Hướng dẫn cách làm phân trộn hiệu quả

26/02/2025

Nội dung bài viết

Làm phân trộn không chỉ là một hoạt động thú vị mà còn giúp bạn tận dụng thức ăn thừa và phế phẩm để tạo ra nguồn phân bón giàu dinh dưỡng cho đất. Chỉ cần chọn một vị trí phù hợp và sử dụng các loại rác thải hữu cơ dễ phân hủy, bạn đã có thể bắt đầu quá trình ủ phân. Với sự kiên nhẫn và chăm sóc đúng cách, bạn sẽ thu được loại phân bón chất lượng cao, cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho cây trồng và cải thiện độ màu mỡ của đất, biến những thứ tưởng chừng như bỏ đi thành nguồn tài nguyên quý giá.

Các bước thực hiện

Chọn vị trí ủ phân trộn trong sân

Chọn vị trí phù hợp để ủ phân trộn. Bạn nên đặt đống phân trộn ở nơi không quá gần nhà để tránh mùi hôi và ngăn động vật gặm nhấm xâm nhập. Thùng ủ phân có thể đặt ở nơi có nắng hoặc bóng râm, nhưng lưu ý rằng phân trộn dưới nắng sẽ phân hủy nhanh hơn nhưng cần được tưới nước thường xuyên. Đảm bảo có đủ không gian để đảo trộn phân.

Nên đặt thùng ủ phân trên mặt đất, cách xa cây cối 1-2 mét, tránh đặt trên lối đi hoặc sân để thuận tiện cho việc đảo trộn và di chuyển.

Mua thùng ủ phân trộn. Để bắt đầu quá trình ủ phân một cách nhanh chóng và thuận tiện, bạn có thể mua thùng ủ phân trộn tại các cửa hàng gia dụng. Thùng ủ thường làm bằng nhựa đen, có nắp đậy và không có đáy, giúp dễ dàng lắp đặt và sử dụng ngay lập tức.

Thùng nhựa đen cứng cáp không chỉ tiện lợi mà còn ngăn chặn hiệu quả sự xâm nhập của động vật gặm nhấm, khác biệt so với các loại thùng hở hoặc chỉ có thành thấp.

Tự đóng thùng ủ phân trộn. Nếu muốn tùy chỉnh kích thước và hình dáng, bạn có thể tự đóng thùng ủ phân trộn tại nhà. Thùng ủ thường có khung gỗ và thành bằng gỗ hoặc lưới sắt. Một thùng ủ với thể tích tối thiểu 1 mét khối là lý tưởng, vừa đủ để chứa lượng phân trộn cần thiết mà không chiếm quá nhiều diện tích.

Thùng ủ 1 mét khối thường có kích thước khoảng 0,9m chiều cao và 1,2m chiều rộng.

Cân nhắc ủ phân trực tiếp trên mặt đất. Dù thùng ủ phân trộn giúp kiểm soát mùi và ngăn động vật, bạn vẫn có thể ủ phân trực tiếp trên đất. Chỉ cần chọn một khu vực phù hợp để đổ rác thải nhà bếp thành đống.

Ủ phân trong thùng giúp gọn gàng và hạn chế động vật, nhưng ủ trực tiếp trên đất lại dễ dàng hơn trong việc đảo trộn và xử lý.

Tham gia chương trình ủ phân đô thị nếu không thể tự làm tại nhà. Nếu việc tự ủ phân tại nhà không khả thi, bạn có thể tham gia các chương trình thu gom rác hữu cơ của địa phương. Nhiều thành phố hiện nay đã triển khai dịch vụ thu gom rác nhà bếp để ủ phân, giúp giảm lãng phí và bảo vệ môi trường.

Việc này không chỉ giảm thiểu rác thải mà còn tiết kiệm không gian trong nhà bạn.
Liên hệ với chính quyền địa phương để biết thêm chi tiết về chương trình thu gom rác vườn và nhà bếp.
Mỗi thành phố có quy định khác nhau, một số nơi cho phép bỏ rác vườn vào thùng chung, trong khi nơi khác yêu cầu thùng riêng cho rác nhà bếp.

Thu gom rác thải nhà bếp

Xác định loại rác nhà bếp phù hợp để ủ phân. Trước khi thu gom rác nhà bếp, hãy quyết định xem bạn sẽ ủ phân tại nhà hay tham gia chương trình ủ phân đô thị. Điều này rất quan trọng vì chương trình đô thị có thể xử lý nhiều loại rác hơn, bao gồm cả thịt và sữa, trong khi ủ phân tại nhà có những hạn chế nhất định.

Chương trình đô thị cho phép thu gom hầu hết các loại rác hữu cơ, kể cả những thứ khó phân hủy tại nhà.

Chuẩn bị thùng rác nhỏ để thu gom rác nhà bếp. Đặt một thùng rác nhỏ gần khu vực chế biến thức ăn để tiện thu gom rác hữu cơ. Thùng này cần dễ sử dụng, dễ di chuyển và dễ vệ sinh. Bạn có thể chọn thùng nhựa nhỏ có nắp đậy hoặc tận dụng vật dụng đơn giản như bát sứ và đĩa đậy.

Đặt thùng ở vị trí thuận tiện để cả gia đình có thể dễ dàng sử dụng.

Tận dụng tối đa vụn rau củ và trái cây. Rau củ và trái cây là loại rác nhà bếp lý tưởng để ủ phân vì chúng phân hủy nhanh và ít thu hút động vật gặm nhấm hoặc côn trùng. Hãy thu gom tất cả vụn rau củ, kể cả những phần đã qua chế biến.

Hạn chế sử dụng sản phẩm từ động vật khi ủ phân tại nhà. Trong khi chương trình đô thị có thể xử lý mọi loại rác động vật, bạn chỉ nên thêm một số ít vào thùng ủ phân tại nhà, chẳng hạn như vỏ trứng để bổ sung canxi giúp cây trồng phát triển.

Nhận biết nguyên liệu không phù hợp để ủ phân tại nhà. Một số nguyên liệu tự phân hủy nhưng không nên dùng để ủ phân tại nhà vì lý do sức khỏe, vệ sinh và khó phân hủy. Những thứ này bao gồm:

Thịt và vụn thịt
Xương
Cá và xương cá
Dầu mỡ
Chất thải người và động vật (trừ phân động vật ăn cỏ như thỏ, ngựa)

Quy trình ủ phân trộn

Tạo lớp lót bằng nguyên liệu nâu. Trước khi bắt đầu ủ phân, hãy lót đáy thùng bằng lá khô hoặc các mẩu vụn khô từ vườn. Lớp này nên dày vài cm để tạo nền tảng vững chắc.

Nếu không có nguyên liệu nâu, bạn có thể thay thế bằng một lớp đất vườn mỏng hoặc phân trộn đã hoại mục để cung cấp vi khuẩn có lợi, giúp quá trình ủ phân diễn ra hiệu quả hơn.

Thu gom nguyên liệu xanh giàu ni-tơ. Nguyên liệu xanh giúp tạo nhiệt và thúc đẩy quá trình phân hủy. Một số nguyên liệu xanh lý tưởng bao gồm cỏ dại non, lá tươi, bã cà phê, vụn rau củ, và phân động vật như gà, bò hoặc ngựa.

Tránh nén chặt nguyên liệu xanh để đảm bảo đủ oxy cho vi khuẩn có lợi hoạt động, tránh tình trạng yếm khí.

Sử dụng nguyên liệu nâu giàu cacbon. Nguyên liệu nâu đóng vai trò như chất xơ, giúp cân bằng độ ẩm và cấu trúc phân trộn. Các nguyên liệu nâu phổ biến bao gồm lá khô, mạt cưa, rơm rạ, hoa tàn và cỏ khô.

Bổ sung các nguyên liệu khác. Bạn có thể thêm một số nguyên liệu khác như khăn giấy, túi giấy, vải cotton cũ, vỏ trứng và lông tóc (người hoặc thú cưng) vào thùng ủ phân. Tuy nhiên, hãy sử dụng chúng một cách tiết chế để đảm bảo hiệu quả ủ phân.

Xếp lớp nguyên liệu hợp lý trong thùng ủ. Một thùng phân trộn lý tưởng nên có tỷ lệ 3 phần nguyên liệu nâu (giàu cacbon) và 1 phần nguyên liệu xanh (giàu ni-tơ), hoặc cân bằng tùy theo nguyên liệu sẵn có. Các lớp nguyên liệu nên được xếp mỏng, chỉ vài cm, để đảm bảo chúng tiếp xúc đều và phân hủy hiệu quả.

Đậy kín hoặc chôn vụn thức ăn dưới lớp rác vườn. Để tránh mùi hôi và ngăn động vật, côn trùng xâm nhập, hãy đậy kín thùng ủ hoặc phủ lên vụn thức ăn một lớp rác vườn.

Nếu không có rác vườn, bạn có thể vùi vụn thức ăn dưới lớp nguyên liệu sẵn có trong thùng để hạn chế mùi và thu hút động vật.

Chăm sóc đống phân trộn

Duy trì độ ẩm phù hợp. Độ ẩm là yếu tố quan trọng giúp nguyên liệu phân hủy nhanh chóng. Hãy tưới nước từng lớp mỏng khi ủ phân. Nếu phân trộn quá khô, thêm nước hoặc nguyên liệu xanh ướt; nếu quá ướt, hãy bổ sung nguyên liệu nâu khô.

Trong thời tiết khô, tưới nước đều đặn để duy trì độ ẩm.
Đống phân trộn nên ẩm như miếng mút đã vắt ráo nước.

Cắt nhỏ nguyên liệu để tăng tốc độ phân hủy. Để quá trình ủ phân diễn ra nhanh hơn, hãy cắt nhỏ lá cây, rác vườn và nghiền vỏ trứng. Các mẩu rác nhỏ sẽ phân hủy nhanh hơn, giúp rút ngắn thời gian ủ phân.

Duy trì nhiệt độ cho đống phân trộn. Để vi khuẩn hoạt động hiệu quả, đống phân trộn cần được giữ ấm. Trong thời tiết lạnh, hãy đậy thùng bằng vải phủ vườn màu đen hoặc vật liệu tối màu để tăng nhiệt độ.

Nhiệt độ ấm hoặc nóng là dấu hiệu cho thấy quá trình phân hủy đang diễn ra tốt. Nếu đống phân không còn ấm, hãy thêm nguyên liệu xanh giàu ni-tơ để kích thích vi khuẩn hoạt động.
Đậy nắp thùng để giữ gọn gàng và duy trì nhiệt độ.

Đảo trộn phân trộn đều đặn. Hãy đảo nguyên liệu từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới, đặc biệt là những phần vón cục. Nếu tiếp tục thêm nguyên liệu mới, hãy trộn đều với lớp cũ để tăng hiệu quả phân hủy.

Dùng chĩa ba hoặc dụng cụ chuyên dụng để đảo phân, giúp lưu thông không khí và đẩy nhanh quá trình phân hủy.

Đảo phân trộn hàng tuần hoặc hai tuần một lần. Việc đảo trộn thường xuyên giúp ngăn mùi hôi từ rác nhà bếp và tạo điều kiện cho vi khuẩn có lợi phát triển, giúp phân trộn có mùi dễ chịu và phân hủy nhanh hơn.

Kiểm tra độ hoại mục của phân trộn. Khi phân trộn không còn ấm và có màu nâu đậm, đồng nghĩa với việc nó đã sẵn sàng để sử dụng. Quá trình này thường mất 2-3 tháng, tùy thuộc vào thời tiết và nguyên liệu.

Phân trộn chưa hoàn toàn hoại mục có thể lấy đi ni-tơ trong đất, vì vậy hãy để thêm vài tuần trước khi sử dụng.

Sử dụng phân trộn hiệu quả. Khi phân trộn đã hoại mục hoàn toàn, bạn có thể rải lên mặt đất hoặc chôn vào vườn.

Lọc qua lưới thưa hoặc dùng tay loại bỏ các khối vón cục chưa phân hủy.
Với quy trình đúng, bạn sẽ có nguồn phân trộn dồi dào mỗi năm, giúp cải thiện chất lượng đất và cây trồng.

Những lưu ý để tránh sai lầm khi ủ phân trộn

Hiểu rằng phân trộn tỏa nhiệt là bình thường. Nhiệt độ cao trong đống phân trộn là dấu hiệu tích cực, cho thấy quá trình phân hủy đang diễn ra mạnh mẽ. Đống phân trộn chất lượng tốt thường ấm nóng, thậm chí bốc hơi vào sáng sớm lạnh giá. Đây là điều hoàn toàn tự nhiên và đáng mong đợi.

Cân nhắc khi sử dụng nguyên liệu phân hủy chậm. Một số loại rác vườn như cành cây, nhánh cây, hoặc vụn cắt từ hàng rào có thể được ủ phân nhưng cần thời gian dài để phân hủy, đặc biệt ở vùng khí hậu lạnh. Hãy cân nhắc ủ riêng những nguyên liệu này hoặc cắt nhỏ chúng để tăng tốc độ phân hủy.

Thận trọng khi sử dụng cỏ dại. Cỏ dại có thể được thêm vào thùng ủ phân trộn, nhưng hãy đảm bảo chúng chưa có hạt để tránh nguy cơ phát tán khắp vườn. Nếu cỏ đã có hạt, tốt nhất nên bỏ vào thùng rác vườn thay vì thùng ủ phân.

Tránh sử dụng phân động vật ăn thịt. Phân của động vật ăn thịt như chó, mèo, lợn có thể chứa mầm bệnh nguy hiểm, không phù hợp để ủ phân tại nhà. Chỉ sử dụng phân của động vật ăn cỏ như bò, ngựa, và luôn tuân thủ hướng dẫn của chính quyền địa phương nếu có.

Không bao giờ thêm phân động vật ăn thịt vào thùng ủ phân trộn để đảm bảo an toàn cho cây trồng và sức khỏe con người.

Tránh bỏ các vật dụng được dán nhãn 'có thể phân hủy' vào thùng ủ phân. Nhiều hộp đựng thức ăn được quảng cáo là có thể phân hủy, nhưng chúng thường chỉ phù hợp với quy trình công nghiệp do yêu cầu nhiệt độ cao. Trong điều kiện ủ phân tại nhà, chúng khó phân hủy hoàn toàn và có thể gây cản trở quá trình ủ phân.

Mẹo hữu ích

Bạn có thể tạo phân trà từ phân trộn bằng cách ngâm phân trộn trong nước khoảng 1-2 tuần, sau đó lọc lấy nước để tưới cây, giúp cây hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả.
Thêm giun đất vào thùng ủ phân để tăng tốc quá trình phân hủy. Giun đất đặc biệt có thể mua trực tuyến, nhưng nếu thùng ủ không có đáy, giun có thể tự nhiên xuất hiện.
Nếu sống trong chung cư, hãy cân nhắc sử dụng thùng ủ phân chung để tiết kiệm không gian và tăng hiệu quả.