Hướng dẫn Chẩn đoán rách cơ bắp chân

26/02/2025

Nội dung bài viết

Căng và chấn thương cơ bắp chân là tình trạng phổ biến, đặc biệt ở các vận động viên. Rách cơ bắp chân là một trong những chấn thương nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động. Khó khăn chính là phân biệt giữa rách cơ và căng hoặc giãn cơ, vì tiếp tục vận động có thể khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Rách cơ bắp chân cần thời gian dài để hồi phục và dễ tái phát. Nếu cơn đau dữ dội hoặc nghe thấy tiếng "bốp" hay "tách", bạn nên đi khám ngay lập tức.

Các bước thực hiện

Nhận biết dấu hiệu rách cơ bắp chân

Hiểu rõ cấu trúc cơ bắp chân dễ bị tổn thương. "Cơ bắp chân" bao gồm ba cơ chính gắn vào gân Achilles ở mặt sau chân: cơ sinh đôi cẳng chân, cơ dép và cơ gan bàn chân. Trong đó, cơ sinh đôi cẳng chân là lớn nhất và dễ bị chấn thương nhất.

Cơ sinh đôi cẳng chân đi qua khớp gối và mắt cá chân, gồm nhiều sợi cơ co giật nhanh, khiến nó dễ bị căng và rách do thường xuyên chịu lực kéo giãn và co lại nhanh.
Cơ dép đi qua khớp mắt cá chân, gồm nhiều sợi cơ co giật chậm, ít bị chấn thương hơn nhưng cách điều trị khác biệt so với cơ sinh đôi cẳng chân.
Cơ gan bàn chân ít liên quan đến bắp chân và được xem là phần cơ còn sót lại. Chấn thương ở cơ này được điều trị tương tự như cơ sinh đôi cẳng chân.
Gân Achilles kết nối ba cơ này với xương gót chân và cũng có thể bị chấn thương, gây đau bắp chân. Các chấn thương phổ biến bao gồm viêm gân hoặc rách gân.

Hiểu rõ nguyên nhân gây rách cơ bắp chân. Rách cơ bắp chân thường xảy ra trong các hoạt động thể thao cường độ cao, khi bạn đột ngột thay đổi hướng hoặc tăng tốc độ. Chấn thương này thường xuất hiện sau những chuyển động mạnh đột ngột, gây áp lực lớn lên bắp chân, đặc biệt trong các môn thể thao như chạy nước rút, nhảy cao, bóng rổ hoặc bóng đá.

Co cơ đột ngột: Việc tăng tốc đột ngột từ trạng thái đứng yên là nguyên nhân phổ biến, thường gặp ở vận động viên chạy nước rút. Thay đổi hướng đột ngột trong các môn như bóng rổ hoặc quần vợt cũng có thể dẫn đến rách cơ.
Thoái hóa kéo dài: Vận động quá sức hoặc lặp đi lặp lại các động tác mạnh là yếu tố nguy cơ, thường gặp ở vận động viên chạy bộ và cầu thủ bóng đá. Sự kết hợp giữa co cơ đột ngột và vận động kéo dài làm tăng nguy cơ rách cơ.
"Chiến binh cuối tuần": Những người chỉ vận động mạnh vào cuối tuần và không duy trì thường xuyên cũng dễ bị rách cơ. Nam giới có nguy cơ cao hơn nữ giới.

Nhận biết triệu chứng rách cơ bắp chân. Triệu chứng thường xuất hiện ngay lập tức và rõ ràng hơn so với căng cơ thông thường. Các dấu hiệu bao gồm:

Cảm giác như bị đánh hoặc đá vào phía sau chân.
Nghe thấy tiếng "bốp" hoặc "tách" trong chân.
Đau dữ dội và đột ngột ở bắp chân, thường kèm theo cảm giác nhói.
Đau khi chạm vào và sưng ở vùng chân dưới.
Xuất hiện vết bầm tím hoặc đổi màu da.
Giảm khả năng vận động ở mắt cá chân.
Khó khăn khi đi lại hoặc đứng trên ngón chân.
Đi khập khiễng.

Nghỉ ngơi và chăm sóc chân. Ngay khi phát hiện chấn thương, hãy ngồi xuống, kê cao chân và nghỉ ngơi. Nếu cơn đau dữ dội và kèm theo sưng, rất có thể bạn đã bị rách cơ bắp chân và cần được điều trị kịp thời. Vùng bắp chân có thể bị bầm tím do chảy máu bên trong.

Nếu nghe thấy tiếng "bốp" hoặc nhận thấy sưng to, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức.
Sưng hoặc chảy máu có thể dẫn đến hội chứng chèn ép khoang, gây thiếu oxy và dinh dưỡng cho cơ và dây thần kinh. Tình trạng này thường xảy ra sau gãy xương hoặc chấn thương nghiêm trọng, cần được điều trị sớm để tránh phẫu thuật.

Tham khảo ý kiến bác sĩ. Việc xác định chính xác cơ nào bị tổn thương là rất quan trọng và chỉ có bác sĩ mới có thể thực hiện điều này thông qua các xét nghiệm như khám lâm sàng và chụp MRI. Nếu nghi ngờ bị rách cơ bắp chân, hãy đi khám ngay.

Tự chẩn đoán và điều trị tại nhà có thể khiến chấn thương trở nên nghiêm trọng hơn hoặc gây ra các tổn thương khác.

Hỏi bác sĩ về các xét nghiệm chẩn đoán. Bác sĩ có thể yêu cầu siêu âm hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để đánh giá mức độ chấn thương.

Chụp MRI sử dụng sóng từ trường và máy tính để tạo hình ảnh 2D và 3D, giúp chẩn đoán các tổn thương bên trong mà X-quang không thể phát hiện.
Chụp cộng hưởng từ mạch máu (MRA) là một dạng đặc biệt của MRI, sử dụng thuốc nhuộm tương phản để hiển thị rõ các mạch máu, giúp phát hiện tổn thương mạch máu hoặc hội chứng chèn ép khoang.

Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ. Điều trị rách cơ bắp chân thường không cần phẫu thuật, nhưng việc tuân thủ nghiêm ngặt chỉ dẫn của bác sĩ trong quá trình hồi phục là vô cùng quan trọng. Nếu không, bạn có nguy cơ tái chấn thương hoặc gặp phải tổn thương vĩnh viễn. Quá trình phục hồi có thể kéo dài đến 8 tuần, và cần nhiều tháng để bắp chân trở lại trạng thái bình thường.

Phương pháp điều trị ban đầu bao gồm nghỉ ngơi, chườm đá, băng ép và cố định bằng nẹp.
Giai đoạn phục hồi bao gồm vật lý trị liệu, mát-xa và sử dụng nạng để hỗ trợ di chuyển.

Khám phá các nguyên nhân khác gây đau bắp chân

Nhận biết triệu chứng chuột rút. Chuột rút gây đau đớn đột ngột do cơ bắp chân co thắt mạnh, nhưng cơn đau thường tự biến mất nhanh chóng hoặc có thể được xoa dịu bằng các biện pháp đơn giản. Các dấu hiệu của chuột rút bao gồm:

Cơ bắp chân cứng đờ và căng cứng.
Cơn đau nhói xuất hiện đột ngột.
Xuất hiện "cục u" hoặc vùng phồng lên ở bắp chân.

Xử lý chuột rút hiệu quả. Chuột rút thường tự hết nhanh chóng, nhưng bạn có thể đẩy nhanh quá trình này bằng cách kéo giãn cơ và chườm nóng hoặc lạnh.

Kéo giãn cơ bắp chân bằng cách dùng trọng lượng cơ thể đè lên chân bị chuột rút và hơi cong đầu gối. Hoặc ngồi xuống, duỗi thẳng chân và dùng khăn tắm kéo nhẹ bàn chân về phía người.
Chườm nóng bằng đai quấn nóng, chai nước nóng hoặc khăn tẩm nước ấm để thư giãn cơ. Tắm nước ấm cũng mang lại hiệu quả tương tự.
Chườm lạnh bằng túi đá bọc trong khăn, mỗi lần không quá 15-20 phút để tránh bỏng lạnh.

Nhận diện triệu chứng viêm gân. Gân là mô liên kết giữa cơ và xương, và viêm gân có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào có gân, đặc biệt là khuỷu tay, đầu gối và gót chân. Viêm gân gây đau ở vùng dưới bắp chân hoặc gót chân, với các triệu chứng như:

Đau âm ỉ tăng dần khi vận động khớp.
Cảm giác lạo xạo khi cử động khớp.
Đau khi chạm vào hoặc vùng da ửng đỏ.
Sưng hoặc xuất hiện cục u nhỏ.

Điều trị viêm gân hiệu quả. Viêm gân có thể được điều trị bằng các phương pháp đơn giản như nghỉ ngơi, sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn, chườm lạnh, băng ép và kê cao vùng khớp bị tổn thương. Những biện pháp này giúp giảm đau và hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh chóng.

Nhận biết triệu chứng căng cơ dép. Căng cơ dép thường ít nghiêm trọng hơn so với căng hoặc rách cơ sinh đôi cẳng chân, nhưng vẫn gây khó chịu đáng kể, đặc biệt ở các vận động viên thường xuyên chạy bộ hoặc tham gia các môn thể thao đòi hỏi sức bền. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

Cảm giác căng cứng ở bắp chân.
Cơn đau tăng dần sau vài ngày hoặc vài tuần.
Đau nặng hơn sau khi đi bộ hoặc chạy bộ.
Xuất hiện tình trạng sưng nhẹ.

Nhận diện triệu chứng đứt gân Achilles. Gân Achilles kết nối cơ bắp chân với xương gót, và khi bị đứt, nó gây ra cơn đau dữ dội ở bắp chân. Chấn thương này thường xảy ra khi tập luyện cường độ cao, ngã, hoặc thực hiện động tác nhảy không đúng kỹ thuật. Cần điều trị ngay lập tức nếu nghi ngờ đứt gân Achilles. Các triệu chứng bao gồm:

Nghe thấy tiếng "bốp" hoặc "tách" ở gót chân (không phải lúc nào cũng xuất hiện).
Đau dữ dội ở gót chân, có thể lan lên bắp chân.
Sưng tấy.
Không thể gập bàn chân xuống.
Không thể dùng chân bị thương để đẩy người khi đi bộ.
Không thể đứng trên ngón chân của chân bị thương.

Nhận biết các yếu tố nguy cơ gây đứt hoặc rách gân Achilles. Hiểu rõ những đối tượng có nguy cơ cao giúp bạn xác định nguyên nhân đau chân và phòng ngừa kịp thời. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:

Người trong độ tuổi 30-40.
Nam giới (nguy cơ cao gấp 5 lần so với nữ giới).
Người tham gia các môn thể thao đòi hỏi chạy, nhảy và tăng tốc đột ngột.
Người tiêm steroid.
Người sử dụng kháng sinh nhóm fluoroquinolone như ciprofloxacin (Cipro) hoặc levofloxacin (Levaquin).

Phòng ngừa chấn thương cơ bắp chân

Kéo giãn cơ đúng cách. Theo Trường Đại học Y tế Thể thao Hoa Kỳ, bạn nên kéo giãn cơ ít nhất hai lần mỗi tuần, nhưng không cần thiết phải thực hiện trước khi tập thể dục. Nhiều chuyên gia khuyên nên kéo giãn cơ sau khi tập luyện để tăng tính linh hoạt và ngăn ngừa chấn thương. Các phương pháp như yoga cũng giúp cải thiện sự dẻo dai.

Kéo giãn cơ bắp chân bằng khăn: Ngồi thẳng, duỗi chân và quấn khăn quanh bàn chân. Kéo nhẹ các ngón chân về phía mình cho đến khi cảm thấy căng cơ. Giữ trong 5 giây, lặp lại 10 lần cho mỗi chân.
Sử dụng dây đàn hồi: Ngồi thẳng, quấn dây quanh bàn chân và đẩy bàn chân về phía sàn nhà. Lặp lại 10-20 lần để tăng cường sức mạnh cơ bắp chân.

Làm ấm cơ thể trước khi tập luyện. Sử dụng các động tác kéo giãn động để làm nóng cơ thể trước khi tập thể dục. Khác với kéo giãn tĩnh, kéo giãn động mô phỏng các chuyển động tập luyện nhưng với cường độ nhẹ hơn.

Đi bộ nhanh hoặc sử dụng máy tập.
Thực hiện các động tác như bước tấn, đung đưa chân để tăng tuần hoàn máu.
Sử dụng bóng tập để kéo giãn nhẹ nhàng.

Nghỉ ngơi hợp lý. Vận động quá mức hoặc lặp đi lặp lại một động tác có thể dẫn đến chấn thương cơ bắp chân. Hãy cân nhắc tạm ngừng các hoạt động thường xuyên và thử các môn thể thao mới để giảm áp lực lên cơ bắp.