Melanin là gì? Cùng khám phá quá trình hình thành các vết thâm, nám do melanin gây ra

30/04/2025

Nội dung bài viết

Khi làn da chúng ta trở nên sạm màu hoặc xuất hiện tàn nhang, nguyên nhân chủ yếu là sự tăng trưởng của sắc tố melanin. Vậy melanin là gì và vai trò của nó đối với làn da ra sao? Hãy khám phá ngay trong bài viết này.

Melanin là sắc tố gì?

Melanin là sắc tố quyết định màu sắc da của mỗi người, được tạo ra từ các tế bào da gọi là melanocytes, nằm ở lớp đáy thượng bì. Các tế bào melanocytes chứa enzyme Tyrosinase giúp quá trình hình thành melanin.

Melanin được tạo ra nhờ tác động của enzyme Tyrosinase và các yếu tố môi trường, chủ yếu là tia UV từ ánh nắng mặt trời. Ngoài ra, sự sản sinh melanin còn chịu ảnh hưởng từ các yếu tố nội tiết và thần kinh.

Melanin tồn tại dưới hai dạng chính: Eumelanin (màu nâu đậm đến đen) và Pheomelanin (màu nâu đỏ). Tỷ lệ của các phân tử này khác nhau sẽ tạo nên sự đa dạng về màu da của mỗi người.

Eumelanin có mặt chủ yếu ở những người có làn da tối màu, mang lại sắc tố nâu và đen cho da, tóc và mắt. Khi chúng ta già đi, sự giảm dần sản xuất melanin khiến tóc trở nên bạc, mất đi màu đen tự nhiên.

Melanin có mặt ở đâu trên cơ thể?

Melanin có thể được tìm thấy ở các vùng như tóc, da và sắc tố của lòng đen mắt,...

Khi còn trẻ, cơ thể sản xuất đủ lượng melanin để tạo màu cho tóc, da,... nhưng khi tuổi tác tăng lên, khả năng sản xuất melanin giảm dần, dẫn đến tình trạng da xỉn màu và tóc trở nên bạc dần theo thời gian.

Các căn bệnh liên quan đến Melanin

Bệnh bạch tạng

Bạch tạng (albinism) là một bệnh lý di truyền làm giảm sắc tố melanin, do rối loạn trong quá trình sản xuất hoặc mất hoàn toàn melanin trong cơ thể. Điều này dẫn đến sự giảm sắc tố đồng đều ở da, tóc và võng mạc.

Người mắc bệnh bạch tạng thường có làn da trắng, tóc sáng trắng và có thể gặp các vấn đề về thị lực. Đặc biệt, màu mắt có thể thay đổi theo thời gian, từ xanh nhạt đến nâu. Tình trạng bệnh có nhiều mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng, nhưng hiện nay chưa có phương pháp điều trị dứt điểm.

Những người bị bệnh bạch tạng

Nám da

Hiện tượng những mảng tối màu, các đốm đen hoặc xám nâu xuất hiện trên da mặt là dấu hiệu của nám da. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, bao gồm rối loạn hormone, di truyền, tác động của tia UV từ ánh nắng mặt trời, sử dụng thuốc tránh thai, hoặc do việc chăm sóc da không đúng cách. Các phương pháp điều trị nám da phổ biến gồm sử dụng kem chống nắng, trị liệu bằng laser, và lột da hóa học, nhưng chúng chỉ có thể làm mờ vết nám chứ không thể chữa trị hoàn toàn.

Những người bị nám da thường có các vết nâu xuất hiện trên mặt

Bệnh bạch biến

Bệnh bạch biến xảy ra khi mất đi các tế bào melanocytes, dẫn đến sự xuất hiện của những mảng da màu trắng mịn. Để điều trị, có thể áp dụng các phương pháp như sử dụng thuốc nhuộm, liệu pháp tia UV, thuốc nhạy sáng, kem corticosteroid, hoặc phẫu thuật. Đây là một bệnh lý lành tính, không lây lan và hiện tại chưa có cách chữa trị dứt điểm.

Mất sắc tố có thể xảy ra sau khi da bị tổn thương

Mất sắc tố khi da bị tổn thương

Khi da bị tổn thương do bỏng, phồng rộp hoặc nhiễm trùng, cơ thể không thể sản xuất melanin ở vùng da bị tổn thương nữa, dẫn đến tình trạng mất sắc tố, khiến vùng da trở nên không đều màu. Mặc dù không ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng điều này có thể làm giảm tính thẩm mỹ, bạn có thể che đi bằng trang điểm nếu cần thiết.

Bệnh Parkinson

Bệnh Parkinson, một bệnh lý thần kinh, khiến lượng neuromelanin trong não giảm sút do tế bào thần kinh ở vùng chất đen (substantia nigra) bị tổn thương. Biểu hiện của bệnh là sự mất kiểm soát vận động cơ bắp, gây khó khăn trong di chuyển, chân tay bị run và cứng. Thường thì khi tuổi tác tăng lên, lượng neuromelanin trong não lại tăng dần.

Những người bị mất thính giác

Mất thính lực

Melanin đóng vai trò quan trọng trong thính giác. Một số nghiên cứu cho thấy những người có lượng melanin quá ít có thể bị mất thính lực hoặc thậm chí là điếc.

Cấu trúc của Melanin

Màu sắc da, tóc và mắt ở con người là sự hòa quyện của các sắc tố Melanin (đen), Carotene (vàng), Oxyhemoglobin (đỏ) và Hemoglobin khử (xanh), tạo nên một bức tranh tự nhiên đầy sắc màu.

Hắc tố Melanin là những hạt không đều, được sản sinh từ các tế bào ở lớp đáy của thượng bì, thuộc cấu trúc da.

Melanin chịu trách nhiệm chính trong việc tạo màu cho da, tóc và mắt. Tuy nhiên, mức độ của nó còn phụ thuộc vào lưu lượng máu trong cơ thể. Mặc dù có nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến màu da, melanin vẫn là nguyên nhân chủ yếu quyết định.

Melanin giống như “con dao hai lưỡi”: vừa bảo vệ làn da khỏi tác động bên ngoài, nhưng cũng có thể trở thành nguyên nhân khiến da bị sạm màu và xuất hiện nám.

Vai trò quan trọng của Melanin

Melanin đóng vai trò quan trọng đối với làn da, giúp chống lại tác động của nhiệt độ từ bên ngoài như lửa và nắng. Nó giúp cân bằng nhiệt độ cơ thể và có khả năng kháng khuẩn. Melanin còn giúp cơ thể chống lại bức xạ tia cực tím, bảo vệ da khỏi quá trình oxy hóa. Tuy nhiên, khi sản xuất quá mức, melanin có thể gây ra tình trạng nám da.

Điều quan trọng là con người không thể kiểm soát được hàm lượng Melanin trong cơ thể. Ba yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến mức độ Melanin bao gồm: di truyền, sự tiếp xúc với tia cực tím và vitamin D. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng thiếu Melanin trong thời gian dài có thể dẫn đến cái chết do cơ thể thiếu vitamin D.

Melanin được sản sinh trong các tế bào melanocytes (tế bào biểu bì tạo hắc tố), điều này ảnh hưởng trực tiếp đến màu sắc da của con người. Sự khác biệt về màu da giữa các cá nhân và các vùng địa lý khác nhau là kết quả của sự sản xuất melanin trong da.

Các tế bào biểu bì sắc tố chiếm khoảng 7% tổng số tế bào trong da. Melanin tồn tại chủ yếu dưới hai dạng chính:

Pheomelanin (từ vàng đến đỏ)
Eumelanin (từ nâu đậm đến đen)

Số lượng tế bào tạo sắc tố trong cơ thể người là như nhau, nhưng màu da lại phụ thuộc vào hoạt động của các tế bào này chứ không phải vào số lượng. Thêm vào đó, tỷ lệ mắc bệnh bạch tạng - một căn bệnh do thiếu melanin bẩm sinh, chiếm khoảng 1/110.000 người.

Màu mắt của mỗi người cũng được quyết định bởi lượng melanin trong cơ thể. Trẻ em thường cần khoảng 6 tháng để màu mắt và màu da hoàn thiện.

Cơ chế hình thành hắc tố Melanin

Melanin là nguyên nhân chính gây ra các vết đốm sậm màu trên da. Khi sản xuất melanin vượt quá mức bình thường, nguyên nhân chính là sự tiếp xúc kéo dài dưới ánh nắng mặt trời. Sau khi ngừng tiếp xúc với tia cực tím, lượng melanin dư thừa sẽ gây ra tình trạng nám và sạm da.

Cách để kích thích sản xuất melanin

Cách để tăng cường melanin

Để tăng cường melanin cho làn da, việc bổ sung các dưỡng chất tự nhiên là một phương pháp đơn giản và hiệu quả. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các loại thực phẩm dinh dưỡng dưới đây có thể kích thích cơ thể sản xuất melanin nhiều hơn.

Bổ sung chất chống oxy hóa

Chất chống oxy hoá không chỉ giúp ngăn ngừa lão hóa sớm và các bệnh thoái hóa mà còn tăng cường sản xuất melanin. Việc tiêu thụ nhiều thực phẩm như trái cây, rau củ, hạt, ngũ cốc nguyên cám, cùng các loại thịt như gia cầm và cá sẽ giúp bổ sung các chất chống oxy hóa một cách tự nhiên.

Bổ sung vitamin A

Vitamin A là một dưỡng chất thiết yếu cho làn da, chứa beta carotene và carotenoid (những chất tạo nên màu sắc đỏ, vàng và cam), đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất melanin và bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím. Bạn có thể bổ sung vitamin A bằng cách ăn các loại rau củ như: cà rốt, khoai lang, rau bina, đậu Hà Lan, cùng với cá và thịt.

Tuy nhiên, việc sử dụng vitamin A cần phải hợp lý, vì đây là vitamin tan trong chất béo và có thể tích tụ trong cơ thể. Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ khuyến cáo rằng bạn nên sử dụng vitamin A một cách cẩn trọng để tránh các tác dụng phụ.

Bổ sung vitamin E

Vitamin E là một trong những cách hiệu quả để tăng sản xuất melanin, vì chính bản thân vitamin E là chất chống oxy hóa mạnh mẽ và có khả năng kích thích cơ thể tạo ra melanin. Nghiên cứu còn cho thấy, vitamin E giúp bảo vệ làn da khỏi các tác động xấu của ánh nắng mặt trời.

Bạn có thể bổ sung vitamin E qua hai cách: uống viên vitamin E hoặc ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin E như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt và quả hạch.

Thảo mộc và thực vật

Trà xanh và nghệ, giàu flavonoid và polyphenol, có thể giúp tăng cường hắc tố melanin và bảo vệ da khỏi tác động của tia UV. Mặc dù chưa có nghiên cứu cụ thể chứng minh tác dụng của thảo mộc trong việc tăng sản xuất melanin, nhưng thực tế, việc sử dụng các loại thảo mộc này có thể mang lại lợi ích rõ rệt cho làn da của bạn.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã nắm được những kiến thức cơ bản về melanin và có thêm những thông tin hữu ích để chăm sóc làn da của mình một cách hiệu quả hơn.

Có thể bạn sẽ quan tâm:

Hãy bảo vệ làn da của bạn với kem chống nắng tại Tripi:

Khám phá những kinh nghiệm hữu ích từ Tripi

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi