Lễ cúng tất niên Ất Tỵ 2025: Những bài cúng, mâm cúng và lễ nghi đặc sắc

30/04/2025

Nội dung bài viết

Vào buổi trưa hoặc chiều tối ngày 30 tháng Chạp, các gia đình sẽ thực hiện lễ cúng tất niên, một dịp quan trọng để quây quần bên nhau và mời ông bà về sum họp đón Tết.

Theo phong tục xưa, vào cuối năm, các gia đình Việt thường tổ chức bữa cơm tất niên, được xem như bữa ăn cuối cùng của năm cũ, đánh dấu sự khép lại một năm và chào đón năm mới sắp đến.

Bữa cơm tất niên được chuẩn bị một cách giản dị, không cần sự cầu kỳ, chỉ cần tấm lòng thành của gia chủ là đủ. Hãy cùng Tripi khám phá mâm cúng tất niên và những bài văn khấn nhé!

Thời điểm tổ chức cúng tất niên Ất Tỵ 2025

Ngày cúng tất niên nào là tốt nhất?

Thời gian thích hợp để tiến hành lễ cúng tất niên

Lễ cúng tất niên có thể được tổ chức vào ngày 30 tháng Chạp nếu là năm đủ và 29 tháng Chạp nếu là năm thiếu. Lễ cúng thường diễn ra vào buổi trưa hoặc chiều tối của ngày này.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều gia đình thường tổ chức lễ cúng tất niên sớm hơn, không nhất thiết phải là ngày 30 hay 29 Tết mà có thể vào những ngày gần đó.

Thời điểm cúng tất niên tốt nhất là khi nào?

Lễ cúng tất niên chủ yếu được tổ chức vào chiều tối ngày 30 Tết (với tháng đủ), nhưng năm nay, nhiều gia đình sẽ tiến hành vào ngày 29 Tết. Theo các chuyên gia, có một số thời điểm tốt để tổ chức lễ cúng tại gia đình hoặc cơ quan của bạn, bao gồm:

Ngày 26 tháng Chạp (tức 25/1/2025 dương lịch), là ngày Giáp Ngọ, tháng Đinh Sửu, năm Giáp Thìn. Giờ tốt vào ngày này: Tý (23-1), Sửu (1-3), Mẹo (5-7), Ngọ (11-13), Thân (15-17), Dậu (17-19).
Ngày 29 tháng Chạp (tức 28/1/2025 dương lịch), là ngày Đinh Dậu, tháng Đinh Sửu, năm Giáp Thìn. Giờ đẹp trong ngày này: Tý (23-1), Dần (3-5), Mẹo (5-7), Ngọ (11-13), Mùi (13-15), Dậu (17-19).

Cúng tất niên, dù vào bất kỳ thời điểm nào, đều mang ý nghĩa quan trọng là mời ông Táo và tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu, thể hiện sự sum vầy, đoàn kết và ấm cúng trong gia đình. Tuy nhiên, theo truyền thống, tốt nhất vẫn nên cúng vào ngày cuối cùng của năm, như một cách giữ gìn phong tục lâu đời.

Mâm cúng tất niên bao gồm những gì?

Mâm cúng tất niên của người Miền Bắc

Ở miền Bắc, mâm cỗ cúng tất niên luôn yêu cầu đầy đủ, tùy vào kích thước mâm cỗ: 4 bát, 4 đĩa cho mâm nhỏ; 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa cho mâm lớn. Có những gia đình còn chuẩn bị mâm cỗ cao với từ 2 đến 3 tầng để thể hiện lòng thành kính.

Bốn bát gồm: Bát giò heo hầm măng lưỡi lợn, bát bóng thả, bát miến, bát mọc.
Bốn đĩa gồm: Đĩa giò lụa, đĩa chả quế, đĩa thịt gà, đĩa thịt heo.

Mâm cúng tất niên của người Miền Trung và Miền Nam

Mâm cúng tất niên ở miền Trung, mặc dù không yêu cầu số lượng đĩa, bát như ở miền Bắc, nhưng vẫn giữ những món đặc trưng không thể thiếu như: Giò lụa, thịt gà, thịt lợn, măng khô, miến xào.

Mâm cúng tất niên của người miền Nam thường có những món đặc trưng như bánh tét, canh măng, thịt kho tàu, chả giò, nem, gỏi tôm thịt… Những món nguội như vậy luôn được người Nam ưu tiên trong dịp lễ này.

Những món ăn không thể thiếu trong mâm cúng tất niên của người miền Nam bao gồm: Bánh tét, củ cải ngâm nước mắm, canh măng, canh khổ qua nhồi thịt, thịt kho tàu, gỏi tôm thịt, thịt lợn luộc, đĩa dưa giá, đĩa nem, đĩa chả giò, củ kiệu... tất cả để thể hiện sự tôn kính đối với ông bà tổ tiên trong dịp Tết.

Mâm cúng tất niên: Những nét truyền thống không thể thiếu

Văn khấn cúng tất niên Ất Tỵ 2025: Lời thỉnh cầu đầy lòng thành kính

Văn khấn cúng tất niên: Lời cầu nguyện trong ngày cuối năm

Văn khấn cúng tất niên vẫn được gìn giữ trong các tài liệu văn hóa truyền thống. Dưới đây là một bài văn khấn được trích từ Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa - Thông tin, được nhiều gia đình sử dụng trong dịp này.

Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)
- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
- Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
- Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ ...
Hôm nay là ngày 29 tháng Chạp năm ...
Tín chủ (chúng) con là: ...
Ngụ tại...
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.
Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.
Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thuỳ chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khoẻ, gia đình hoà thuận.
Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.
Nam Mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).

Lưu ý khi cúng tất niên: Những điểm cần chú ý để lễ cúng trọn vẹn

Cũng như các lễ cúng khác trong năm, lễ cúng tất niên không cần quá cầu kỳ nhưng gia chủ cần lưu ý một số điều quan trọng để đảm bảo lễ cúng diễn ra trang nghiêm và thành kính nhất.

Những lưu ý quan trọng khi cúng tất niên

Dù lễ cúng tất niên không yêu cầu quá cầu kỳ, nhưng không nên chuẩn bị một cách sơ sài. Tùy vào hoàn cảnh gia đình, mâm cúng có thể ít hay nhiều, nhưng ít nhất cũng phải có những món ăn đặc trưng của ngày Tết, và cần được chuẩn bị cẩn thận, bày biện gọn gàng, sạch sẽ.
Để lễ cúng trở nên trang nghiêm, trước khi tiến hành, gia đình cần dọn dẹp bàn thờ, làm vệ sinh nhà cửa thật sạch sẽ.
Lễ cúng tất niên là dịp gia đình sum vầy, vì vậy cần phải có sự hiện diện của tất cả thành viên trong gia đình, để thể hiện sự đoàn tụ và ấm cúng.
Tất niên là thời điểm gia đình tụ họp sau một năm làm việc vất vả, đặc biệt với những gia đình có con cái ở xa. Do đó, nên tránh cãi vã hay tranh cãi, thay vào đó hãy nói những điều vui vẻ và tốt lành.

Câu hỏi thường gặp về cúng tất niên

Cúng tất niên nên thực hiện trong nhà hay ngoài trời?

Theo các chuyên gia văn hóa, thông thường, lễ cúng tất niên diễn ra tại bàn thờ gia tiên hoặc thần linh trong gia đình. Trước ngày cúng, gia đình sẽ dọn dẹp và trang trí lại bàn thờ để tạo không gian trang trọng và tươm tất.

Vào ngày cúng tất niên, mọi thành viên trong gia đình sẽ quây quần bên nhau, nấu nướng bữa cơm cuối năm để dâng lên Thần linh và gia tiên. Nếu gia đình khá giả, có thể cúng thêm ngoài sân hay ngoài trời, nhưng đây không phải là yêu cầu bắt buộc.

Cúng tất niên: Nên thực hiện trong nhà hay ngoài trời?

Mâm cúng tất niên: Cúng chay hay mặn?

Thực tế, việc chọn cúng chay hay mặn trong đêm giao thừa phụ thuộc vào truyền thống, tín ngưỡng của từng gia đình và từng vùng miền. Với các Phật tử, họ thường chọn mâm cúng chay. Trong khi đó, với những gia đình khác, ngoài món chay, mâm cúng còn có thể bao gồm các món mặn, ngọt, chiên, xào phong phú.

Dù là mâm cúng mặn hay chay, đơn giản hay cầu kỳ, điều quan trọng nhất là giữ trọn tấm lòng thành kính và biết ơn tổ tiên. Vì vậy, khi chuẩn bị thực đơn cho mâm cúng tất niên, gia chủ cần chú ý những yếu tố trên để thể hiện sự tôn trọng đối với lễ nghi.

Gợi ý những món cúng chay cho ngày Tết như sau:

Bún xào chay
Xôi hạt sen
Rau cải thìa xào nấm đông cô
Gỏi mít non đậu phộng
Chả giò chay
Miến xào rau củ chay
Canh nấm đậu phụ
Canh chua

Lễ cúng tất niên cần chuẩn bị những gì?

Hương đèn (hoặc nến) là hai lễ vật không thể thiếu trong mâm cúng tất niên, mang ý nghĩa thiêng liêng. Nếu không có đèn, gia chủ có thể thay thế bằng nến. Đặc biệt, gia đình nên đặt hai ngọn đèn hoặc nến ở hai bên bàn thờ để tượng trưng cho ánh sáng mặt trời và mặt trăng, tạo nên sự hài hòa, ấm cúng cho không gian cúng kính.

Mâm ngũ quả: Đây là một phần không thể thiếu trong lễ cúng đêm giao thừa. Khi chọn lựa, gia chủ cần chú ý chọn những quả tươi ngon, chín đều, đẹp mắt và đảm bảo không có dấu hiệu hư hỏng. Đặc biệt, trái cây giả tuyệt đối không được dùng trong mâm cúng.

Ngoài ra, đối với các Phật tử tại gia, mâm ngũ quả không nên đặt trực tiếp lên bát hương. Theo quan niệm tâm linh, điều này sẽ che mất trục khí chính, ảnh hưởng đến sự linh thiêng. Do đó, mâm ngũ quả cần được đặt ở bên cạnh. Đồng thời, hoa cúng cũng không được dùng loại hoa giả hay hoa nhựa.

Tất niên là dịp để gia đình quây quần, sum họp, đón ông Táo về và mời tổ tiên về ăn Tết. Đây là một nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam, và ngày nay, lễ cúng tất niên cuối năm vẫn được chuẩn bị chu đáo và giữ gìn như một truyền thống thiêng liêng.

Mua gà nguyên con tươi ngon tại Tripi để cúng Tất niên:

Tripi

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi