Hướng dẫn áp dụng chế độ ăn phù hợp cho người bệnh viêm ruột

27/02/2025

Nội dung bài viết

Bệnh viêm ruột là tình trạng viêm mãn tính đường tiêu hóa, thường bao gồm hai dạng chính: viêm loét đại tràng và bệnh Crohn. Khác với Hội chứng Ruột Kích thích (IBS), bệnh viêm ruột nghiêm trọng hơn và gây viêm ở ruột già, cản trở quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng. Các triệu chứng phổ biến bao gồm tiêu chảy, nôn mửa, đau bụng, sốt và xuất huyết trực tràng. Hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn, nhưng điều chỉnh chế độ ăn uống có thể giúp giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được điều trị phù hợp.

Các bước thực hiện

Tránh các loại thực phẩm gây kích ứng viêm ruột

Ghi chép nhật ký thực phẩm. Mặc dù chế độ ăn không trực tiếp gây viêm ruột, một số thực phẩm có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm và gây đau. Việc theo dõi thực phẩm tiêu thụ và phản ứng của cơ thể sẽ giúp xác định loại thực phẩm nào gây ra triệu chứng như nôn mửa và tiêu chảy.

Trong nhật ký, ghi lại ngày tháng và loại thực phẩm đã ăn khi triệu chứng xuất hiện. Điều này giúp bạn nhận biết thực phẩm nào nên tránh.
Người bệnh viêm ruột cũng có thể gặp các triệu chứng như mệt mỏi, đau khớp, sụt cân và thiếu máu.
Lưu ý rằng chế độ ăn và phản ứng của mỗi người là khác nhau. Hướng dẫn từ bác sĩ có thể hiệu quả với người khác nhưng chưa chắc phù hợp với bạn.

Hạn chế sử dụng sản phẩm từ sữa động vật. Nhiều bệnh nhân viêm ruột gặp tình trạng tiêu chảy khi tiêu thụ các chế phẩm từ sữa như sữa nguyên kem, phô mai (đặc biệt là phô mai mềm giàu chất béo), sữa chua và kem.

Chứng không dung nạp lactose thường là biến chứng của bệnh Crohn và viêm loét đại tràng.
Người mắc chứng này có thể sử dụng thực phẩm chức năng như Lactaid hoặc chuyển sang sữa thực vật như sữa đậu nành, sữa hạnh nhân để giảm kích ứng.

Thận trọng với thực phẩm giàu chất xơ. Chất xơ có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng viêm ruột. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể đưa rau củ vào chế độ ăn bằng cách:

Nấu chín rau củ để dễ tiêu hóa hơn.
Gọt bỏ vỏ rau củ, vì vỏ chứa chất xơ không hòa tan.
Thay thế rau củ tươi bằng nước hầm rau củ, vừa giàu dinh dưỡng vừa dễ tiêu hóa.
Tránh các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt, thay vào đó chọn ngũ cốc đã qua chế biến hoặc bánh mì làm từ bột chua.

Hạn chế thực phẩm giàu chất béo. Thực phẩm nhiều chất béo có thể làm nặng thêm triệu chứng viêm ruột như tiêu chảy và đau bụng.

Tránh bơ, bơ thực vật, mì ống sốt kem, đồ nướng với phô mai kem hoặc kem chua.
Không ăn đồ chiên như khoai tây chiên, gà rán, cá rán, vì chúng gây khó tiêu.
Đặc biệt tránh đồ chiên nếu bị viêm ruột non.

Tránh đường khó hấp thụ. Đường khó hấp thụ thường có trong kẹo, kẹo cao su chứa chất làm ngọt nhân tạo, thường kết thúc bằng đuôi -ol như:

Sorbitol
Mannitol
Xylitol
Maltitol

Tránh thực phẩm chứa FODMAP. FODMAP là nhóm đường khó tiêu hóa có trong một số carbohydrate, bao gồm:

Fructose (trong mật ong, sirô ngô).
Một số loại trái cây như táo, mơ, lê, mận và mâm xôi đen.
Đường trong ngũ cốc và granola đóng gói.
Lactose trong sản phẩm từ sữa.

Hạn chế thức uống có ga. Thức uống có ga có thể gây tích tụ khí trong đường tiêu hóa, dẫn đến đầy hơi và kích thích.

Nên tránh sử dụng ống hút vì chúng có thể đưa thêm không khí vào cơ thể, làm tình trạng đầy hơi trở nên trầm trọng hơn.

Xây dựng chế độ ăn cân bằng và lành mạnh

Duy trì đủ nước cho cơ thể. Tiêu chảy do viêm ruột có thể gây mất nước, vì vậy việc bổ sung đủ nước là vô cùng quan trọng.

Uống ít nhất 8 cốc nước (khoảng 1800 ml) mỗi ngày. Bạn cũng có thể bổ sung nước từ thực phẩm giàu nước như dưa hấu.
Trường hợp tiêu chảy nặng, cơ thể có thể mất điện giải. Hãy sử dụng thức uống bù điện giải như Pedialyte hoặc Gatorade. Nếu dùng nước ép hoa quả hoặc thức uống thể thao, nên pha loãng với nước theo tỷ lệ 1:1 để giảm lượng đường.
Hạn chế thức uống chứa caffeine (trà, cà phê) và đồ uống có cồn vì chúng có thể gây mất nước.

Tăng cường bổ sung protein. Protein không chỉ cung cấp năng lượng mà còn bổ sung các dưỡng chất thiết yếu như vitamin, kẽm và sắt, giúp phục hồi cơ thể sau bệnh viêm ruột.

Ưu tiên protein nạc từ thịt gia cầm, cá hoặc thịt lợn nạc thay vì thịt đỏ như hamburger hoặc thịt bò.
Có thể bổ sung protein từ các loại bơ hạt như bơ lạc hoặc bơ hạnh nhân, vừa giàu dinh dưỡng vừa ít gây kích ứng.

Bổ sung probiotic vào chế độ ăn. Probiotic là những vi sinh vật có lợi giúp cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa, thường có trong sữa chua. Tuy nhiên, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng vì một số bệnh nhân viêm ruột có thể gặp phản ứng ngược.

Bác sĩ có thể đề xuất dùng probiotic dạng thực phẩm chức năng nếu bạn muốn tránh các sản phẩm chứa lactose như sữa chua.

Chia nhỏ bữa ăn và ăn thường xuyên. Để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa đang nhạy cảm do viêm ruột, hãy chia thành 4-5 bữa nhỏ mỗi ngày thay vì 3 bữa lớn.

Chuẩn bị sẵn các phần ăn nhỏ để mang theo bên mình, đặc biệt khi đi du lịch hoặc làm việc xa nhà.

Biện pháp hỗ trợ chế độ ăn khoa học

Bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết. Bệnh viêm ruột như Crohn và viêm loét đại tràng có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng. Hãy tham khảo bác sĩ để bổ sung các vitamin và khoáng chất phù hợp thông qua thực phẩm hoặc thực phẩm chức năng.

Ưu tiên vitamin dạng bột hoặc lỏng thay vì dạng viên vì chúng dễ tiêu hóa hơn.
Kiểm tra kỹ thành phần vitamin để tránh các chất gây kích ứng như đường khó hấp thụ.
Uống vitamin cùng với thức ăn để tránh kích ứng dạ dày.
Thiếu hụt sắt, kẽm, canxi và axit folic là phổ biến ở bệnh nhân viêm ruột. Hãy trao đổi với bác sĩ để bổ sung đúng cách.
Tránh dùng quá nhiều vitamin tan trong chất béo như A, D, E vì chúng có thể tích tụ và gây độc.

Duy trì thói quen tập thể dục. Tập thể dục cường độ thấp đến vừa phải giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và tâm trạng cho bệnh nhân viêm ruột. Tập luyện 3-4 lần/tuần, mỗi lần 30 phút, có lợi cho tim mạch và cơ bắp.

Các bài tập phù hợp bao gồm đi bộ, chạy bộ nhẹ, đạp xe, bơi lội, yoga và làm vườn. Nếu đi bộ, hãy chọn tuyến đường có nhà vệ sinh công cộng.
Lắng nghe cơ thể. Nếu triệu chứng bùng phát hoặc cơ thể mệt mỏi, hãy tạm ngừng tập luyện cho đến khi hồi phục hoàn toàn.

Chú ý đến các biến chứng tâm lý. Bệnh viêm ruột không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn tác động tiêu cực đến tinh thần, có thể dẫn đến trầm cảm do đau đớn và khó khăn trong kiểm soát chế độ ăn.

Tham khảo ý kiến bác sĩ để được giới thiệu đến chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần. Liệu pháp nhận thức-hành vi hoặc thuốc có thể được áp dụng.
Tham gia các nhóm hỗ trợ trực tuyến để chia sẻ và học hỏi kinh nghiệm từ những người có hoàn cảnh tương tự.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi