Hướng dẫn viết lời bài hát

Khám phá cấu trúc AABA. Cấu trúc AABA là mô hình rất phổ biến trong các bài hát nổi bật ngày nay. Trong đó, A đại diện cho một khổ nhạc, còn B là phần điệp khúc. Về cơ bản, cấu trúc AABA bao gồm một khổ nhạc đầu tiên, một khổ nhạc thứ hai, tiếp theo là điệp khúc, và kết thúc bằng khổ nhạc cuối cùng. Bạn có thể bắt đầu sáng tác với cấu trúc này trước khi thử nghiệm các mô hình phức tạp hơn.

Khám phá các thành phần cấu tạo nên một bài hát. Một bài hát thường bao gồm nhiều phần khác nhau, và bạn hoàn toàn có thể lựa chọn các phần phù hợp với phong cách sáng tác của mình. Các thành phần này được sắp xếp theo một bố cục phổ biến, vì vậy để hiểu hết một bài hát, bạn cần nắm vững các phần sau:

• Intro - Đoạn mở đầu giúp tạo không gian cho bài hát. Đoạn này có thể mang giai điệu khác biệt, nhanh hoặc chậm hơn phần chính, thậm chí có thể không có trong bài hát. Không phải bài nào cũng sử dụng phần intro này.
• Phân khúc - Đây là phần lời chính, thường dài hơn điệp khúc và có giai điệu tương tự, nhưng lời hát thì thay đổi qua các khổ. Phân khúc giúp câu chuyện trong bài hát được kể một cách mạch lạc.
• Điệp khúc - Phần này là sự kết hợp giữa giai điệu và lời hát lặp đi lặp lại. Điệp khúc thường là phần gây ấn tượng mạnh, dễ dàng ghi nhớ và là điểm nhấn của bài hát.
• Chuyển tiếp - Đoạn chuyển tiếp không phải bài nào cũng có, nhưng nó giúp tạo ra sự chuyển mình trong bài hát, với giai điệu khác biệt và đôi khi là sự thay đổi tông nhạc. Đoạn này thường ngắn, chỉ 1-2 câu, nhưng có tác dụng dẫn dắt người nghe vào phần tiếp theo.

Khám phá các cấu trúc bài hát sáng tạo khi đã thành thạo cấu trúc cơ bản. Khi bạn đã vững vàng với cấu trúc AABA, đừng ngại thử nghiệm với các cấu trúc khác như AABB, ABA, AAAA, ABCBA, ABABCB, ABACABA,... Mỗi cấu trúc mang lại một cảm giác riêng biệt, giúp bài hát của bạn thêm phần sáng tạo. Cũng lưu ý rằng ký tự C thường được dùng để chỉ phần chuyển tiếp, và các ký tự khác có thể chỉ ra sự khác biệt trong cách bài hát được viết.

Khám phá cấu trúc tự do trong sáng tác. Nếu bạn muốn thử thách mình, hãy viết bài hát mà không theo bất kỳ khuôn mẫu nào. Cấu trúc tự do cho phép bạn hoàn toàn sáng tạo, không bị ràng buộc bởi các quy tắc truyền thống. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi bạn có kỹ năng và khả năng sáng tạo cao, vì vậy nó có thể không phù hợp cho những người mới bắt đầu.

Luyện viết nhạc theo dòng tư tưởng. Viết theo dòng tư tưởng là phương pháp để bạn không ngừng ghi lại những ý tưởng bất chợt, giúp bạn dễ dàng bắt kịp những cảm hứng thoáng qua. Cách này giúp bạn vượt qua tình trạng bế tắc khi không tìm thấy ý tưởng mới.

• Hãy luyện tập mỗi ngày để cải thiện khả năng sáng tác của mình. Theo thời gian, bạn sẽ phát hiện rằng khả năng viết nhạc của mình trở nên tốt hơn rất nhiều.

Khám phá âm nhạc qua việc nghiên cứu các bài hát nổi tiếng. Lắng nghe những ca khúc đã ghi dấu ấn trong lòng người nghe và suy ngẫm về lý do bạn yêu thích chúng. Hãy tìm hiểu chủ đề mà bài hát đề cập, cách thức các nghệ sĩ khai thác cảm xúc và xây dựng vần điệu trong lời hát. Bạn sẽ nhận ra rằng, từ sự phân tích các yếu tố ấy, bạn có thể học được rất nhiều điều quý giá.

• Cách bạn đánh giá một bài hát có thể rất riêng biệt, vì vậy hãy chú trọng vào những điểm mà bạn thực sự cảm thấy kết nối, đó mới là sự sáng tạo của bạn.
• Hãy thử viết lại lời của một bài hát yêu thích, thay đổi một số câu hoặc viết lại toàn bộ để luyện tập khả năng sáng tạo và làm mới tư duy.

Xác định rõ ràng chủ đề trước khi bắt tay vào sáng tác. Việc chọn lựa thể loại nhạc và quyết định phong cách bạn muốn theo đuổi là điều quan trọng. Không cần phải làm theo xu hướng, bạn hoàn toàn có thể tạo dựng phong cách riêng cho mình. Nếu bạn thích một thể loại nào đó, chẳng hạn như nhạc rock của Avril Lavigne, đừng ngại theo đuổi. Việc phát triển âm nhạc theo cách của riêng bạn là điều tuyệt vời.

• Hãy lắng nghe những bài hát bạn yêu thích và tìm ra điểm chung giữa chúng để nhận diện thể loại và cảm hứng sáng tác của bạn.
• Nghiên cứu về các nhạc sĩ, tìm hiểu phong cách sáng tác của họ sẽ giúp bạn mở rộng tầm nhìn và hiểu rõ hơn về hành trình sáng tạo âm nhạc.

Thử tìm cảm hứng sáng tác qua việc đọc thơ. Khi bạn cảm thấy bế tắc và không tìm ra được ý tưởng mới, thử đọc một bài thơ cổ điển như của Lord Byron hay E.E. Cummings. Những bài thơ này có thể chứa đựng những hình ảnh đẹp và ý tưởng độc đáo, chỉ cần bạn khéo léo biến hóa chúng. Hãy thử viết một bài rap từ tác phẩm của Shakespeare hay một ca khúc dân ca từ thơ của những nhà thơ lừng danh – đây chính là thử thách sáng tạo tuyệt vời cho bạn.

Giữ vững phong cách âm nhạc riêng của bạn. Trong thế giới âm nhạc, mỗi nghệ sĩ đều có dấu ấn và phong cách riêng. Đừng cảm thấy phải sao chép người khác; thay vào đó, hãy tìm ra cách bạn muốn thể hiện âm nhạc của mình. Âm nhạc là nghệ thuật, và sự sáng tạo không có giới hạn. Viết nhạc là hành trình khám phá, đừng sợ thử nghiệm và sáng tạo theo cách riêng của mình.

• Hãy nuôi dưỡng phong cách cá nhân, đừng để áp lực từ xung quanh làm bạn đi sai hướng. Cứ tiếp tục sáng tạo và phát triển âm nhạc theo cách bạn yêu thích.

Viết nhạc đều đặn để phát triển ý tưởng sáng tạo. Để tạo ra những bài hát tuyệt vời, bạn cần phải viết thường xuyên. Mỗi lần viết, dù là một ý tưởng nhỏ, nó đều là một bước tiến quan trọng trong hành trình sáng tạo. Hãy để mọi ý tưởng đều có cơ hội phát triển, đừng quá lo lắng về việc nó chưa hoàn thiện ngay từ đầu. Viết là một quá trình dài và mỗi lần cầm bút, bạn lại tiến gần hơn đến bài hát hoàn chỉnh.

• Hãy ghi lại tất cả những gì bạn nghĩ ra, vì đôi khi chỉ một câu hát hoặc một giai điệu cũng có thể trở thành nền tảng cho một bài hát hoàn hảo.
• Lưu trữ tất cả những gì bạn viết, vì đôi khi những ý tưởng ban đầu không hoàn hảo sẽ trở thành những phần quan trọng trong một tác phẩm lớn sau này.
• Đừng sợ khi bài hát của bạn chưa hoàn thiện, bạn luôn có thể quay lại và chỉnh sửa nó khi cần.

Viết bất cứ khi nào có thể. Hãy tập thói quen viết mọi lúc mọi nơi, bất kể là khi cảm xúc dâng trào hay khi bạn chỉ muốn ghi lại những suy nghĩ thoáng qua. Viết về những điều bạn thấy, những gì bạn cảm nhận, hay chỉ đơn giản là miêu tả thế giới xung quanh. Việc này không chỉ giúp bạn luyện tập ngòi bút mà còn có thể là nguồn cảm hứng tuyệt vời cho những bài hát sau này. Đôi khi, một câu chuyện trong nhật ký hay một đoạn thơ ngẫu hứng lại có thể trở thành nền tảng cho một ca khúc đầy cảm xúc.

• Cảm hứng có thể đến từ những khoảnh khắc khó khăn trong cuộc sống, khi bạn cảm thấy thất vọng hay hy vọng. Viết về những cảm xúc ấy giúp bạn và người nghe có thể đồng cảm với nhau.
• Khi gặp phải bế tắc sáng tạo, đừng ngần ngại viết ra bất cứ từ ngữ nào xuất hiện trong đầu. Những ý tưởng ban đầu chưa hoàn thiện có thể trở thành phần quan trọng trong sáng tác của bạn.

Dùng hành động để chuyển tải cảm xúc. Đừng chỉ viết những câu quá rõ ràng như “Hôm nay tôi buồn” hay “Tôi yêu em”. Hãy thử sử dụng những hình ảnh, hành động ẩn dụ để truyền tải cảm xúc. Một lời hát hay không chỉ thể hiện cảm xúc mà còn khiến người nghe cảm nhận được trải nghiệm của chính họ thông qua câu chữ. Hãy tạo ra những câu hát khiến người nghe phải suy ngẫm, thay vì chỉ đơn giản là kể lại tâm trạng của bạn.

• Ví dụ, trong bài The Animals Were Gone của Damien Rice, thay vì viết “Tôi buồn quá”, anh ấy đã mô tả cảm giác cô đơn qua hình ảnh “Đêm đêm anh mơ về em, và ước gì mình đừng tỉnh giấc; Bởi thức dậy mà không có em khác gì uống nước từ chiếc ly rỗng”.
• Hãy để cho sự sáng tạo dẫn dắt bạn trong bước này, và đừng ngại thử nghiệm với những hình ảnh, tình huống mới mẻ để thể hiện cảm xúc.

Hãy để vần điệu tự nhiên. Một bài hát hay không nhất thiết phải có vần điệu quá rõ ràng hoặc lặp đi lặp lại quá nhiều. Điều quan trọng là lời hát phải trôi chảy và dễ cảm nhận. Đừng ép mình vào khuôn mẫu vần điệu cứng nhắc, mà hãy để nó tự nhiên phát triển, phù hợp với cảm xúc và thông điệp bài hát.

• Ví dụ tốt: "Anh thấy em trong từng ánh sáng/Ánh mắt em lấp lánh như sao trên trời".
• Ví dụ không tốt: "Em yêu chú mèo/Chú hay mè nheo/Đuôi như con beo".
• Tùy vào thể loại, một số thể loại như rap có thể sử dụng vần điệu nhiều hơn, nhưng điều quan trọng nhất vẫn là sự chân thật và cảm xúc trong từng câu từ.

Thử nghiệm với các kiểu vần điệu sáng tạo. Nếu bạn muốn bài hát của mình nổi bật và không bị rập khuôn, đừng ngại thử những cách gieo vần khác lạ. Có rất nhiều kiểu vần điệu ngoài những gì bạn thường thấy. Hãy tìm hiểu và thử nghiệm với vần đồng âm, vần ghép, chuyển âm, hay các kỹ thuật vần sáng tạo khác để làm mới tác phẩm của mình.

• Ví dụ, trong bài Same Love của Macklemore, anh đã sử dụng vần phụ âm độc đáo như “lately/daily” và “important/support it” để tạo ra sự khác biệt.

Tránh lối mòn trong sáng tác. Đừng để các cụm từ sáo rỗng hay lối viết cũ kỹ chiếm lĩnh sáng tác của bạn. Những lời hát thiếu sáng tạo sẽ dễ dàng chìm vào quên lãng và không thể hiện được cá tính âm nhạc riêng biệt của bạn. Ví dụ như “anh xin quỳ trước em” hay “dạo bước xuống phố” sẽ dễ dàng trở thành những câu sáo rỗng, thiếu sức sống. Sáng tác âm nhạc là một hành trình khám phá, đừng để mình bị gò bó trong khuôn khổ cũ kỹ.

Hiểu rõ về cấu trúc âm nhạc. Cũng giống như nguyên lý bảo toàn vật chất trong vật lý học, âm nhạc cũng có sự cân bằng nhất định giữa nhịp điệu, tiết tấu và giai điệu. Khi viết lời bài hát, bạn cần chắc chắn rằng số lượng âm tiết của bạn khớp với nhịp điệu mà giai điệu bài hát yêu cầu. Lời bài hát không thể quá dài mà không làm thay đổi nhịp điệu của bài hát. Hãy tưởng tượng như việc bạn đang đổ nước vào các cốc, mỗi cốc phải giữ sự cân bằng, không thể thêm nước vào cốc đã đầy mà không làm giảm lượng nước trong cốc khác. Tương tự, bạn không thể thêm nhịp mới mà không điều chỉnh lại những phần khác của bài hát.

Khởi đầu từ những giai điệu quen thuộc. Nếu bạn mới bắt đầu sáng tác nhạc, việc bắt đầu từ một giai điệu có sẵn sẽ giúp bạn dễ dàng viết lời bài hát và khớp nhạc. Bạn có thể sáng tác dựa trên giai điệu cổ điển hoặc những bài hát dân gian mà đã trở thành tài sản công cộng. Hoặc bạn có thể hợp tác với một người bạn am hiểu về giai điệu để tạo ra những ca khúc độc đáo của riêng mình.

Giữ quãng âm trong phạm vi hợp lý. Mặc dù không phải ai cũng có thể đạt đến quãng âm rộng như Mariah Carey, nhưng bạn nên đảm bảo rằng các nốt trong bài hát của mình không vượt quá 2 quãng tám. Việc này giúp cho ca sĩ dễ dàng hát được bài hát mà bạn sáng tác.

• Để biết được quãng âm của mình, hãy khởi động giọng và thử ngâm nga từ những nốt thấp nhất bạn có thể đạt được cho đến nốt cao nhất mà bạn có thể giữ trong 3 giây. Đó chính là quãng âm của bạn.
• Để mở rộng quãng âm của mình, bạn cần luyện tập hàng ngày để tăng khả năng hát ở những quãng âm xa hơn.

Chèn những khoảng nghỉ để ca sĩ kịp lấy hơi. Hãy nhớ rằng, ca sĩ cũng cần không gian để thở. Đừng quên thêm vào các khoảng nghỉ ngắn từ 2 đến 4 nhịp trong suốt bài hát, để họ có thể lấy hơi và tiếp tục thể hiện bài hát đầy cảm xúc. Những quãng nghỉ này cũng tạo điều kiện để người nghe kịp bắt nhịp với lời hát. Ví dụ như trong quốc ca Mỹ, sau câu “For the land of the free” có một quãng nghỉ ngắn trước khi ca sĩ tiếp tục với “And the home of the brave”, giúp họ có thời gian nghỉ ngơi và hồi phục.

Đọc lại để hoàn thiện lời bài hát. Sau khi viết xong, hãy dành thời gian xem lại toàn bộ bài hát của bạn. Bài hát của bạn có cấu trúc như thế nào? Là một câu chuyện, một lời tuyên ngôn, hay chỉ đơn giản là miêu tả một cảnh vật? Bạn có thể nhận thấy những thông điệp sâu sắc trong lời hát không? Hãy nhìn vào các từ ngữ, thử thay đổi chúng nếu cần để tạo ra sự liền mạch. Đừng quên suy ngẫm về âm sắc của lời hát: cách phối hợp giữa nguyên âm và phụ âm có tạo ra âm điệu dễ nghe không? Liệu có câu nào nổi bật mà bạn muốn lặp lại? Khán giả luôn nhớ những đoạn dễ thuộc, vì vậy hãy đảm bảo rằng những phần đó thực sự ấn tượng.

Viết lại để hoàn thiện. Đừng ngần ngại thay đổi những gì bạn đã viết. Mặc dù bản gốc có thể tuyệt vời, nhưng bài hát thật sự cần được “kết hợp” với nhạc để trở nên hoàn hảo. Một bài hát có thể được sáng tác nhanh chóng trong một lần, nhưng phần lớn sẽ cần nhiều thời gian để phát triển. Đôi khi, bạn phải chỉnh sửa lại lời bài hát để chúng trở nên hài hòa hơn, thậm chí thay đổi hoàn toàn ý nghĩa của bài hát.

• Hãy cố gắng viết câu mở đầu thật ấn tượng để thu hút người nghe ngay từ đầu.
• Việc xem lại và chỉnh sửa bài hát là cách hiệu quả nhất để cải thiện kỹ năng viết lời của bạn.

Nhận phản hồi từ người khác. Sau khi hoàn thành bài hát, hãy chia sẻ bản nháp với mọi người để nhận ý kiến. Mặc dù bạn chỉ có thể nhận được phản hồi về lời bài hát, nhưng những ý kiến đóng góp về sự thiếu sót hay những đoạn nghe không tự nhiên sẽ giúp bạn cải thiện. Dĩ nhiên, âm nhạc không thể hoàn toàn phù hợp với tất cả mọi người, nhưng nếu bạn nhận được một ý kiến hợp lý, đừng ngần ngại thay đổi để làm bài hát của bạn hoàn thiện hơn.

Hãy chia sẻ bài hát của bạn với thế giới! Sự sáng tạo không nên bị cất giấu, vì thế thế giới này sẽ trở nên phong phú hơn khi chúng ta chia sẻ những thành quả của mình. Dù bạn không muốn đứng trên sân khấu, thì việc viết hoặc thu âm và chia sẻ bài hát vẫn là một cách tuyệt vời để kết nối với mọi người. Đừng giữ những sáng tạo của bạn trong lòng, hãy để mọi người cảm nhận được chúng.

Học cách sáng tác bài hát. Nếu bạn chưa thử viết bài hát nào, bạn có thể cần tìm hiểu về nghệ thuật sáng tác nhạc. Mặc dù việc sáng tác lời bài hát cũng giống như việc viết văn, nhưng có những quy chuẩn và kỹ thuật cơ bản mà bạn cần nắm vững.

• Bạn có thể tự học chơi nhạc cụ, nhưng việc tham gia lớp học sẽ giúp bạn tiếp cận các kỹ thuật như hợp âm và cấu trúc âm nhạc một cách bài bản hơn.
• Học cách sáng tác nhạc không chỉ giúp bạn viết lời, mà còn giúp bạn tạo ra giai điệu hoàn chỉnh cho bài hát của mình.

Học cách đọc bản nhạc. Mặc dù không phải điều kiện bắt buộc, nhưng nếu bạn hiểu rõ cấu trúc và quy trình của một bản nhạc, khả năng sáng tác của bạn sẽ được nâng cao đáng kể. Điều này cũng giúp bạn có thể sáng tác nhạc cho những người khác cùng chơi và cảm nhận được giai điệu bạn tạo ra.

Cải thiện kỹ năng thanh nhạc. Hát là một phần quan trọng trong việc sáng tác, vì khả năng kiểm soát giọng hát sẽ giúp bạn nắm bắt chính xác các nốt nhạc cần thiết. Luyện tập thanh nhạc sẽ mở rộng khả năng âm thanh của bạn và giúp bạn sáng tạo những giai điệu hoàn hảo hơn cho bài hát của mình.

Trang bị cho mình kỹ năng cơ bản về nhạc cụ. Việc làm quen với những nhạc cụ cơ bản sẽ hỗ trợ rất nhiều trong quá trình sáng tác âm nhạc. Bạn có thể bắt đầu học piano hoặc guitar, hai nhạc cụ này đều dễ dàng tự học và không quá khó khăn cho người mới bắt đầu.

Đặt giai điệu phù hợp với lời bài hát. Hãy thử sáng tác một giai điệu đơn giản bằng guitar và hát theo giai điệu đó. Sau đó, bổ sung thêm các âm thanh từ keyboard, trống và bass để làm cho bài hát trở nên phong phú và hoàn chỉnh hơn.

• Hãy tránh sao chép ý tưởng của một bài hát đã có sẵn, vì điều này có thể dẫn đến rắc rối pháp lý. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể học hỏi từ phong cách sáng tác hoặc âm nhạc của người khác. Ví dụ, nếu bạn yêu thích Katy Perry, bạn có thể thử viết nhạc pop theo phong cách của cô ấy. Hoặc nếu là fan của Taylor Swift, những bài hát tình ca sẽ là lựa chọn tuyệt vời.
• Tránh việc sử dụng quá nhiều vần điệu, trừ khi đó là chủ đích của bạn. Sử dụng vần ở một số đoạn nhất định có thể tạo hiệu ứng tốt, nhưng lạm dụng vần quá nhiều sẽ làm bài hát mất đi sự tự nhiên. Ví dụ:
  • Ví dụ: Hôm nay là một ngày đơn giản, em muốn đi chơi, nhưng lại phải đi học, ôi thật là khó khăn!