Lúa mì là gì? Những lợi ích và ảnh hưởng đến sức khỏe khi sử dụng lúa mì

16/05/2025

Nội dung bài viết

Lúa mì là nguyên liệu quen thuộc nhưng chưa phải ai cũng hiểu rõ về bản chất và ảnh hưởng của nó đối với sức khỏe. Vậy lúa mì thực sự mang lại tác dụng gì và những tác hại nào khi sử dụng?

Lúa mì là nguồn lương thực quan trọng và được tiêu thụ rộng rãi nhất trên toàn cầu. Với mức tiêu dùng lớn như vậy, liệu lúa mì có những lợi ích hay rủi ro gì cho người dùng? Hãy cùng Tripi khám phá trong bài viết này.

Lúa mì là gì?

Giới thiệu về lúa mì

Lúa mì là một trong những loại ngũ cốc cổ xưa nhất thế giới, còn gọi là lúa miến hay tiểu mạch. Giống lúa mì Triticum aestivum thuộc họ cỏ Triticum, xuất phát từ vùng Levant, hiện được trồng và nhân giống rộng khắp toàn cầu.

Lúa mì là một trong những loại ngũ cốc lâu đời và phổ biến nhất trên thế giới.

Với sản lượng chỉ đứng sau ngô và gạo, lúa mì trở thành nguồn lương thực thiết yếu cho nhân loại. Ứng dụng của lúa mì rất đa dạng, nổi bật nhất là sản xuất bánh mì, bột mì, tiếp đó là mì sợi, bánh kẹo, rượu bia và cả nhiên liệu sinh học.

Lúa mì được xem là nguồn thực phẩm chủ lực cung cấp năng lượng cho con người.

Bên cạnh đó, lúa mì còn đóng vai trò quan trọng trong chăn nuôi gia súc và gia cầm. Các nông trại nhỏ thường tận dụng phần thân cây khô làm thức ăn cho vật nuôi hoặc sử dụng rơm rạ như vật liệu xây dựng hữu ích.

Thành phần dinh dưỡng

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, lúa mì cung cấp thành phần dinh dưỡng đa dạng hỗ trợ sức khỏe hàng ngày: mỗi hạt chứa khoảng 12% nước, 70% carbohydrate, 12% protein, 2% chất béo, 1,8% khoáng chất và 2,2% chất xơ thô.

Lúa mì chứa hàm lượng dinh dưỡng phong phú và cân đối cho cơ thể.

Ngoài ra, lúa mì còn sở hữu nhiều dưỡng chất quý như thiamin, riboflavin, niacin, selen, mangan, photpho, axit ferulic, axit phytic, alkyl resorcinols,... cùng một lượng nhỏ vitamin A.

Tuy nhiên, trong quá trình xay xát lúa mì, thành phần dinh dưỡng sẽ bị thay đổi đáng kể khi hầu hết dưỡng chất quý giá đều nằm lại trong lớp cám và mầm.

Các loại lúa mì phổ biến hiện nay

Hiện nay, lúa mì được phân thành ba nhóm chính dựa trên đặc điểm và công dụng riêng biệt.

Triticum aestivum

Nhóm phổ biến nhất chính là loại lúa mì Triticum aestivum, loại lúa mì thông dụng và được trồng rộng rãi khắp thế giới như đã đề cập ở phần trên.

Triticum aestivum

Triticum durum

Nhóm lúa mì cứng mang tên khoa học Triticum durum, là loại được trồng phổ biến thứ hai sau Triticum aestivum, chủ yếu dùng để sản xuất các loại mì ống thơm ngon.

Triticum durum

Triticum compactum

Nhóm lúa mì Club với tên khoa học Triticum compactum thường được ứng dụng làm các loại bánh ngọt, bánh quy giòn cùng bột mì chất lượng cao.

Triticum compactum

Tác dụng của lúa mì đối với sức khỏe con người

Nhờ chứa nhiều dưỡng chất thiết yếu, lúa mì mang lại nhiều lợi ích tích cực cho sức khỏe và hỗ trợ hoạt động hằng ngày của cơ thể.

Lúa mì - Người bạn thân thiết của hệ tiêu hóa

Theo bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, trong lúa mì nguyên hạt chứa hàm lượng chất xơ phong phú tập trung chủ yếu ở lớp cám, giúp cải thiện chức năng tiêu hóa, đặc biệt hỗ trợ hoạt động trơn tru của đường ruột.

Lúa mì đem lại lợi ích tuyệt vời cho hệ tiêu hóa.

Các nghiên cứu còn chỉ ra rằng lúa mì chứa các lợi khuẩn probiotic giúp giảm thiểu táo bón và nâng cao hiệu quả chuyển hóa năng lượng trong hệ tiêu hóa.

Lúa mì góp phần phòng ngừa ung thư ruột kết

Không chỉ giàu chất xơ, lúa mì còn sở hữu các chất chống oxy hóa và phytonutrients giúp giảm thiểu nguy cơ ung thư ruột kết – căn bệnh phổ biến ở hệ tiêu hóa.

Lúa mì có vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa ung thư ruột kết.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng người duy trì chế độ ăn giàu chất xơ hàng ngày có thể giảm tới 40% nguy cơ mắc ung thư ruột kết. Việc bổ sung lúa mì nguyên cám không chỉ giúp cân bằng khẩu phần ăn mà còn góp phần kiểm soát và phòng ngừa căn bệnh này hiệu quả.

Nguồn cung cấp chất chống oxy hóa quý giá cho cơ thể

Lúa mì là nguồn giàu chất chống oxy hóa thiết yếu giúp bảo vệ sức khỏe tổng thể.

Như đã đề cập, lúa mì chứa hàm lượng lớn các chất oxy hóa như axit ferulic, axit phytic, alkyl resorcinol, lutein,... Trong đó, axit phytic hỗ trợ hấp thụ khoáng chất, còn lignans và lutein giúp phòng ngừa ung thư ruột kết đồng thời tăng cường sức khỏe mắt.

Cung cấp dồi dào vitamin và khoáng chất cần thiết

Lúa mì cũng là nguồn bổ sung các vitamin và khoáng chất quý báu cho cơ thể con người.

Như đã trình bày, lúa mì chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất có lợi như selen, phốt pho, mangan,... đặc biệt folate – dưỡng chất quan trọng cho phụ nữ mang thai.

Tác dụng phụ của lúa mì

Dù lúa mì mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng tồn tại một số tác dụng phụ không mong muốn đối với người sử dụng.

Lúa mì không phù hợp với người mắc bệnh Celiac

Đối với những người mắc bệnh Celiac – một rối loạn miễn dịch phản ứng tiêu cực với Gluten, lúa mì là nguồn gây hại vì ngoài các dưỡng chất, nó còn chứa Gluten, loại protein tạo độ dẻo, kết dính cho bột mì trong nấu nướng.

Lúa mì không tốt cho người mắc bệnh Celiac

Gluten trong lúa mì có thể gây dị ứng ở người bệnh Celiac, biểu hiện qua các triệu chứng như đầy bụng, đau bụng, tiêu chảy, cùng các phản ứng ngoài tiêu hóa như đau đầu, mệt mỏi, đau khớp và viêm da (dermatitis herpetiformis). Vì vậy, những bệnh nhân này cần tránh tuyệt đối các thực phẩm chứa lúa mì.

Lúa mì có thể góp phần làm tăng cân

Trong lúa mì chứa hợp chất “exorphins” kích thích não bộ, khiến bạn thèm các thực phẩm giàu carbohydrate hơn bao giờ hết.

Nghiên cứu cho thấy, người tiêu thụ nhiều lúa mì thường khó kiểm soát lượng carbohydrate, dẫn đến tăng cân do lượng calo từ các sản phẩm lúa mì cao hơn khoảng 14%, tương đương 350-400 calo mỗi ngày so với người không ăn lúa mì. Chính vì vậy, ăn quá nhiều lúa mì dễ gây béo phì và tăng cân không kiểm soát.

Tiêu thụ nhiều lúa mì có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa

Đây là tin buồn cho những ai yêu sắc đẹp khi lúa mì thuộc nhóm Sản phẩm chứa lượng cao các chất gây lão hóa (AGEs), tinh bột và đường trong sản phẩm từ lúa mì không chỉ gây tăng cân mà còn thúc đẩy sự lão hóa rõ rệt.

Ăn nhiều lúa mì dễ khiến bạn trông già hơn.

Khi tiêu thụ, tinh bột trong lúa mì chuyển hóa thành amylopectin A – một chất làm tăng đường huyết mạnh hơn cả đường thông thường, góp phần làm lão hóa da sớm và tăng cân nhanh chóng.

Lúa mì không phù hợp với người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS)

Dù lúa mì giàu chất xơ, hỗ trợ tiêu hóa và phòng chống ung thư ruột kết, nhưng gluten trong lúa mì lại không phù hợp với những ai mắc hội chứng ruột kích thích.

Lúa mì không thích hợp cho người bị hội chứng ruột kích thích (IBS).

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng fructan, một thành phần khác ngoài gluten có trong lúa mì nguyên cám và các ngũ cốc chứa gluten, chính là tác nhân gây ra các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, rối loạn tiêu hóa và trào ngược axit ở người bị hội chứng ruột kích thích.

Do đó, nếu bạn đang gặp phải hội chứng ruột kích thích hoặc trào ngược axit, tốt nhất nên hạn chế hoặc loại bỏ lúa mì khỏi khẩu phần ăn, thay thế bằng những thực phẩm lành mạnh hơn.

Trên đây là những thông tin thú vị về lúa mì, Tripi hy vọng bài viết giúp bạn mở rộng hiểu biết và nhận thức rõ hơn về vai trò cũng như những hạn chế của lúa mì trong cuộc sống.

Nguồn tham khảo: Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

Tripi

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi