Bánh chưng đen – món quà Tết đặc trưng không thể thiếu trong những ngày lễ Tết cổ truyền của dân tộc Tày.

07/05/2025

Nội dung bài viết

Mỗi độ Tết đến Xuân về, dù nhà nào cũng có bánh chưng, nhưng bánh chưng đen lại là món đặc sản của người Tày mà không phải ai cũng biết đến. Cùng Tripi khám phá chiếc bánh chưng đen độc đáo này nhé.

Bánh chưng là món ăn quen thuộc trong mâm cỗ Tết, nhưng bánh chưng đen chỉ xuất hiện trong Tết của người Tày. Hãy cùng Tripi tìm hiểu về món bánh độc đáo này, vừa lạ vừa quen.

Bánh chưng đen là gì?

Bánh chưng đen là món đặc sản truyền thống của người Tày trong dịp Tết, có hình trụ hoặc hình lưng gù, nhưng điều đặc biệt là phần gạo bao bọc bên ngoài lại mang màu đen huyền bí.

Bánh chưng đen

Phụ nữ Tày đều thành thạo trong việc làm bánh chưng đen, và có một quan niệm rằng nếu không biết làm món bánh này, sẽ khó tìm được chồng. Điều này thể hiện sự khéo léo, đảm đang và tài nghệ của người phụ nữ Tày.

Trong mâm cỗ Tết của người Tày, bánh chưng đen không chỉ là món ăn mà còn là biểu tượng của sự kết nối giữa con người, thiên nhiên và vũ trụ. Người Tày tin rằng màu đen của bánh là sự hòa quyện của lòng người, núi rừng và đất trời.

Công đoạn gói bánh chưng đen

Những nguyên liệu tạo nên bánh chưng đen

Gạo dùng làm bánh chưng đen

Dù nhìn vào chiếc bánh chưng đen, nhiều người sẽ nghĩ nó được làm từ nếp cẩm, nhưng thực tế lại hoàn toàn khác. Màu đen đặc trưng của bánh chưng đen là nhờ vào một nguyên liệu đặc biệt mà không phải ai cũng biết đến.

Gạo để làm bánh chưng đen là gạo cum, một loại gạo đặc biệt phải được thu hoạch từ bông lúa, phơi khô, và chỉ được tuốt, xay khi cần làm bánh. Gạo xay sẵn không thể dùng cho món bánh này.

Gạo cum – nguyên liệu tạo nên bánh chưng đen

Cách tạo màu đặc trưng cho bánh chưng đen

Cây muối – nguyên liệu tạo màu cho bánh chưng đen

Để tạo ra màu đen đặc trưng cho gạo, người Tày sử dụng cây muối, cắt bỏ lớp vỏ ngoài rồi phơi khô. Khi khô, họ sẽ đốt lấy than, sau đó giã nhuyễn và sàng lọc để loại bỏ tạp chất.

Tiếp theo, bột than sẽ được trộn đều với gạo đã vo sạch cho đến khi gạo được phủ một lớp bột than, tạo ra màu đen nhánh đặc trưng. Sau khi sàng lọc kỹ, gạo đã sẵn sàng để làm bánh.

Cây muối có một mùi thơm đặc biệt, khiến cho bánh chưng đen có hương vị thơm ngon hơn. Một số vùng khác còn thay thế cây muối bằng thân cây núc nác để tạo hương vị đặc trưng.

Lá dùng để gói bánh chưng đen

Lá dong – nguyên liệu không thể thiếu để gói bánh chưng đen, giúp giữ được hương vị nguyên vẹn của món bánh truyền thống này.

Khi chọn lá dong, bạn cần chú ý chọn lá dong rừng với tàu lá đẹp và đều đặn. Tránh chọn lá dong dầu, vì nếu dầu từ lá thấm vào bánh sẽ làm mất đi hương vị đặc trưng của món bánh.

Thịt lợn dùng để làm bánh chưng đen

Chọn phần thịt nạc vai có chút mỡ để bánh chưng không bị khô, đồng thời mang đến một vị béo ngậy, cân bằng hương vị trong từng miếng bánh.

Hạt tiêu làm bánh chưng đen

Chọn hạt tiêu nhỏ, tròn đều, có màu xanh lá, được xay nhuyễn đều tay. Lưu ý không sử dụng hạt lép hay hạt đã bị mốc để giữ cho bánh chưng đen thơm ngon trọn vẹn.

Cách gói bánh chưng đen

Sau khi chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu và gia vị, việc gói bánh chưng đen sẽ không có gì phức tạp, chỉ cần làm như cách gói bánh chưng truyền thống. Tuy nhiên, bánh chưng đen phải được gói bằng tay để giữ được sự tinh túy và hương vị đặc biệt của món ăn này.

Bánh chưng đen

Bánh chưng đen có chiều dài khoảng 30cm, đường kính từ 5 đến 6cm. Đặt 2 đến 3 chiếc lá dong dưới đáy, sau đó rải một lớp gạo, tiếp theo cho đỗ xanh và thịt lợn vào, rồi gói chặt bằng lạt. Vậy là bạn đã hoàn thành chiếc bánh chưng đen tuyệt vời.

Bánh chưng đen là món ăn thể hiện sự thành kính sâu sắc của người dân tộc Tày đối với tổ tiên. Món bánh này vừa giữ gìn truyền thống, vừa mang nét sáng tạo, đậm đà hương vị núi rừng.

Công đoạn gói bánh chưng đen

Một trong những bước quan trọng nhất khi làm bánh chưng đen chính là tạo màu cho gạo. Dù quy trình này khá phức tạp, nhưng chính nhờ công đoạn này mà bánh chưng đen mới có thể trở thành đặc sản không thể thiếu trong Tết của người Tày.

Nguồn gốc bánh chưng đen: Đặc sản bánh chưng đen đến từ huyện Bắc Sơn (Lạng Sơn). Người dân nơi đây gọi bánh này là bánh 'hạ hỏa' vì màu đen bên trong, và tên gọi 'chọn vợ' vì các chàng trai thường chọn những cô gái biết làm bánh này về làm vợ.

Hy vọng rằng qua những thông tin trên, bạn đã hiểu thêm về món bánh chưng đen đặc trưng của người Tày. Đừng quên tìm hiểu cách chọn mua bánh chưng ngon và an toàn cho gia đình. Nếu có thêm thông tin gì hay, hãy chia sẻ cùng mọi người trong phần bình luận nhé!

Thưởng thức các loại trái cây sấy tại Tripi trong dịp Tết này để thêm phần phong phú cho không khí Tết nhà bạn.

Mẹo hay từ Tripi để bạn trải nghiệm Tết trọn vẹn hơn.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi