Cây Hàm ếch – Công dụng trị bệnh trong y học cổ truyền

06/05/2025

Nội dung bài viết

Hàm ếch là một loài thảo dược quen thuộc trong kho tàng y học cổ truyền, với nhiều công dụng quý báu cho sức khỏe. Hãy cùng khám phá sâu hơn về giá trị chữa bệnh của cây thuốc này.

Bạn có tò mò vì sao cây hàm ếch lại được xem là một vị thuốc hữu hiệu? Tripi sẽ giúp bạn lý giải điều đó qua những thông tin chuyên sâu dưới đây.

Giới thiệu chi tiết về dược liệu cây hàm ếch

Đặc điểm thực vật

Nhận diện đặc điểm hình thái của cây hàm ếch

Hàm ếch là loài cây thân thảo, chiều cao từ 30 đến 50cm, thân mọc thẳng, có đốt rõ rệt và nổi gờ quanh mỗi đốt. Lá cây mọc so le, hình trứng, đầu nhọn, góc tròn hoặc hơi hình tim; chiều dài khoảng 8 - 12cm, rộng 4 - 5cm. Mỗi lá có 5 gân chính, gốc lá tù. Cuống lá dài từ 3 - 6cm và có bẹ ôm gốc cuống.

Cây hàm ếch thường nở hoa vào khoảng tháng 4 đến tháng 8 và kết quả từ tháng 8 đến tháng 9 hằng năm. Hoa màu trắng, mọc thành chùm thõng xuống từ kẽ lá, không có bao hoa. Quả là dạng nang, bên trong chứa hạt hình cầu hoặc hình trứng nhọn.

Bộ phận sử dụng trong y học

Toàn bộ phần trên mặt đất của cây, từ thân đến lá, đều có thể được sử dụng làm dược liệu. Người dân thường thu hái vào thời điểm cây đang ra hoa, lý tưởng nhất là vào vụ Hè – Thu.

Khu vực phân bố

Cây hàm ếch được tìm thấy tại nhiều quốc gia như Trung Quốc, Thái Lan, Lào và Việt Nam. Ở nước ta, loài cây này chủ yếu sinh trưởng tại vùng núi thấp, trung du và đồng bằng Bắc Bộ, thường mọc gần khe suối, ruộng nước, mương hay những nơi có độ ẩm cao nhưng không bị ngập úng thường xuyên.

Phần thân rễ của cây phát triển nhanh, phân nhánh mạnh. Mỗi năm cây đều nở hoa và kết quả, hạt được phát tán nhờ gió hoặc dòng nước. Cây có thể được nhân giống dễ dàng bằng cách tách nhánh con hoặc trồng từ đoạn rễ.

Thu hái và sơ chế dược liệu

Lá của cây hàm ếch có thể được sử dụng dưới dạng tươi hoặc sau khi đã phơi khô.

Cây có thể được thu hái quanh năm, tuy nhiên mùa Hè - Thu là thời điểm thu hoạch lý tưởng nhất. Sau khi hái, có thể sử dụng trực tiếp hoặc phơi khô để bảo quản dùng dần.

Hướng dẫn bảo quản

Sau khi thu hoạch, cây hàm ếch nên được cất giữ ở nơi khô ráo, thoáng gió và tránh ánh nắng chiếu trực tiếp để giữ được dược tính lâu dài.

Thành phần hóa học đặc trưng

Cây hàm ếch chứa tinh dầu methyl-n-nonyl ketone và myristicin. Phần trên mặt đất giàu hợp chất hyperin, rutin, aristolactam A II, daucosterol, acid ellagic và corilagin. Ngoài ra còn chứa các loại acid quan trọng như acid glutamic cùng với các acid béo: acid palmitic, acid stearic, acid oleic và acid linoleic.

Bài thuốc quý từ cây hàm ếch

Công năng dược liệu từ cây hàm ếch

Tính vị trong Đông y

Theo y học cổ truyền, cây hàm ếch có vị ngọt nhẹ, hơi cay, tính hàn, giúp thanh nhiệt và giải độc.

Quy kinh tác dụng

Hiện nay chưa có công trình nghiên cứu nào xác định chính xác quy kinh của dược liệu này.

Công dụng theo y học hiện đại

Các nghiên cứu hiện đại cho thấy cây hàm ếch có khả năng kháng khuẩn, đặc biệt là ức chế vi khuẩn thương hàn và các chủng thuộc nhóm Staphylococcus.

Theo y học cổ truyền, cây hàm ếch có tác dụng tiêu thũng, giải độc, lợi niệu và thanh nhiệt. Nó được dùng để chữa các bệnh như viêm thận, phù thũng, ung thư gan, thấp khớp, sỏi thận, viêm hạnh nhân, bạch đới, viêm mạch bạch huyết, rắn cắn, chàm, viêm mủ da, mụn nhọt, và nhiều bệnh khác.

Hướng dẫn sử dụng và liều lượng

Cây hàm ếch có thể được sử dụng dưới dạng đắp ngoài da hoặc sắc lấy nước uống. Liều dùng khuyến nghị là từ 15 đến 30g mỗi ngày nếu sử dụng để uống.

Bài thuốc chữa bệnh từ cây hàm ếch

Cây hàm ếch có khả năng điều trị nhiều loại bệnh, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến thận, gan và hệ tiêu hóa.

Bài thuốc trị bệnh khí hư bạch đới

Nguyên liệu cần chuẩn bị để thực hiện bài thuốc trị khí hư bạch đới từ cây hàm ếch.

70g thịt lợn nạc
60g cây hàm ếch

Cách thực hiện: Rửa sạch dược liệu và thái nhỏ. Thịt lợn sau khi rửa sạch, băm nhỏ và ướp gia vị. Hầm thành canh và sử dụng cách ngày. Kiên trì uống khoảng 10 lần sẽ thấy bệnh thuyên giảm rõ rệt.

Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp

Cây hàm ếch là một phương thuốc hiệu quả giúp giảm đau nhức xương khớp.

Nguyên liệu cần chuẩn bị:

30g lá hàm ếch

Cách làm: Rửa sạch nguyên liệu, cho vào ấm, đổ 500ml nước và đun sôi để uống thay trà. Mỗi liệu trình kéo dài 7 ngày, lặp lại từ 3 đến 5 liệu trình cho đến khi triệu chứng giảm hẳn.

Bài thuốc chữa sỏi bàng quang

Nguyên liệu cần chuẩn bị:

15g kim tiền thảo
dây tơ hồng xanh
cỏ tháp bút
bòng bong mỗi vị
20g cây hàm ếch

Cách thực hiện: Rửa sạch tất cả nguyên liệu, sau đó cho vào nồi và đổ 750ml nước. Đun đến khi còn 500ml nước, dùng uống hằng ngày. Liệu trình kéo dài 15 ngày và có thể lặp lại cho đến khi sỏi tan hết.

Bài thuốc trị chảy máu cam do nhiệt

Nguyên liệu cần chuẩn bị:

15g rễ cây đỗ uyên
15g cây hàm ếch

Cách thực hiện: Đun 15g rễ cây đỗ quyên và 15g cây hàm ếch với 750ml nước cho đến khi còn lại 250ml. Chia làm hai lần uống, mỗi lần 125ml, sử dụng trong 10 ngày.

Bài thuốc trị mụn nhọt

Lá cây hàm ếch có tác dụng chữa mụn nhọt rất hiệu quả.

Nguyên liệu cần chuẩn bị:

Lá cây hàm ếch

Cách làm: Rửa sạch lá cây, giã nhuyễn và đắp lên vùng da bị tổn thương, băng lại. Thực hiện 3 lần mỗi ngày, mỗi lần cách nhau 2 giờ. Tiếp tục làm trong 3 ngày sẽ thấy tình trạng thuyên giảm rõ rệt.

Cách phân biệt lá lốt và lá hàm ếch

Vì hình dáng của chúng khá tương đồng, nếu không chú ý kỹ, bạn dễ dàng bị nhầm lẫn giữa lá lốt và lá hàm ếch. Dưới đây là một số mẹo đơn giản giúp bạn phân biệt chúng một cách dễ dàng hơn:

Lá lốt: Phần gốc lá gần cuống có hình tròn, kích thước nhỏ, tương đương với lòng bàn tay và mang mùi hương đặc trưng dễ nhận biết.

Lá hàm ếch: Phần gốc lá cong, có hình tim, kích thước lớn hơn lá lốt và không có mùi hương đặc biệt.

Vừa rồi là những thông tin hữu ích về công dụng tuyệt vời của cây hàm ếch mà bạn có thể chưa biết. Hy vọng bạn đã có thêm kiến thức bổ ích từ bài viết này.

Tripi

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi