Những định dạng video phổ biến trong thời đại kỹ thuật số

Không có một định dạng video nào phù hợp với mọi thiết bị, vì vậy video được chia thành nhiều loại khác nhau. Đối với nhà quay phim hay người sáng tạo nội dung, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa các định dạng là vô cùng quan trọng. Dù bạn đăng tải lên YouTube hay trình chiếu trên màn hình lớn, việc lựa chọn định dạng phù hợp sẽ đảm bảo chất lượng video tối ưu. Hãy cùng khám phá các định dạng video phổ biến hiện nay, đồng thời tìm hiểu về codec và container.

I. Định dạng video là gì?

Khi bắt đầu tạo video, bạn sẽ bắt gặp vô số định dạng khác nhau trong quá trình xuất file. Điều này có thể khiến bạn bối rối. MP4 là gì? AVI là gì? Sự khác biệt giữa H.264 và DivX là gì?

Các file video kỹ thuật số được cấu thành từ hai thành phần chính: codec và container. Phần lớn các định dạng video được đặt tên dựa trên loại container của chúng. Khi bạn nhìn thấy đuôi file như .MP4, .AVI hay .MOV, đó chính là tên của container chứa video.

Việc chọn định dạng file video phù hợp cần dựa trên ba yếu tố: mục đích sử dụng, nơi lưu trữ và đối tượng người xem.

II. Định dạng Codec video

Một trong những hạn chế của file video là kích thước lớn so với các loại file khác. Đặc biệt, với xu hướng máy ảnh và màn hình ngày càng nâng cao độ phân giải, 4K đang trở thành tiêu chuẩn phổ biến, khiến kích thước video ngày càng tăng lên đáng kể.

Nếu không có dung lượng lưu trữ vô hạn hay băng thông không giới hạn, đây thực sự là một vấn đề đáng lo ngại. Vì vậy, mọi file video đều cần được nén ở một mức độ nhất định, gọi là codec.

Codec được sử dụng để nén và sau đó giải nén file video. Quá trình nén này có thể ảnh hưởng đến chất lượng video hoặc không, tùy thuộc vào phương pháp được áp dụng.

Nén giảm chất lượng (Lossy) tạo ra file có kích thước nhỏ hơn nhưng đồng thời loại bỏ một phần dữ liệu, dẫn đến chất lượng video bị suy giảm. Điều này đặc biệt rõ rệt khi bạn thực hiện nén nhiều lần, khiến dữ liệu bị mất đi đáng kể.

Ngược lại, nén không giảm chất lượng (Lossless) giữ nguyên toàn bộ dữ liệu từ file gốc. Điều này đảm bảo chất lượng video cao hơn và ngăn chặn sự xuống cấp sau nhiều lần nén. Tuy nhiên, kích thước file sẽ lớn hơn so với phương pháp nén Lossy.

Đôi khi, bạn cần cân nhắc giữa việc lựa chọn định dạng video có chất lượng cao nhất hoặc kích thước nhỏ nhất.

Dưới đây là một số codec video được sử dụng phổ biến nhất hiện nay:

1. AVC H.264

H.264 là codec phổ biến nhất, đặc biệt cho video HD. Đây là một trong những codec hiệu quả, cho phép giảm kích thước file mà vẫn duy trì chất lượng cao, đồng thời hỗ trợ cả nén không mất dữ liệu và nén mất dữ liệu. Nó tương thích với container .MP4 và có thể phát trên nhiều trình xem video cũng như các nền tảng phát trực tuyến khác nhau.

Hiện nay, định dạng H.264 đang được sử dụng rộng rãi nhưng dần bị thay thế bởi định dạng H.265 cao cấp hơn và ưu việt hơn.

2. HEVC H.265

Định dạng H.265 thường xuất hiện trên các dòng Camera Wifi, Camera sử dụng thẻ nhớ và Camera có đầu thu. Là chuẩn nén video kế thừa từ H.264, H.265 giữ lại công nghệ cốt lõi của định dạng trước đó đồng thời cải thiện đáng kể dòng bit, tạo ra kết nối ổn định với độ trễ thấp, nâng cao chất lượng mã hóa và giảm thiểu lưu lượng lưu trữ.

Nhờ khả năng giảm độ trễ và tiết kiệm lưu lượng lưu trữ, định dạng H.265 trở nên phổ biến trên các thiết bị Camera, giúp lưu trữ được nhiều dữ liệu hơn trên cùng một dung lượng bộ nhớ. Đồng thời, độ trễ thấp còn mang lại trải nghiệm xem hình ảnh trực tiếp hoặc xem lại mượt mà, không bị giật lag.

Không chỉ được ứng dụng trong Camera, H.265 còn được sử dụng để nén các video 4K và Blu-ray, vì định dạng H.264 chỉ dừng lại ở mức HD. H.265 mang đến những video sắc nét nhất và tối ưu hóa dung lượng lưu trữ hiệu quả hơn.

3. MPEG-4

MPEG-4 là một codec phổ biến khác dùng cho phát trực tuyến. Các tiêu chuẩn mới hơn trong MPEG-4 (cụ thể là MPEG-4 Part 10) tương tự như H.264, trong khi MPEG-4 Part 2 cũ hơn có một số khác biệt. MPEG-4 có khả năng tương thích rộng rãi.

Định dạng MPEG-4 thường được sử dụng cho streaming trực tuyến nhờ kích thước nhẹ và tối ưu hóa băng thông, giúp hình ảnh ổn định, giảm thiểu tình trạng đứng hình hay lag.

4. DivX

DivX, cùng với phiên bản mã nguồn mở XviD, là một codec lâu đời được thiết kế để tối ưu hóa chất lượng video, dù kích thước file có thể tăng đáng kể. Nó thường được sử dụng trong các mục đích thương mại, nơi kích thước file không phải là mối quan tâm hàng đầu.

DivX thường được lựa chọn khi yêu cầu chất lượng video cao, nhưng đòi hỏi dung lượng lưu trữ lớn do kích thước file nặng. Đối với những người ưu tiên chất lượng hình ảnh hơn dung lượng, DivX là sự lựa chọn lý tưởng.

5. MPEG-2

Là tiền thân của MPEG-4, MPEG-2 từng là codec tiêu chuẩn cho DVD và các đĩa Blu-ray đời đầu. Tuy nhiên, nó không còn được ưa chuộng để phát trực tuyến video. Các codec máy ảnh chuyên nghiệp như HDV và XDCAM vẫn sử dụng MPEG-2.

Hiện nay, MPEG-2 đã trở thành định dạng lỗi thời và không còn phù hợp với nhiều nhu cầu hiện đại. Tuy vậy, nó vẫn xuất hiện trên các thiết bị cũ như máy ảnh và máy quay. MPEG-2 không phù hợp để phát trực tiếp và chất lượng hình ảnh cũng không còn đáp ứng được tiêu chuẩn hiện tại.

III. Container

Container là nơi chứa và lưu trữ tất cả các thành phần của một video, bao gồm luồng video, âm thanh, phụ đề, metadata, codec và nhiều yếu tố khác. Mỗi loại container chỉ tương thích với một số codec nhất định.

Các container video phổ biến nhất hiện nay bao gồm MP4, AVI, MOV, FLV và WMV.

1. MP4

Container .MP4 đã trở thành tiêu chuẩn phổ biến nhất hiện nay. Nó hỗ trợ tất cả các phiên bản MPEG-4 và H.264, đồng thời tương thích với hầu hết các trình phát video. Video sử dụng container này có kích thước file nhỏ nhưng vẫn đảm bảo chất lượng cao. Các dịch vụ phát trực tuyến lớn như YouTube và Vimeo đều ưa chuộng định dạng .MP4.

Có thể nói, container .MP4 là định dạng video phổ biến nhất hiện nay. Khi bạn tải video từ Zalo, YouTube, phim ảnh,… hầu hết đều sử dụng định dạng .MP4. Đây là định dạng tối ưu hóa tốt nhất giữa chất lượng và dung lượng, lý do tại sao YouTube, Vimeo và nhiều nền tảng lớn khác lựa chọn nó.

2. AVI

Một trong những định dạng video lâu đời nhất và vẫn được sử dụng rộng rãi là .AVI. Nó hỗ trợ nhiều codec khác nhau, tuy nhiên kích thước file thường lớn, khiến nó không phù hợp để phát trực tuyến. Dù vậy, .AVI vẫn là lựa chọn lý tưởng cho việc lưu trữ video trên máy tính.

3. MOV (Quicktime)

Apple đã phát triển container .MOV để sử dụng với trình phát Quicktime. Video .MOV thường có chất lượng cao nhưng kích thước file lớn và khả năng tương thích hạn chế với các trình phát khác.

Hiện nay, định dạng .MOV vẫn rất phổ biến, đặc biệt trong công việc của những người làm trình chiếu video hoặc ánh sáng, nơi cần Codec DXV3 để tối ưu hóa độ mượt mà khi chạy trên các phần mềm chuyên nghiệp.

4. FLV (Flash)

Được thiết kế cho Adobe Flash, video .FLV từng rất phổ biến nhờ kích thước file nhỏ và được hỗ trợ bởi nhiều plugin trình duyệt cũng như trình xem video Flash của bên thứ ba. Tuy nhiên, số lượng video Flash đã giảm đáng kể trong thời gian gần đây.

5. WMV (Windows Media)

Video Windows Media thường có kích thước file nhỏ nhất, phù hợp để gửi qua email hoặc các phương thức có giới hạn dung lượng đính kèm. Tuy nhiên, chất lượng video sẽ bị giảm đáng kể. Một ứng dụng phổ biến của .WMV là gửi email xem trước video cho khách hàng.

Lựa chọn định dạng video tốt nhất phụ thuộc vào nhu cầu cụ thể của bạn. Hãy cân nhắc đối tượng người xem, cách họ tiếp cận video, cũng như nơi lưu trữ và phân phối. Đối với đa số người làm video, .MP4 cùng H.264 là lựa chọn tối ưu, phù hợp cho YouTube, cân bằng giữa kích thước file và chất lượng, hỗ trợ trên hầu hết thiết bị hiện đại.

Qua bài viết, mình đã chia sẻ về các định dạng video phổ biến hiện nay. Hy vọng những thông tin trên sẽ hữu ích và giúp bạn lựa chọn định dạng phù hợp nhất cho nhu cầu của mình!