Cách để Vượt qua tính hẹp hòi

03/03/2025

Nội dung bài viết

Tính hẹp hòi thường bắt nguồn từ những tổn thương tình cảm sâu kín. Để vượt qua điều này, bạn cần giải quyết những cảm xúc tiêu cực từ gốc rễ, từ đó mở ra cánh cửa hạnh phúc và bình an trong cuộc sống. Học cách lắng nghe, thấu hiểu và truyền đạt suy nghĩ một cách chân thành cũng giúp hạn chế những tình huống khiến bạn trở nên hẹp hòi. Thay đổi suy nghĩ, cảm xúc và hành động sẽ giúp bạn trở thành một phiên bản tốt đẹp hơn của chính mình.

Các bước thực hiện

Thấu hiểu cảm xúc của bản thân

Nhận diện nguyên nhân khiến bạn hành động ích kỷ. Nhiều người có xu hướng ích kỷ để cảm thấy thỏa mãn, nhưng điều này không mang lại giá trị thực sự nếu bạn muốn được nhìn nhận là người tốt. Dù việc chỉ trích người khác có thể khiến bạn thấy hả hê tạm thời, nhưng sau đó lại khiến bạn cảm thấy tội lỗi. Một số lý do phổ biến khiến người ta trở nên hẹp hòi bao gồm:

Không thể kiểm soát cảm xúc tiêu cực nên trút giận lên người khác.
Cảm thấy bị đe dọa và sử dụng tính hẹp hòi như một cơ chế phòng vệ.
Ghen tị với cuộc sống và thành công của người khác, từ đó muốn làm tổn thương họ.
Đổ lỗi và hướng sự bực bội của bản thân lên người khác.
Cố gắng tạo sự khác biệt bằng cách nhấn mạnh khoảng cách giữa bạn và người khác một cách ích kỷ.

Nhận thức mối liên kết giữa suy nghĩ, cảm xúc và hành động. Suy nghĩ và cảm xúc luôn có mối quan hệ mật thiết: suy nghĩ định hình cảm xúc, và cảm xúc chi phối hành động. Do đó, nếu muốn thay đổi cách hành xử, bạn cần bắt đầu từ việc điều chỉnh suy nghĩ.

Ví dụ, nếu bạn nghĩ “anh ta thật ngốc nghếch!”, bạn sẽ dễ nổi nóng khi giao tiếp. Nhưng nếu nghĩ “anh ấy cần được hướng dẫn thêm”, bạn sẽ kiên nhẫn và tử tế hơn.
Dù không thể kiểm soát mọi suy nghĩ hay cảm xúc, bạn luôn có quyền lựa chọn cách hành động. Hãy cân nhắc từng lời nói và hành vi để chúng phản ánh con người tốt đẹp nhất của bạn.

Kiểm soát cảm xúc trước khi phản ứng. Khi nhận thấy mình sắp hành xử hẹp hòi, hãy tạm dừng một chút trước khi đáp lại. Sự chậm rãi này giúp bạn dùng lý trí thay vì cảm xúc nhất thời, từ đó phản ứng một cách tích cực và chín chắn hơn.

Nếu đang cảm thấy tức giận, tổn thương hoặc thất vọng, hãy tạm ngừng cuộc trò chuyện. Những cảm xúc tiêu cực này có thể khiến bạn mất kiểm soát và nói ra những lời không hay.

Ghi chép nhật ký về sự tử tế. Hãy viết lại những tương tác của bạn với người khác trong ngày. Nếu có lúc bạn hành xử hẹp hòi, hãy ghi chi tiết về người đó, lý do khiến bạn cảm thấy mình hẹp hòi, và những gì đã xảy ra. Ngược lại, nếu bạn cư xử tốt trong tình huống mà lẽ ra có thể hẹp hòi, hãy tự khen ngợi bản thân.

Việc ghi chép giúp bạn nhận ra những yếu tố kích hoạt hành vi hẹp hòi, từ đó có cơ hội cải thiện bản thân trong tương lai.

Nuôi dưỡng thói quen hài hước. Hãy học cách cười đùa một cách lành mạnh để thay thế cho những phản ứng ích kỷ. Khi cảm thấy mất kiên nhẫn và sắp hành xử hẹp hòi, hãy tìm điểm hài hước trong tình huống đó. Tiếng cười không chỉ làm dịu không khí mà còn giúp cơ thể giải phóng những hormone tích cực, thay thế cảm xúc tiêu cực.

Đảm bảo giấc ngủ chất lượng. Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm là điều cần thiết để duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần. Thiếu ngủ có thể dẫn đến mất kiểm soát cảm xúc, trong khi ngủ đủ giúp bạn kiên nhẫn và đồng cảm hơn với người khác.

Nếu gặp vấn đề về giấc ngủ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc điều chỉnh thói quen sinh hoạt, chẳng hạn giảm tiêu thụ caffeine và hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ.

Thiền định trước những tình huống căng thẳng. Thiền giúp cân bằng cảm xúc, từ đó giúp bạn hành xử nhã nhặn và kiên nhẫn hơn. Khi cảm thấy bực bội hoặc sắp mất kiểm soát, hãy dành vài phút để thiền. Tìm một không gian yên tĩnh và thực hiện các bước sau:

Hít thở sâu và chậm rãi. Hơi thở sâu giúp giảm nhịp tim, mang lại sự bình tĩnh. Hãy hít vào đủ sâu để bụng căng lên.
Tưởng tượng một luồng ánh sáng trắng-vàng lan tỏa khắp cơ thể khi hít vào, giúp thư giãn tâm trí. Khi thở ra, hình dung những năng lượng tiêu cực như một luồng ánh sáng tối đang rời khỏi cơ thể.
Thiền định là chìa khóa giúp bạn giao tiếp tử tế và hòa nhã hơn với mọi người.

Ứng xử tử tế với người khác

Sự ích kỷ bắt nguồn từ bên trong. Hành động ích kỷ thường xuất phát từ cảm giác bị đe dọa, bị coi thường hoặc bị tổn thương. Nhận thức rằng sự ích kỷ là vấn đề của bản thân, không phải của người khác, sẽ giúp bạn điều chỉnh lời nói và hành vi một cách phù hợp hơn.

Nuôi dưỡng sự đồng cảm. Người có lòng đồng cảm luôn ưu tiên đối xử tốt với người khác. Đồng cảm thể hiện qua việc thấu hiểu quan điểm của người khác, cảm thông với hoàn cảnh khó khăn của họ, và kết nối sâu sắc với cảm xúc của họ. Hãy tập trung lắng nghe và thấu hiểu để tạo sự gắn kết trong giao tiếp.

Hình dung một hình mẫu lý tưởng. Hãy chọn một người mà cách nói chuyện và hành động của họ truyền cảm hứng cho bạn. Tưởng tượng cách họ ứng xử trong những tình huống cụ thể, và cố gắng học hỏi theo phong cách giao tiếp của họ.

Hãy mỉm cười với mọi người. Nụ cười không chỉ khiến bạn trở nên thân thiện mà còn giúp lan tỏa năng lượng tích cực. Khi bạn cười, người khác thường sẽ đáp lại bằng thái độ cởi mở, từ đó xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hơn. Nụ cười kết hợp với cử chỉ thân thiện có khả năng cải thiện tâm trạng, vì cảm xúc và suy nghĩ của bạn sẽ phản ứng tích cực khi bạn cười.

Sử dụng ngôn ngữ cơ thể tích cực. Giao tiếp không chỉ dừng lại ở lời nói. Đôi khi, dù lời nói có lịch sự nhưng ngôn ngữ cơ thể lại tiết lộ cảm xúc tiêu cực, khiến người đối diện nhận ra sự khó chịu của bạn.

Để ngôn ngữ cơ thể trở nên trung hòa, hãy thử phương pháp thư giãn động: căng và thả lỏng các cơ trên cơ thể. Kỹ thuật này giúp giải tỏa căng thẳng cả về thể chất lẫn tinh thần.

Thể hiện cảm xúc một cách quyết đoán. Thay vì im lặng khi tức giận hoặc phản ứng thái quá, hãy giao tiếp một cách rõ ràng và chín chắn. Sử dụng sự việc thực tế (không để cảm xúc chi phối) để truyền đạt mong muốn của bạn một cách lịch sự và hiệu quả, đảm bảo nhu cầu của cả hai bên được đáp ứng.

Ví dụ, thay vì la mắng khi người bạn đời không gấp quần áo, hãy nói: “Anh/em rất cảm kích khi được giúp giặt quần áo, nhưng anh/em cảm thấy khó chịu khi quần áo không được gấp gọn. Lần sau, anh/em mong em/anh có thể gấp chúng trước khi cất vào tủ, hoặc để anh/em tự làm nếu em/anh bận.”

Nâng cao tâm trạng tổng thể

Làm những điều bạn yêu thích. Chăm sóc bản thân bằng cách tham gia các hoạt động mang lại niềm vui giúp bạn duy trì tâm trạng tích cực, từ đó dễ dàng cư xử tử tế hơn với người khác. Khi tâm trạng ổn định, bạn sẽ đưa ra những quyết định sáng suốt và không bị chi phối bởi cảm xúc nhất thời.

Dành thời gian cho bản thân. Nếu bạn là người hướng nội, việc dành thời gian ở một mình sẽ giúp bạn thư giãn và cân bằng cảm xúc. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn cần tránh xa những tình huống có thể khiến bạn hành xử hẹp hòi với người thân yêu. Khoảng lặng này giúp bạn suy ngẫm và ứng xử phù hợp hơn sau đó.

Đọc sách hoặc xem chương trình yêu thích. Nghiên cứu cho thấy việc trải nghiệm cảm xúc gián tiếp thông qua sách hoặc phim ảnh có thể mang lại niềm vui và sự hạnh phúc. Khi đồng hành cùng nhân vật trong những câu chuyện hư cấu, bạn cũng trải qua những cung bậc cảm xúc phong phú. Điều này giúp bạn rèn luyện khả năng kiểm soát cảm xúc trong cuộc sống thực.

Duy trì thói quen tập thể dục. Tập thể dục có mối liên hệ mật thiết với tâm trạng. Khi vận động ở cường độ vừa phải, bạn sẽ cảm thấy tinh thần ổn định và tích cực hơn, từ đó cư xử tử tế hơn với mọi người.

Yoga là lựa chọn tuyệt vời vì kết hợp cả vận động thể chất và tinh thần, mang lại lợi ích tương tự như thiền định. Bạn có thể tự tập tại nhà thông qua các video hướng dẫn.
Khiêu vũ cũng là cách tuyệt vời để giải tỏa căng thẳng và kích hoạt cảm xúc tích cực.
Duy trì thói quen tập thể dục hàng ngày giúp bạn tràn đầy năng lượng, kiên nhẫn và tỉnh táo hơn trong giao tiếp.

Ăn uống lành mạnh. Cảm giác đói có thể khiến bạn dễ nổi cáu, vì vậy hãy duy trì chế độ ăn giàu dinh dưỡng để giữ tâm trạng ổn định.

Ưu tiên thực phẩm toàn phần như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau củ và protein. Chất béo lành mạnh cũng giúp bạn no lâu hơn.
Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nghèo dinh dưỡng, vì chúng không cung cấp đủ năng lượng cần thiết.
Thực phẩm chống viêm và giàu omega-3 như rau lá xanh, quả bơ, quả óc chó, sôcôla đen và trà xanh rất tốt cho tâm trạng.

Dành thời gian cho bạn bè. Cảm giác cô lập có thể khiến bạn trút bực dọc lên người khác. Hãy dành thời gian gặp gỡ bạn bè để cải thiện tâm trạng và cảm thấy kết nối hơn với thế giới xung quanh. Có thể là một buổi ăn trưa thân mật, tối đi ăn tối, hoặc đơn giản là tản bộ trong công viên và trò chuyện.

Nếu không thể gặp trực tiếp, một cuộc trò chuyện qua điện thoại với người bạn vui tính cũng có thể mang lại niềm vui.

Những lời khuyên hữu ích

Tránh phán xét người khác. Việc đánh giá tiêu cực về người khác sẽ tạo ra suy nghĩ khó chịu, và điều này có thể ảnh hưởng đến cách bạn tương tác với họ.
Không bao giờ sử dụng lời lẽ hoặc hành động đe dọa.
Khi đối mặt với người có hành vi hẹp hòi, hãy bảo vệ bản thân một cách lịch sự và tôn trọng. Giao tiếp bằng sự chân thành và thấu hiểu.
Luôn chân thành. Đừng giả vờ tốt bụng chỉ để đạt được mục đích. Sự giả tạo sẽ khiến bạn đánh mất giá trị thực sự của lòng tốt.
Hãy lắng nghe chăm chú. Dành sự quan tâm thực sự đến những gì người khác đang chia sẻ.
Tự nhủ bản thân rằng bạn là người tốt. Suy nghĩ này sẽ dần thay đổi hành vi của bạn, giúp bạn trở nên lạc quan và tích cực hơn.
Luôn thể hiện sự nhã nhặn, kiên nhẫn, quan sát tinh tế, bao dung và lạc quan. Tìm kiếm những điều tích cực trong mọi tình huống.
Thay đổi thói quen hẹp hòi không dễ dàng, nhưng với sự kiên trì, bạn có thể vượt qua được.
Trước khi hành động, hãy tự hỏi: "Điều này có làm thế giới tốt đẹp hơn không?" Nếu không, hãy dừng lại để tránh gây tổn thương.
Suy nghĩ kỹ trước khi nói. Đừng vội vàng phản ứng mà hãy cân nhắc lời nói của mình.
Luôn sẵn lòng giúp đỡ và cư xử tốt bụng, nhưng cũng cần biết đặt ra giới hạn khi cần thiết.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi