn sẽ có một chiếc xe dừng lại nhường đường, và bạn chỉ cần cúi đầu cảm ơn người tài xế đã nhường đường cho mình.

Người Nhật nổi tiếng với sự tận tâm trong công việc, vì vậy họ thường tìm mọi cơ hội để nghỉ ngơi giữa những giờ làm việc bận rộn. Tàu điện ngầm trở thành một nơi lý tưởng để họ ngủ, không cần phải có giường hay ghế. Chỉ cần dựa cằm vào thành tàu, họ có thể ngủ ngon như ở nhà. Điều này không giống với hình ảnh của những người vô gia cư, mà là cảnh tượng những nhân viên văn phòng, học sinh trong đồng phục, và những cô gái trẻ trong trang phục công sở tranh thủ chợp mắt trên tàu, tại quán cà phê hay cửa hàng. Tuy nhiên, đây không phải là giấc ngủ thông thường, mà là phong tục “inemuri” – một nét đặc trưng trong văn hóa Nhật Bản.

Chợp mắt bất cứ lúc nào, ở bất kỳ nơi đâu, không chỉ là thói quen, mà còn phản ánh nhịp sống hối hả của người Nhật. Họ thường xuyên thiếu ngủ, bởi vì công việc kéo dài tới tận khuya và học sinh thì luôn có các lớp học thêm sau giờ học chính thức. Khi ngủ trên tàu, thay vì mượn vai người khác làm chỗ dựa, bạn có thể tựa đầu vào thành tàu hoặc dùng túi của mình làm gối, nhưng hãy chú ý không ngẩng đầu quá cao để tránh tạo cảm giác không thoải mái cho những người xung quanh.

Ở Nhật, có một loại gối đặc biệt dành riêng cho những người đàn ông cô đơn. Khi sử dụng những chiếc gối này, họ sẽ có cảm giác như đang nằm trong vòng tay của người con gái mà họ mong muốn. Được thiết kế với mục đích mang lại cảm giác vỗ về, chiếc gối này như một người bạn đồng hành an ủi những người đàn ông độc thân. Nhờ vào sự sáng tạo không giới hạn, người Nhật đã phát minh ra những chiếc gối độc đáo với đủ hình dáng kỳ lạ, từ gối hình các nhân vật anime yêu thích, cho đến những chiếc gối giống hệt người vợ bông hay thậm chí là gối hình củ cải quyến rũ.

Trước khi chiếc gối vòng ba xuất hiện, những chiếc gối mô phỏng hình cặp đùi thiếu nữ cũng đã mang lại cảm giác vỗ về nhẹ nhàng cho những người đàn ông cô đơn. Chiếc gối vòng ba này với thiết kế tiện lợi giúp bạn ngủ ngon trong mọi tư thế. Được làm từ mủ cao su thiên nhiên, chiếc gối Buttress không chỉ mềm mại mà còn an toàn, có thể sử dụng lâu dài nếu bảo quản tốt. Độ đàn hồi của cao su tạo cảm giác chân thực, như thể bạn đang tựa đầu vào vòng ba quyến rũ thực sự.

Dưa lưới Yubari King là giống dưa quý hiếm, được xếp vào danh sách bảo tồn thực vật của Nhật Bản. Trong thời kỳ phong kiến, chỉ những bậc vua chúa và những người có địa vị trong xã hội mới được thưởng thức loại dưa này. Dưa lưới Yubari, hay còn gọi là Yubari King, được trồng trong các nhà kính tại Yubari, Hokkaido, thành phố gần Sapporo. Ngày nay, Yubari King là nguồn thu chính của thành phố, chiếm đến 97% thu nhập nông nghiệp nơi đây, sau khi các mỏ than của thành phố ngừng hoạt động.

Dưa lưới Yubari có vỏ lưới khít và thân hình tròn đều, với ruột màu vàng cam, giống như các giống dưa vàng thông thường. Điều đặc biệt ở Yubari King chính là hương vị ngọt ngào đến khó tả, như thể một làn sóng ngọt lành lan tỏa trong miệng, khiến bạn không thể dừng lại sau miếng đầu tiên. Sự ngọt ngào của nó không gắt, mà nhẹ nhàng, mượt mà, mang lại một cảm giác trọn vẹn khó quên.

Quy trình trồng dưa Yubari cực kỳ nghiêm ngặt và không dễ dàng để tái tạo giống dưa này ở nơi khác. Chính vì vậy, giá trị của Yubari King luôn ở mức cao ngất ngưởng, thường dao động từ 15.000 yên (~3.000.000 VNĐ) đến hơn 20.000 yên (~4.000.000 VNĐ) cho một quả dưa hoàn hảo. Một điều thú vị là người bán thường bán chúng theo cặp, một phần của truyền thống địa phương, bất chấp giá trị cao. Người dân Yubari cũng không có xu hướng trồng quá nhiều giống dưa này, khiến giá trị của nó càng trở nên đắt đỏ.

Nghề đẩy hành khách lên tàu điện ngầm ở Nhật, hay còn gọi là Oshiya, là một công việc vô cùng đặc biệt và có phần kỳ lạ. Những người làm Oshiya có nhiệm vụ duy nhất là đẩy hành khách lên tàu điện ngầm trong giờ cao điểm. Nghe có vẻ đơn giản nhưng thực tế công việc này đòi hỏi sự khéo léo và cẩn trọng để không gây nguy hiểm cho hành khách. Trong những giờ cao điểm đông đúc, các nhân viên, thường được gọi là "oshiya" hay "thợ đẩy", phải sử dụng một kỹ thuật khá độc đáo - họ giúp hành khách vào tàu, bất chấp việc phải chen chúc, chèn ép nhau.

Ở Nhật, nếu có người tự sát bằng cách nhảy ra trước tàu, công ty đường sắt có thể kiện gia đình họ và yêu cầu bồi thường chi phí vệ sinh tàu, cũng như các thiệt hại về thời gian và uy tín của công ty. Những người làm nghề Oshiya đầu tiên xuất hiện ở hệ thống tàu điện Shinjuku (Tokyo) và hầu hết đều là sinh viên làm part-time. Tuy nhiên, hiện nay công việc này không còn thuộc về các chuyên gia mà được giao cho nhân viên nhà ga và công nhân đường sắt làm ngoài giờ. Mặc dù việc "thợ đẩy" này rất phổ biến ở Nhật, nhưng thực ra đây là một sáng chế của thành phố New York cách đây gần một thế kỷ. Các "thợ đẩy" New York nổi tiếng với cách làm việc thô bạo, đôi khi bị gọi là những "người nhồi nhét". Công việc của họ không phải là đẩy hành khách vào tàu mà là bảo đảm sự an toàn và sự sẵn sàng của tàu. Tuy nhiên, trong giờ cao điểm, việc nhồi nhét hành khách là một phần công việc không thể thiếu.

Việc quá tải tàu xảy ra khi số lượng hành khách vượt quá khả năng của tàu. Nếu bạn là hành khách, bạn sẽ phải chịu một chút sự "gò bó" để có thể lên tàu. Khi cửa tàu sắp đóng và không thể thêm người, nếu ai đó hô lên "Vẫn còn chỗ cho một người nữa", tất cả mọi người sẽ cùng nhau chen lên tàu. Đây chính là lúc các "thợ đẩy" vào cuộc, đảm bảo rằng tàu có thể khởi hành đúng giờ.

Thế giới luôn ngạc nhiên trước sự lịch thiệp và nhã nhặn của người Nhật. Tuy nhiên, khi nhìn vào cách họ sử dụng phương tiện giao thông công cộng, nhất là xe lửa và xe buýt, có những điều có thể khiến bạn cảm thấy hơi lạ lẫm. Một trong những cảnh tượng không hiếm gặp là người trẻ tuổi, khỏe mạnh, thoải mái ngồi trên ghế, trong khi một số người lớn tuổi phải đứng, ngay cả trên các ghế ưu tiên. Điều này có thể khiến bạn ngạc nhiên, vì người Nhật nổi tiếng với sự tôn trọng và lễ độ, nhưng lại không nhường ghế cho người cao tuổi như mọi người vẫn nghĩ.

Tại nhiều quốc gia, việc nhường ghế cho người cao tuổi là một chuẩn mực xã hội. Nhật Bản cũng không ngoại lệ, đặc biệt là trong các tình huống xã hội quan trọng. Tuy nhiên, ở Nhật Bản, ngoài việc tôn trọng người lớn tuổi, còn có sự phân biệt “senpai” (tiền bối) và “kōhai” (học trò), những khái niệm này rất quan trọng trong giao tiếp xã hội. Đôi khi, người già có thể không muốn nhận sự nhường ghế, bởi họ lo ngại sẽ gây phiền toái hoặc không muốn trở thành đối tượng nhận sự thương hại từ người khác.

Thực tế, với một dân số già hóa, quan điểm về việc nhường ghế cho người cao tuổi ở Nhật có phần khác biệt. Đặc biệt là trong những chuyến tàu đông đúc, những người cần đi làm hoặc đi học thường sử dụng ghế ưu tiên mà không nhường cho người cao tuổi hay phụ nữ mang thai, bởi họ cho rằng, những người ngồi ghế ưu tiên không vội vã và có thể chọn chuyến tàu sau hoặc tránh giờ cao điểm. Câu hỏi đặt ra là liệu họ có thật sự cần phải đi vào giờ cao điểm hay không?

Ở Nhật Bản, thay vì có lao công dọn vệ sinh chuyên nghiệp, các trường học yêu cầu giáo viên và học sinh cùng nhau thực hiện các công việc vệ sinh như lau sàn, dọn nhà vệ sinh và đổ rác. Đây không chỉ là một công việc cần thiết mà còn là một phần trong chương trình giáo dục, giúp trẻ em học cách giữ gìn môi trường xung quanh. Điều này nhằm giáo dục các em về tinh thần trách nhiệm và sự tôn trọng đối với không gian chung. Người Nhật tin rằng, nếu mọi người cùng chia sẻ trách nhiệm, không gian học tập và sinh hoạt sẽ luôn sạch sẽ và thoải mái.

Ở các trường học Nhật Bản, học sinh ăn trưa ngay tại lớp học cùng giáo viên, và mọi người đều có ý thức dọn dẹp sạch sẽ sau bữa ăn. Các em biết bỏ rác vào thùng, tách riêng rác tái chế và dọn bàn sau khi ăn. Việc làm này không chỉ là thói quen mà còn giúp thắt chặt mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh. Học sinh sẽ thay phiên nhau phục vụ bữa trưa cho giáo viên mà không cần đến nhân viên hỗ trợ. Sau bữa ăn, không gian lớp học luôn sạch sẽ, như thể không ai vừa dùng bữa tại đó.

Ngoài ra, nhiều trường học còn khuyến khích học sinh tự trồng rau củ và chuẩn bị thực phẩm cho các bữa ăn, giúp các em phát triển kỹ năng nấu ăn cơ bản và hiểu biết về dinh dưỡng. Điều này không chỉ có lợi về mặt sức khỏe mà còn giúp học sinh rèn luyện tính tự lập và phát triển tinh thần làm việc nhóm, một phẩm chất quan trọng trong cuộc sống.

Văn hóa ngủ của người Nhật thật sự rất đặc biệt và đáng chú ý trong bối cảnh xã hội. Một khía cạnh thú vị của nó là thói quen ngủ gật trong giờ làm việc, một hành động mà nếu xảy ra ở nhiều quốc gia khác, có thể bị coi là thiếu chuyên nghiệp. Tuy nhiên, tại Nhật Bản, khi một nhân viên ngủ gật trong giờ làm việc, điều này lại được xem như một dấu hiệu của sự tận tâm và làm việc chăm chỉ đến mức không còn thời gian để nghỉ ngơi. Các sếp Nhật cho rằng nếu bạn mệt mỏi đến mức ngủ gật, điều đó chứng tỏ bạn đã cống hiến hết mình cho công việc.

Theo tiến sĩ Brigitte Steger, chuyên gia về văn hóa Nhật Bản tại Đại học Cambridge, thuật ngữ “inemuri” được dịch là “ngủ khi có mặt”. Đây là một kiểu ngủ ngắn, thường diễn ra trong những không gian công cộng như trên tàu điện hay tại văn phòng, khi người ta không thể ngừng cơn buồn ngủ dù vẫn muốn duy trì sự tỉnh táo. Một người ngủ theo kiểu inemuri vẫn có thể ngồi thẳng và trong tư thế sẵn sàng bật dậy bất cứ lúc nào để tiếp tục công việc.

Thật thú vị khi biết rằng một số nhà quản lý Nhật Bản còn giả vờ ngủ để có thể lắng nghe những gì nhân viên đang thảo luận mà không bị phát hiện. Họ sử dụng thuật ngữ “tanuki neiri” (ngủ giả) để chỉ những giấc ngủ ngắn, đặc biệt là trong giờ tan ca. Theo tiến sĩ Steger, đôi khi người Nhật không thực sự ngủ mà chỉ tạm thời nhắm mắt để tránh sự giao tiếp trực diện, một hành động được xem là lịch sự và tế nhị trong xã hội Nhật Bản.

Nhận con nuôi là một thực tế phổ biến ở nhiều quốc gia như Châu Âu, Mỹ và Nhật Bản, nhưng ở Nhật, việc này lại có những đặc điểm rất riêng biệt. Một điều thú vị là hơn 98% các trường hợp nhận con nuôi ở Nhật thường liên quan đến những người trong độ tuổi từ 20 đến 30, và đặc biệt, đa phần là nam giới. Nếu trong một gia đình không có người con trai để nối dõi hoặc người con trai hiện tại không đủ khả năng tiếp quản công ty gia đình, họ sẽ tìm cách nhận nuôi một người con trai có thể đảm đương trách nhiệm phát triển công ty. Một ví dụ điển hình cho mô hình này là khách sạn Jen Poro Koshi, nơi có lịch sử kéo dài hơn 1.300 năm và 46 thế hệ nối tiếp nhau, được ghi vào kỷ lục Guinness.

Truyền thống này bắt đầu từ hàng trăm năm trước, khi Nhật Bản có bộ luật kế thừa di chúc đặc biệt dành cho các gia đình quyền quý. Theo đó, tài sản và quyền thừa kế sẽ được trao cho trưởng nam của gia đình. Tuy nhiên, nếu gia đình không có con trai ruột, quyền thừa kế sẽ được chuyển cho người con trai nuôi. Đối với những gia đình chỉ có con gái, họ sẽ nhận con trai nuôi để thực hiện sứ mệnh nối dõi và duy trì tài sản gia đình.

Ngày nay, việc nhận con nuôi này thường đi kèm với việc kết hôn, hay còn gọi là “omiai”. Điều này có nghĩa là người con nuôi sẽ kết hôn với con gái của gia đình và trở thành con nuôi đồng thời là con rể hợp pháp. Sự thay đổi trong cơ cấu dân số và tỷ lệ sinh thấp tại Nhật Bản đã dẫn đến nhiều gia đình chỉ có một con, và mặc dù con gái có thể tiếp quản công ty, nhưng hình thức bên ngoài vẫn phải là nam giới.