Cách để Vượt qua Định kiến

27/02/2025

Nội dung bài viết

Kỳ thị (thành kiến xã hội), định kiến (niềm tin sai lệch về một cá nhân hoặc nhóm người), và phân biệt đối xử (hành động tiêu cực dựa trên định kiến) có thể tạo ra môi trường căng thẳng và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tâm thần. Định kiến và tương tác với các nhóm chủng tộc khác nhau có thể làm suy giảm chức năng điều hành của não bộ, vì người có định kiến phải dành nhiều năng lượng để kiểm soát hành vi của mình. Để khắc phục định kiến, bạn cần giảm thiểu định kiến cá nhân và nỗ lực loại bỏ định kiến trên quy mô xã hội. Bạn có thể vượt qua định kiến bằng cách thách thức khuynh hướng của bản thân, tăng cường kết nối xã hội, và giải quyết định kiến một cách lành mạnh.

Các bước thực hiện

Thách thức những thành kiến của bản thân

Đánh giá thành kiến của bản thân. Để vượt qua thành kiến, trước hết bạn cần nhận diện chúng. Trong tâm lý học xã hội, có một công cụ gọi là Thử nghiệm Liên tưởng Ẩn (IAT) giúp đánh giá cảm xúc và niềm tin tiềm ẩn về các nhóm người khác nhau. Thử nghiệm này tiết lộ mức độ thành kiến của bạn đối với các nhóm cụ thể.

Bạn có thể thực hiện thử nghiệm IAT của Đại học Harvard về các chủ đề như giới tính, tôn giáo, và chủng tộc trực tuyến.

Chịu trách nhiệm với bản thân. Thành kiến là một hạn chế trong nhận thức, ngăn cản bạn vượt ra khỏi những giả định và xây dựng tư duy khách quan. Ví dụ, thái độ tiềm ẩn hoặc rõ ràng đối với người thuộc chủng tộc khác có thể ảnh hưởng đến cách bạn tương tác với họ (qua lời nói hoặc hành động).

Hãy thừa nhận thành kiến và định kiến của mình, sau đó chủ động thay thế chúng bằng những quan điểm tích cực hơn. Ví dụ, nếu bạn có định kiến về giới tính, tôn giáo, văn hóa hoặc chủng tộc (như cho rằng người tóc vàng kém thông minh hay phụ nữ luôn thất thường), hãy nhắc nhở bản thân rằng đó chỉ là định kiến và không phản ánh đúng thực tế.

Nhận thức tác hại của định kiến. Để giảm thiểu định kiến, bạn cần hiểu rõ những ảnh hưởng tiêu cực mà nó gây ra. Những người phải chịu đựng thành kiến hoặc phân biệt đối xử thường đối mặt với các vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng.

Định kiến và phân biệt đối xử có thể làm suy giảm lòng tự trọng, dẫn đến trầm cảm, và hạn chế cơ hội tiếp cận các dịch vụ y tế, nhà ở, giáo dục, và việc làm.
Khi người khác có thành kiến với bạn, nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng kiểm soát cảm xúc và hành vi của bạn.
Hãy nhớ rằng nếu bạn có thành kiến với người khác, họ có thể phải chịu hậu quả nặng nề.

Giảm thiểu kỳ thị bản thân. Một số người mang trong mình định kiến tiêu cực về chính bản thân họ. Kỳ thị bản thân xuất hiện khi bạn tin vào những điều tiêu cực về mình. Nếu đồng ý với những suy nghĩ này, bạn có thể rơi vào hành vi tự phân biệt đối xử. Ví dụ, một người có thể nghĩ rằng họ “bị điên” vì mắc bệnh tâm thần.

Hãy xác định những niềm tin tiêu cực về bản thân và chủ động thay đổi chúng. Ví dụ, thay vì nghĩ “Mình bị điên vì mắc bệnh tâm thần,” hãy chuyển thành “Bệnh tâm thần là điều bình thường và nhiều người cũng gặp phải. Điều này không có nghĩa mình bị điên.”

Kết nối xã hội để giảm thiểu thành kiến

Mở rộng mối quan hệ. Sự đa dạng trong các mối quan hệ giúp bạn vượt qua định kiến. Nếu không tiếp xúc với người thuộc các nhóm chủng tộc, văn hóa, khuynh hướng tình dục, và tôn giáo khác nhau, bạn khó có thể chấp nhận sự đa dạng của thế giới. Khi ngừng phán xét và bắt đầu lắng nghe, bạn sẽ thực sự hiểu được người khác.

Một cách để trải nghiệm sự đa dạng là đi du lịch đến các quốc gia hoặc thành phố khác nhau. Mỗi nơi đều có nét văn hóa riêng, từ ẩm thực đến truyền thống và hoạt động đặc trưng. Ví dụ, người thành thị và người nông thôn có lối sống khác biệt do môi trường sống khác nhau.

Gặp gỡ những người bạn ngưỡng mộ. Hãy tiếp xúc với những người khác biệt với bạn về chủng tộc, văn hóa, giới tính, xu hướng tình dục, v.v… mà bạn tôn trọng hoặc ngưỡng mộ. Điều này giúp thay đổi thái độ tiêu cực tiềm ẩn đối với những nền văn hóa khác.

Xem tranh ảnh hoặc đọc về những người bạn ngưỡng mộ có thể giúp giảm thiểu thành kiến đối với các nhóm người cụ thể (chủng tộc, dân tộc, văn hóa, tôn giáo, xu hướng tình dục, v.v…).
Đọc tạp chí hoặc sách viết bởi những người khác biệt với bạn.

Tránh biện minh cho thành kiến khi gặp gỡ người khác. Thành kiến thường được củng cố khi những ý tưởng được biện minh bằng sự kỳ thị hoặc định kiến. Hiện tượng này xảy ra do một số định kiến được xã hội chấp nhận. Chúng ta thường nghe đến những định kiến như người tóc vàng kém thông minh, người Da đen có thể lực tốt, người châu Á thông minh, người Mexico chăm chỉ, v.v… Một số định kiến nghe có vẻ tích cực, nhưng chúng vẫn có thể gây hại vì chúng khái quát hóa một nhóm người. Khi bạn cho rằng một nhóm người đều giống nhau, bạn dễ dàng phán xét họ một cách chủ quan nếu họ không đáp ứng kỳ vọng của bạn, dẫn đến phân biệt đối xử.

Một cách để hạn chế thành kiến là không chấp nhận những ý kiến mang tính kỳ thị. Ví dụ, nếu bạn bè bạn nói “Tất cả người châu Á đều lái xe kém,” hãy nhẹ nhàng phản bác bằng cách nói, “Đó là một định kiến không đúng. Bạn cần tìm hiểu và tôn trọng sự đa dạng văn hóa.”

Đối mặt với định kiến từ người khác

Cởi mở và chấp nhận bản thân. Đôi khi chúng ta cảm thấy bất an khi bị kỳ thị hoặc phân biệt đối xử, và muốn trốn tránh thế giới để bảo vệ bản thân. Tuy nhiên, việc trốn tránh có thể gây căng thẳng và phản ứng tiêu cực đối với định kiến.

Hãy hiểu rõ và chấp nhận bản thân, bất kể người khác nghĩ gì.
Xác định những người đáng tin cậy để chia sẻ thông tin cá nhân và cởi mở với họ.

Tham gia các nhóm hỗ trợ. Đoàn kết trong nhóm giúp bạn trở nên kiên cường hơn khi đối mặt với định kiến và ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe tâm thần.

Bạn có thể tham gia bất kỳ nhóm nào phù hợp với mình, chẳng hạn như nhóm Phụ nữ, nhóm LGBT (Đồng tính nữ, Đồng tính nam, Lưỡng tính, Chuyển giới), nhóm người Mỹ gốc Phi, hoặc nhóm Tôn giáo. Điều này giúp bạn mạnh mẽ hơn về mặt cảm xúc (giảm bớt tức giận hoặc trầm cảm) và kiểm soát tốt hơn khi đối mặt với định kiến.

Tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình. Khi đối mặt với định kiến hoặc phân biệt đối xử, việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè là vô cùng quan trọng. Sự đồng cảm và chia sẻ từ người thân có thể giúp giảm bớt tác động tiêu cực của định kiến lên sức khỏe tâm thần.

Hãy trò chuyện cởi mở với người thân về những định kiến mà bạn đang phải đối mặt.

Hướng đến kết quả tích cực hoặc trung lập. Nếu từng trải qua định kiến hoặc phân biệt đối xử, bạn có thể lo lắng về việc lặp lại tình huống đó. Tuy nhiên, việc luôn mong đợi người khác sẽ hành động theo định kiến có thể gây căng thẳng không cần thiết.

Đừng sợ bị từ chối. Hãy xem mỗi tình huống và tương tác là một cơ hội mới.
Việc luôn mong đợi người khác có thành kiến với mình có thể vô tình biến bạn thành người mang định kiến. Hãy tránh phán xét người khác dựa trên những định kiến sẵn có.

Giải quyết định kiến một cách lành mạnh và sáng tạo. Thay vì phản ứng tiêu cực như hung hăng hoặc đối đầu, hãy tìm cách giải tỏa cảm xúc thông qua các hoạt động sáng tạo.

Bạn có thể thể hiện bản thân thông qua nghệ thuật, văn học, múa, hát, diễn xuất, hoặc bất kỳ hình thức sáng tạo nào khác.

Tham gia các hoạt động xã hội. Chủ động tham gia vào các hoạt động giảm thiểu định kiến có thể giúp bạn nhận thức rõ hơn về sự thay đổi tích cực.

Bạn có thể trở thành đại sứ hoặc tình nguyện viên cho các tổ chức chống lại định kiến và phân biệt đối xử.
Nếu không có thời gian tình nguyện, hãy quyên góp tiền hoặc vật phẩm cho các trung tâm hỗ trợ người vô gia cư, nơi luôn cần thực phẩm, quần áo và các vật dụng thiết yếu.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi