Hướng dẫn Chăm sóc Vẹt

03/03/2025

Nội dung bài viết

Vẹt là loài chim thông minh và có thể trở thành thú cưng tuyệt vời. Tuy nhiên, trước khi quyết định nuôi vẹt, bạn cần hiểu rõ về đặc tính và nhu cầu của chúng. Khác với chó mèo, vẹt vẫn mang nhiều bản năng hoang dã từ tổ tiên, vì vậy chúng có những hành vi đặc trưng. Mỗi giống vẹt lại có đặc điểm riêng, nên việc tìm hiểu kỹ về giống vẹt bạn muốn nuôi là rất quan trọng. Đặc biệt, vẹt có tuổi thọ rất cao: các giống nhỏ như cockatiel hay parrotlet có thể sống từ 20-30 năm, trong khi các giống lớn như macaw, amazon hay cockatoo có thể sống tới 60-80 năm.

Các bước thực hiện

Chuẩn bị không gian sống cho vẹt

Lựa chọn lồng phù hợp. Lồng vuông hoặc chữ nhật là lựa chọn lý tưởng cho vẹt vì lồng tròn có thể khiến chúng cảm thấy bất an do thiếu góc cạnh. Lồng cần đủ rộng để vẹt có thể di chuyển, leo trèo thoải mái, đồng thời có không gian cho cành đậu, đồ chơi, bát thức ăn, nước uống và chỗ nghỉ ngơi. Kích thước lồng phụ thuộc vào giống vẹt:

Lồng tối thiểu cho vẹt nhỏ: 60cm (rộng) x 60cm (dài) x 60cm (cao)
Lồng tối thiểu cho vẹt lớn: 1,5m (rộng) x 1,8m (dài) x 1m (cao)
Khoảng cách giữa các song: 1,2cm cho vẹt nhỏ
Khoảng cách giữa các song: 10cm cho vẹt lớn

Đặt lồng ở nơi vẹt có thể tương tác với mọi người. Vẹt là loài có tính xã hội cao, thường sống thành đàn trong tự nhiên và cần sự tương tác thường xuyên. Nếu bị cách ly, chúng dễ bị lo lắng và căng thẳng. Hãy đặt lồng ở nơi có nhiều hoạt động của con người để vẹt cảm thấy vui vẻ.

Nếu bạn nuôi thêm thú cưng khác, hãy đảm bảo lồng vẹt được đặt trong phòng an toàn khi bạn vắng nhà. Luôn theo dõi các thú cưng khác khi chúng đến gần lồng và không để chúng làm phiền vẹt.

Duy trì nhiệt độ phù hợp. Vẹt có thể chịu được biên độ nhiệt rộng, nhưng nhiệt độ lý tưởng là từ 18,5 – 29,5°C. Tránh để vẹt trong môi trường quá lạnh hoặc tắt máy sưởi vào mùa đông. Nhiệt độ dưới 4,5°C có thể gây nguy hiểm, đặc biệt với vẹt nhỏ. Vẹt lớn hơn có thể bị stress nếu nhiệt độ vượt quá 29,5°C. Nếu nhiệt độ cao, hãy đảm bảo không khí lưu thông tốt.

Đưa vẹt vào lồng mới. Đầu tiên, đóng kín cửa phòng để đảm bảo an toàn. Quan sát xem vẹt có thân thiện hay không. Từ từ mở cũi và đưa tay về phía vẹt. Nếu vẹt không phản ứng tiêu cực, hãy tiếp tục đưa tay gần hơn. Nếu vẹt tỏ ra hung dữ, bạn cần áp dụng cách tiếp cận khác.

Với vẹt thân thiện, đưa tay gần chân vẹt và ra lệnh 'bước lên' nếu nó đã được huấn luyện. Từ từ di chuyển vẹt vào lồng và để nó làm quen với môi trường mới.
Với vẹt hung dữ, hãy nhanh chóng và quyết đoán bắt vẹt bằng tay hoặc khăn, tránh để nó bay loạn trong phòng. Đặt vẹt vào lồng và để nó yên tĩnh trong vài ngày để thích nghi.
Dù bằng cách nào, hãy đảm bảo vẹt có đủ thức ăn và nước uống quen thuộc trong thời gian đầu.

Chế độ dinh dưỡng cho vẹt

Đa dạng hóa thực đơn cho vẹt. Vẹt cần một chế độ ăn giàu dinh dưỡng và đa dạng. Không nên chỉ cho vẹt ăn hạt và thức ăn viên, dù chúng là nền tảng cơ bản. Bổ sung thêm các loại thực phẩm sau:

Rau củ và trái cây tươi: nho, chuối, táo, cà rốt, quả mọng, rau xanh, bí, đậu nấu chín. Rửa sạch trước khi cho ăn và hạn chế trái cây nhiều đường.
Một số giống vẹt như macaw thích tách vỏ hạt để ăn phần nhân. Thử cho vẹt ăn hồ trăn, hồ đào hoặc hạt mắc ca.
Tránh cho vẹt ăn thức ăn chứa caffeine, cồn, sô cô la, đồ ngọt, mặn, dầu mỡ, đậu sống, lá đại hoàng, thì là, bắp cải, măng tây, cà tím và mật ong.
Tuyệt đối không cho vẹt ăn bơ và hành tây vì chúng cực kỳ độc hại, có thể gây tử vong.

Pippa Elliott, MRCVS
Bác sĩ thú y tại Royal College of Veterinary Surgeons

Pippa Elliott, bác sĩ thú y, khuyến nghị: "Khi cho vẹt ăn hạt, bạn có thể nhận thấy chúng chỉ chọn những hạt ngon nhất. Điều này dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng. Để khắc phục, hãy tập cho vẹt ăn thức ăn viên tổng hợp, đảm bảo chúng nhận đủ dưỡng chất cần thiết."

Cho vẹt ăn với lượng phù hợp. Bát đựng thức ăn và nước nên có dung tích tối thiểu 600ml cho vẹt nhỏ và vừa, và 900ml cho vẹt lớn. Vẹt con và vẹt mới dứt sữa cần nhiều thức ăn hơn do hoạt động mạnh và quá trình trao đổi chất cao.

Chọn bát nước đủ rộng để vẹt có thể tắm. Vẹt thường uống nước từ chính bát tắm của chúng, điều này hoàn toàn bình thường. Tuyệt đối không thêm vitamin vào nước, vì việc này không chỉ khó kiểm soát liều lượng mà còn tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển nhanh chóng.

Tránh sử dụng chảo và dụng cụ nấu ăn chống dính. Đặc biệt khi vẹt ở gần khu vực bếp. Khi đun nóng, các hóa chất trong chảo chống dính có thể giải phóng khí độc, gây nguy hiểm đến tính mạng của vẹt.

Khói thuốc lá cũng cực kỳ có hại cho vẹt. Nếu bạn hút thuốc, hãy tránh hút trong nhà để bảo vệ sức khỏe của thú cưng.

Chăm sóc sức khỏe cho vẹt

Vệ sinh đáy lồng hai ngày một lần. Thay thế tấm lót, loại bỏ hạt, vỏ hạt, sỏi và đồ chơi hỏng. Để duy trì môi trường sạch sẽ, hãy dọn dẹp những vật dụng không cần thiết hàng ngày, đặc biệt là các cành cây và đồ chơi.

Rửa sạch và thay bát thức ăn, nước uống mỗi ngày. Đảm bảo loại bỏ thức ăn thừa và nước cũ, rửa sạch bát và thay thế bằng thức ăn, nước mới.

Loại bỏ ngay thức ăn dễ hỏng như đậu nấu chín sau khi vẹt ăn xong. Vẹt rất dễ nhiễm khuẩn, vì vậy việc giữ lồng sạch sẽ là vô cùng quan trọng.
Sử dụng thuốc sát trùng an toàn cho chim để vệ sinh lồng hàng tuần. Tránh dùng thuốc sát trùng dành cho người vì chúng có thể quá mạnh và gây hại cho vẹt.

Khám sức khỏe định kỳ với bác sĩ thú y. Dù một số vẹt có thể sống khỏe mạnh suốt đời, việc thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe. Hãy chọn bác sĩ thú y chuyên về chim để đảm bảo chăm sóc tốt nhất và lên lịch khám tổng quát hàng năm cho vẹt.

Theo dõi các dấu hiệu sức khỏe của vẹt. Một chú vẹt khỏe mạnh thường năng động, tò mò và luôn đứng thẳng. Nếu vẹt có biểu hiện bất thường, hãy đưa nó đến bác sĩ thú y ngay. Các dấu hiệu bệnh bao gồm:

Mỏ biến dạng, loét hoặc thụt vào
Khó thở hoặc thở khò khè
Vết bẩn quanh mắt hoặc mũi
Phân thay đổi hình dạng hoặc kết cấu
Vẹt gầy đi hoặc bỏ ăn
Mắt hoặc mí mắt sưng đỏ
Lông xơ xác, nhổ lông hoặc rụng lông bất thường
Đầu gục xuống, thờ ơ hoặc im lặng bất thường

Huấn luyện và tương tác với vẹt

Tiếp cận lồng vẹt một cách nhẹ nhàng và đúng cách. Hãy di chuyển chậm rãi và tránh gây tiếng động khi đến gần lồng. Ban đầu, tránh giao tiếp bằng mắt để vẹt không cảm thấy bị đe dọa. Nếu vẹt tỏ ra sợ hãi, cố gắng cắn hoặc phản ứng tiêu cực, hãy kiên nhẫn giúp nó làm quen với sự hiện diện của bạn:

Rời khỏi phòng và quay lại từ từ. Dừng lại ngay khi vẹt có biểu hiện khó chịu và đợi cho đến khi nó bình tĩnh. Lặp lại quá trình này nhiều lần cho đến khi bạn có thể đến gần lồng mà không khiến vẹt căng thẳng.

Khám phá món ăn yêu thích của vẹt. Huấn luyện vẹt là cách tuyệt vời để tăng cường giao tiếp. Hãy thử cho vẹt nhiều loại hạt, trái cây tươi và khô để xác định món nó thích nhất. Với vẹt mới, bạn cần kiên nhẫn vì chúng có thể chưa quen với một số thức ăn. Khi tìm ra món khoái khẩu, hãy dùng nó như phần thưởng trong quá trình huấn luyện.

Huấn luyện vẹt ra vào lồng. Bắt đầu bằng việc cho vẹt ăn trên tay bạn. Quá trình này có thể mất từ vài giây đến vài tuần. Khi vẹt đã thoải mái, hãy sử dụng dụng cụ clicker để tạo phản xạ có điều kiện. Click ngay trước khi cho vẹt ăn món yêu thích.

Dùng đũa để hướng dẫn vẹt di chuyển trong lồng. Cho vẹt làm quen với đũa, click và thưởng thức ăn khi nó tiến lại gần. Dần dần, vẹt sẽ học cách bước lên tay bạn hoặc cành cây, giúp bạn dễ dàng đưa nó ra ngoài hoặc vệ sinh lồng.
Mỗi buổi huấn luyện chỉ nên kéo dài 10-15 phút và thực hiện 1-2 lần mỗi ngày.

Thuần hóa vẹt để nó cho phép bạn vuốt ve. Nhiều vẹt thích được âu yếm. Bắt đầu bằng cách chạm nhẹ vào mỏ của vẹt. Nếu nó không cố gắng cắn, hãy thưởng cho nó món ăn yêu thích.

Khi vẹt đã thoải mái, hãy từ từ đưa tay chạm vào cơ thể nó. Nếu vẹt tỏ ra khó chịu, dừng lại và đợi cho đến khi nó bình tĩnh. Tiếp tục quá trình này cho đến khi vẹt cho phép bạn vuốt ve và thưởng thức ăn sau mỗi lần thành công.

Trò chuyện với vẹt. Dù khả năng bắt chước tiếng người của mỗi chú vẹt khác nhau, việc giao tiếp thường xuyên rất quan trọng cho sức khỏe tinh thần của chúng. Hãy nói chuyện với vẹt mỗi ngày để tạo sự gắn kết.

Gọi tên đồ vật khi cho vẹt ăn, chẳng hạn như “táo” hoặc “chuối”.
Liên kết từ ngữ với hành động, ví dụ: “Xin chào” khi vào phòng hoặc “Tạm biệt” khi rời đi.
Vẹt thích nghe bạn nói chuyện, hát, xem TV hoặc nghe nhạc.
Lưu ý: Vẹt có thể học lỏm những câu nói không hay, vì vậy hãy cẩn thận với ngôn từ của bạn.

Chọn đồ chơi phù hợp cho vẹt. Đồ chơi giúp kích thích tinh thần và giảm bớt sự nhàm chán cho vẹt. Hãy chọn đồ chơi đa dạng về chất liệu, màu sắc và âm thanh, đồng thời thay đổi chúng hàng tuần để giữ hứng thú cho vẹt.

Vẹt nhỏ thích đồ chơi nhẹ nhàng và gương.
Vẹt lớn thích đồ chơi dày dặn để dùng mỏ, lưỡi và chân khám phá.
Kiểm tra đồ chơi thường xuyên để đảm bảo chúng không bị hư hỏng, gây nguy hiểm cho vẹt.

Hiểu ngôn ngữ cơ thể của vẹt. Vẹt đứng thẳng, lông ép sát thường biểu hiện sự cảnh giác hoặc sợ hãi. Lông hơi xù lên cho thấy vẹt đang thoải mái. Đứng trên một chân và lông phập phồng có thể là dấu hiệu bệnh. Lông dựng đứng có thể là biểu hiện tán tỉnh hoặc sẵn sàng chiến đấu. Duỗi cánh hoặc vẫy đuôi nhẹ nhàng thường cho thấy vẹt đang vui vẻ và khỏe mạnh. Một số vẹt còn ngọ nguậy lưỡi hoặc gật gù mỏ khi thấy thứ chúng yêu thích.

Lời khuyên hữu ích

Vẹt thích được phun sương nhẹ bằng nước ấm để làm sạch lông.
Lông rụng là hiện tượng bình thường khi vẹt thay lông. Tuy nhiên, nếu lông rụng nhiều hoặc có mảng trụi, hãy đưa vẹt đến bác sĩ thú y.
Vẹt là thú cưng đòi hỏi nhiều thời gian và công sức chăm sóc. Hãy đảm bảo bạn có đủ điều kiện để đáp ứng nhu cầu của chúng.
Tham gia các diễn đàn về vẹt để học hỏi kinh nghiệm và kết nối với cộng đồng yêu vẹt.
Sử dụng cây đậu có kích thước và độ nhám khác nhau để giúp vẹt rèn luyện chân và mài móng tự nhiên.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi