Cách phát hiện máy tính của bạn có đang bị theo dõi hay không

Trong thời đại công nghệ hiện đại, việc xâm phạm quyền riêng tư thông qua khai thác dữ liệu cá nhân ngày càng trở nên phổ biến. Nhiều kẻ xấu lợi dụng các phương pháp theo dõi máy tính để đánh cắp thông tin, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Hành vi này hoàn toàn trái pháp luật vì xâm phạm quyền riêng tư, nhưng thường khó bị phát hiện do tính chất ngầm của chúng. Trong bài viết này, Tripi sẽ hướng dẫn bạn cách kiểm tra xem máy tính có đang bị theo dõi hay không.

I. Phương pháp kiểm tra máy tính có bị theo dõi hay không

1. Kiểm tra lịch sử truy cập và mở file trên máy tính

Trên hệ điều hành Windows 10, mọi file, ảnh, tài liệu,… được mở trên máy tính đều được lưu lại trong lịch sử của ThisPC. Thông qua dữ liệu này, bạn có thể phát hiện liệu có ai đó truy cập trái phép và mở các file trên máy tính của mình hay không. Tuy nhiên, bạn cần nhớ rõ những file mình đã mở gần đây để tránh nhầm lẫn.

Bước 1: Đầu tiên, hãy mở This PC trên máy tính của bạn.

Bước 2: Tiếp theo, chọn Quick Access –> Recent file, nơi lưu trữ toàn bộ lịch sử các file và dữ liệu được mở gần đây.

Lúc này, bạn cần kiểm tra xem có file hoặc tài liệu nào được mở mà không phải do bạn thực hiện hay không. Nếu phát hiện bất thường, hãy cảnh giác và theo dõi kỹ hơn. Bạn cũng có thể ghi chú lại những file mình đã mở trong ngày để đảm bảo độ chính xác.

Lưu ý: Dưới đây là một số dấu hiệu giúp bạn nhận biết máy tính của mình có đang bị theo dõi hay không:

Nếu bạn mở Quick Access –> Recent file và không thấy bất kỳ file nào được mở gần đây, điều này có thể cho thấy "kẻ theo dõi" đã xóa chúng để che giấu hành vi. Dữ liệu trong Recent file không tự biến mất mà chỉ bị xóa khi có ai đó can thiệp.

2. Kiểm tra lịch sử duyệt Web

Những kẻ xấu có thể truy cập vào trình duyệt bạn thường dùng để khai thác thông tin nhạy cảm như tài khoản mạng xã hội, ngân hàng,… Do đó, hãy thường xuyên kiểm tra lịch sử duyệt Web để phát hiện những hoạt động đáng ngờ.

Thao tác: Để kiểm tra lịch sử duyệt Web, hãy nhấn tổ hợp phím Ctrl + H (áp dụng cho mọi trình duyệt)

3. Kiểm tra xem có đăng nhập lạ trên máy tính hay không

Trên Windows 10, dù bạn có đặt mật khẩu hay không, mỗi lần đăng nhập vào máy tính đều được ghi lại với thời gian cụ thể. Tuy nhiên, việc dựa vào thông tin đăng nhập để xác định máy tính có bị theo dõi hay không đòi hỏi bạn phải có một chút kiến thức về kỹ thuật.

Bước 1: Đầu tiên, mở MenuStart và nhập Event Viewer để kiểm tra nhật ký Log.

Bước 2: Tiếp theo, chọn Windows Logs và tìm đến mục Security. Đây là nơi lưu trữ toàn bộ thông tin về các lần đăng nhập và hoạt động kích hoạt Windows trên máy tính của bạn.

Bước 3: Tuy nhiên, việc phân tích các logs này khá phức tạp. Đối với người dùng phổ thông, chỉ cần chú ý đến Event ID 4672, vì đây là log đăng nhập đặc biệt, thường liên quan đến quyền truy cập máy tính từ xa qua mạng.

Để tìm kiếm nhanh kết quả 4672, hãy sử dụng tính năng Find…

Bước 4: Khi các kết quả logs 4672 xuất hiện, hãy kiểm tra các mốc thời gian khởi động để xem có sự bất thường nào không. Nếu có, điều này có thể cho thấy ai đó đang âm thầm truy cập vào máy tính của bạn.

4. Kiểm tra tình trạng hoạt động của CPU

Khi máy tính bị nhiễm các phần mềm theo dõi chạy ngầm, CPU thường xuyên ở trạng thái Full Load (ngay cả khi không sử dụng hoặc mở ứng dụng nào).

Nếu là mã độc khai thác tiền ảo như Bitcoin, không chỉ CPU mà cả GPU cũng sẽ ở trạng thái Full Load.

Bước 1: Hãy nhấp chuột phải vào Taskbar và chọn Task Manager để kiểm tra tình trạng hoạt động.

Bước 2: Tắt tất cả ứng dụng đang chạy và quan sát % hoạt động của CPU. Nếu CPU liên tục đạt mức 85-100% khi không có ứng dụng nào được mở, rất có thể máy tính của bạn đang bị theo dõi.

5. Kiểm tra tình trạng Camera trên Laptop

Hầu hết Laptop đều được trang bị Webcam kèm đèn báo trạng thái. Nếu đèn Webcam tự động sáng mà bạn không hề mở bất kỳ ứng dụng nào liên quan, điều này cho thấy có thể kẻ xấu đang truy cập và theo dõi qua Webcam của bạn.

II. Cách xử lý khi máy tính bị theo dõi bởi kẻ xấu

Giải pháp tối ưu nhất để xử lý tình trạng này là sao lưu dữ liệu cá nhân ra bên ngoài một cách nhanh chóng và tiến hành cài đặt lại hệ điều hành (Windows, MacOS). Điều này sẽ loại bỏ hoàn toàn các file ẩn và phần mềm độc hại mà kẻ xấu có thể đã cài đặt trên máy tính của bạn.

Trong bài viết này, Tripi đã chia sẻ cách kiểm tra xem máy tính của bạn có đang bị theo dõi bởi người lạ hay không. Chúc bạn một ngày tràn đầy niềm vui và an toàn!