Cách Nhận Biết Bong Gân Cổ Tay: Hướng Dẫn Chi Tiết

Chú ý đến cảm giác đau khi cử động. Bong gân cổ tay được phân loại thành ba cấp độ dựa trên mức độ tổn thương dây chằng. Ở cấp độ nhẹ (độ 1), dây chằng bị giãn nhưng không rách nhiều; cấp độ trung bình (độ 2), dây chằng bị rách một phần (khoảng 50% sợi); và cấp độ nặng (độ 3), dây chằng bị rách hoàn toàn hoặc đứt. Bong gân độ 1 và độ 2 vẫn cho phép cử động tương đối bình thường dù kèm theo đau đớn. Trong khi đó, bong gân độ 3 thường gây mất ổn định khớp do dây chằng không còn khả năng giữ vững cấu trúc xương. Ngược lại, gãy xương cổ tay thường hạn chế cử động nhiều hơn và có thể kèm theo cảm giác lạo xạo khi di chuyển.

• Bong gân độ 1 gây đau nhẹ, thường là cảm giác nhức và đau nhói khi cử động.
• Bong gân độ 2 gây đau từ trung bình đến nặng, tùy mức độ rách; cảm giác đau dữ dội hơn và có thể đau theo nhịp mạch đập do viêm.
• Bong gân độ 3 ban đầu có thể ít đau hơn do dây chằng đã đứt hoàn toàn, nhưng sau đó sẽ rất đau do viêm nặng.

Đánh giá tình trạng viêm. Viêm (sưng) là dấu hiệu phổ biến ở cả bong gân và gãy xương cổ tay, nhưng mức độ sưng sẽ khác nhau tùy theo mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Bong gân độ 1 thường sưng nhẹ, trong khi bong gân độ 3 gây sưng nhiều hơn. Sưng viêm khiến cổ tay bị thương trông to hơn và phù nề so với bên không bị thương. Phản ứng viêm của cơ thể thường quá mức để dự phòng trường hợp xấu nhất, chẳng hạn như nhiễm trùng. Chườm lạnh, băng ép và thuốc kháng viêm có thể giúp giảm sưng, đau và duy trì khả năng vận động của cổ tay.

• Sưng viêm thường không làm thay đổi màu da nhiều, chỉ khiến da hơi đỏ do dịch ấm tích tụ bên dưới.
• Cổ tay bị bong gân thường ấm khi chạm vào do viêm, trong khi gãy xương đôi khi khiến cổ tay lạnh do lưu thông máu bị gián đoạn.

Quan sát vết bầm tím. Bầm tím xuất hiện khi máu từ các mạch máu bị tổn thương rò rỉ vào mô xung quanh. Bong gân độ 1 hiếm khi gây bầm tím, trừ khi có va chạm mạnh. Bong gân độ 2 có thể sưng nhiều nhưng không nhất thiết bầm tím. Bong gân độ 3 thường đi kèm với bầm tím rõ rệt do dây chằng bị đứt hoàn toàn, gây tổn thương mạch máu xung quanh.

• Vết bầm tím thường chuyển từ màu xanh dương đậm sang xanh lá, rồi vàng khi máu tan dần.
• Gãy xương cổ tay hầu như luôn gây bầm tím do lực tác động mạnh.
• Bong gân độ 3 có thể kèm theo gãy bong xương, gây đau đột ngột, sưng và bầm tím nghiêm trọng.

Chườm đá và theo dõi tiến triển. Chườm lạnh là phương pháp hiệu quả để giảm viêm và đau trong các trường hợp bong gân cổ tay. Đặc biệt, bong gân độ 2 và độ 3 đáp ứng tốt với chườm lạnh, giúp giảm sưng và cải thiện khả năng vận động sau 1-2 ngày. Chườm đá từng đợt 10-15 phút, cách nhau 1-2 giờ, ngay sau khi bị thương sẽ mang lại hiệu quả rõ rệt. Trong khi đó, chườm lạnh cho gãy xương chỉ có tác dụng tạm thời.

• Rạn xương nhẹ cũng đáp ứng tốt với chườm lạnh, tương tự như bong gân độ 1 hoặc 2.
• Luôn bọc đá trong khăn mỏng để tránh kích ứng da hoặc bỏng lạnh.

Tham khảo ý kiến bác sĩ. Dù các thông tin trên có thể giúp bạn nhận biết bong gân, việc chẩn đoán chính xác cần được thực hiện bởi bác sĩ. Bác sĩ sẽ khám lâm sàng và có thể chỉ định chụp X-quang để loại trừ gãy xương. Tuy nhiên, X-quang không hiển thị rõ các mô mềm như dây chằng hoặc gân. Nếu nghi ngờ chấn thương nghiêm trọng, bác sĩ có thể yêu cầu chụp MRI hoặc CT scan để đánh giá chi tiết hơn.

• Rạn xương nhỏ, đặc biệt ở xương thuyền, khó phát hiện trên X-quang và có thể cần chụp lại sau 1 tuần.
• Loãng xương làm tăng nguy cơ gãy xương cổ tay nhưng không ảnh hưởng đến nguy cơ bong gân.

Chuẩn bị cho việc chụp MRI. Hầu hết các trường hợp bong gân độ 1 và độ 2 không cần chụp MRI hoặc các xét nghiệm cao cấp khác, vì chúng thường tự lành trong vài tuần. Tuy nhiên, với bong gân độ 3 hoặc khi chẩn đoán không rõ ràng, chụp cộng hưởng từ (MRI) là cần thiết. MRI sử dụng sóng từ để tạo ra hình ảnh chi tiết của các cấu trúc bên trong cơ thể, bao gồm cả mô mềm, giúp xác định mức độ tổn thương dây chằng và hỗ trợ quyết định phẫu thuật nếu cần.

• MRI có thể phân biệt giữa bong gân, viêm gân, đứt gân và các tình trạng khác như hội chứng ống cổ tay.
• Hình ảnh MRI cũng giúp đánh giá tổn thương mạch máu và dây thần kinh, đặc biệt khi có triệu chứng tê, châm chích hoặc đổi màu da ở bàn tay.
• Viêm khớp thoái hóa cũng có thể gây đau cổ tay, nhưng đây là tình trạng mãn tính với cơn đau tăng dần và cảm giác lạo xạo khi cử động.

Cân nhắc chụp CT scan. Nếu chấn thương cổ tay nghiêm trọng và không cải thiện sau khi chụp X-quang và MRI, bác sĩ có thể đề nghị chụp CT scan. Phương pháp này kết hợp nhiều hình ảnh X-quang từ các góc độ khác nhau để tạo ra hình ảnh cắt lớp chi tiết của cả mô mềm và xương. CT scan đặc biệt hiệu quả trong việc đánh giá gãy xương kín, trong khi MRI thường phù hợp hơn để đánh giá tổn thương dây chằng và gân. Chi phí chụp CT thường thấp hơn MRI, đây là yếu tố đáng cân nhắc nếu bảo hiểm y tế không chi trả đầy đủ.

• Chụp CT scan liên quan đến việc tiếp xúc với bức xạ ion hóa, nhưng ở mức độ an toàn.
• Dây chằng thuyền - nguyệt là dây chằng dễ bị tổn thương nhất ở cổ tay.
• Nếu các kết quả chẩn đoán đều âm tính nhưng cơn đau vẫn dữ dội, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến chuyên gia chỉnh hình để đánh giá thêm.