Nghệ Thuật Đặt Câu Hỏi Mở

24/02/2025

Nội dung bài viết

Đặt câu hỏi không chỉ là cách thức cơ bản để thu thập thông tin mà còn là một kỹ năng cần được trau dồi. Câu hỏi mở giúp duy trì cuộc trò chuyện một cách tự nhiên và thân thiện, đồng thời tạo điều kiện để người đối diện chia sẻ sâu sắc hơn. Hiểu rõ sự khác biệt giữa câu hỏi mở và câu hỏi đóng sẽ mang lại lợi ích lớn trong cả công việc và đời sống xã hội.

Các bước thực hiện

Hiểu rõ về câu hỏi mở

Nắm vững khái niệm câu hỏi mở. Để đặt câu hỏi mở hiệu quả, trước tiên bạn cần hiểu rõ định nghĩa của nó. Câu hỏi mở yêu cầu câu trả lời chi tiết, dựa trên kiến thức và cảm xúc của người được hỏi. Những câu hỏi này thường mang tính khách quan, không áp đặt và khuyến khích câu trả lời dài. Ví dụ về câu hỏi mở:

“Chuyện gì đã xảy ra sau khi tôi rời đi?”
“Tại sao Nam lại rời đi trước Nga?”
“Hãy kể cho tôi nghe về một ngày làm việc của bạn.”
“Bạn nghĩ gì về tập mới nhất của chương trình TV này?”

Tránh sử dụng câu hỏi đóng. Câu hỏi đóng thường chỉ yêu cầu câu trả lời ngắn gọn, thậm chí chỉ một từ. Chúng phù hợp để thu thập thông tin cụ thể nhưng lại hạn chế sự phát triển của cuộc trò chuyện. Ví dụ về câu hỏi đóng:

“Bạn chọn ai?”
“Anh đang dùng xe hãng nào?”
“Em đã nói chuyện với Thắng chưa?”
“Nga có về cùng Nam không?”
“Mọi người ăn hết bánh chưa?”
Câu hỏi đóng dễ khiến cuộc trò chuyện rơi vào bế tắc, không khuyến khích người đối diện chia sẻ chi tiết hoặc cung cấp thêm thông tin.

Nhận diện đặc điểm của câu hỏi mở. Đôi khi, người ta lầm tưởng mình đang đặt câu hỏi mở nhưng thực chất không phải. Để sử dụng câu hỏi mở hiệu quả, bạn cần nắm rõ đặc điểm của chúng:

Chúng khiến người được hỏi dừng lại suy ngẫm.
Câu trả lời thường chứa đựng cảm xúc, ý kiến hoặc ý tưởng thay vì thông tin thực tế.
Quyền kiểm soát cuộc trò chuyện chuyển sang người được hỏi, tạo nên sự tương tác hai chiều. Nếu quyền kiểm soát vẫn thuộc về người hỏi, đó có thể là câu hỏi đóng.
Tránh những câu hỏi dẫn đến câu trả lời nhanh, ít suy nghĩ hoặc chỉ chứa thông tin thực tế. Đó là dấu hiệu của câu hỏi đóng.

Nắm vững ngôn từ trong câu hỏi mở. Để đảm bảo câu hỏi của bạn thực sự là câu hỏi mở, hãy chú ý đến cách sử dụng từ ngữ:

Câu hỏi mở thường bắt đầu bằng các từ như: tại sao, làm cách nào, cái gì, giải thích, hãy kể về, hoặc bạn nghĩ gì về...
Mặc dù “hãy kể về” không phải là câu hỏi, nhưng nó mang lại kết quả tương tự.
Tránh sử dụng các cụm từ như: có phải là...không, liệu...không, không phải là...à, bạn có...không, vì chúng thường dẫn đến câu hỏi đóng.

Ứng dụng câu hỏi mở

Sử dụng câu hỏi mở để khơi gợi câu trả lời sâu sắc. Câu hỏi mở giúp bạn nhận được những câu trả lời giàu ý nghĩa và suy ngẫm. Chúng khuyến khích người đối diện cởi mở hơn, thể hiện sự quan tâm của bạn đến những gì họ chia sẻ:

Tránh dùng câu hỏi đóng khi muốn nhận được câu trả lời ý nghĩa. Chúng có thể khiến cuộc trò chuyện bị gián đoạn.
Sử dụng câu hỏi mở khi cần lời giải thích chi tiết để phát triển cuộc hội thoại.
Kết hợp câu hỏi đóng để thu thập thông tin ngắn gọn, sau đó dùng câu hỏi mở để mở rộng và làm sâu sắc hơn cuộc trò chuyện.

Xác định phạm vi câu hỏi. Câu hỏi mở đôi khi có thể quá rộng, vì vậy việc chọn từ ngữ phù hợp là rất quan trọng, đặc biệt khi bạn muốn nhận được một loại câu trả lời cụ thể.

Ví dụ, khi sắp xếp một cuộc hẹn cho bạn bè, thay vì hỏi chung chung “Cậu tìm kiếm gì ở một người?”, hãy cụ thể hóa câu hỏi: “Cậu tìm kiếm những phẩm chất tính cách nào ở một người?”. Điều này giúp tránh những câu trả lời không mong muốn và tập trung vào thông tin bạn cần.

Áp dụng phương pháp câu hỏi phễu. Bắt đầu với câu hỏi hẹp, sau đó mở rộng dần để thu hút sự tham gia và tự tin của người đối diện. Phương pháp này đặc biệt hữu ích khi bạn cần chi tiết cụ thể hoặc muốn khơi gợi hứng thú.

Ví dụ, khi trò chuyện với trẻ em, thay vì hỏi chung chung “Hôm nay ở trường thế nào?”, hãy hỏi cụ thể hơn: “Con được giao bài tập gì về nhà?”. Điều này giúp cuộc trò chuyện diễn ra tự nhiên và sâu sắc hơn.

Khéo léo gợi mở tiếp. Sử dụng câu hỏi mở để duy trì và phát triển cuộc trò chuyện.

Sau một câu hỏi đóng, hãy hỏi thêm “tại sao” hoặc “làm thế nào” để nhận được câu trả lời chi tiết hơn.
Khi người đối diện kết thúc câu trả lời, hãy đặt một câu hỏi mở liên quan đến điều họ vừa chia sẻ. Điều này giúp cuộc trò chuyện trôi chảy và tạo sự kết nối.

Tạo sự kết nối thông qua câu hỏi mở. Câu hỏi mở là công cụ tuyệt vời để xây dựng mối quan hệ sâu sắc và ý nghĩa. Chúng khuyến khích sự chia sẻ và thể hiện sự quan tâm chân thành của bạn.

Đặt câu hỏi mở để khám phá thêm về người khác, chẳng hạn như “Bạn cảm thấy thế nào về điều đó?” thay vì “Bạn có ổn không?”.
Dùng câu hỏi mở để tạo không khí thoải mái cho người nhút nhát hoặc mới quen, giúp họ cảm thấy được lắng nghe và cởi mở hơn.
Tránh những câu hỏi quá riêng tư hoặc gây áp lực, luôn chú ý đến mức độ thoải mái của người đối diện.

Khuyến khích sự đa dạng trong câu trả lời. Câu hỏi mở là công cụ mạnh mẽ trong thảo luận, khuyến khích sự sáng tạo và đa dạng ý kiến.

Chúng không chỉ giúp mọi người đưa ra nhiều giải pháp khác nhau mà còn kích thích tư duy ngôn ngữ, đặc biệt hữu ích với trẻ em hoặc người học ngoại ngữ.

Câu hỏi mở khơi gợi cuộc trò chuyện. Trò chuyện là một nghệ thuật, và câu hỏi mở chính là chìa khóa giúp bạn mở cánh cửa giao tiếp. Dù đối diện với người lạ, câu hỏi mở vẫn có thể tạo nên sự kết nối chân thành, giúp người khác cởi mở và chia sẻ nhiều hơn.

Khám phá sâu hơn với câu hỏi thăm dò. Câu hỏi mở có thể được sử dụng như công cụ thăm dò hiệu quả. Có hai cách tiếp cận chính:

Hỏi dò để làm rõ: Khi nhận được câu trả lời chung chung, hãy đặt thêm câu hỏi mở để hiểu rõ hơn. Ví dụ, nếu ai đó trả lời “vì cảnh đẹp” khi được hỏi “Tại sao anh thích sống ở đây?”, bạn có thể hỏi tiếp: “Cảnh nào khiến anh ấn tượng nhất?”.
Hỏi dò để hoàn thiện thông tin: Sau một câu trả lời đầy đủ, hãy đặt thêm câu hỏi như “Bạn còn thích điều gì khác?” để khai thác thêm chi tiết. Tránh dùng câu hỏi đóng như “Còn gì nữa không?” vì nó có thể kết thúc cuộc trò chuyện.

Khơi nguồn sáng tạo bằng câu hỏi mở. Câu hỏi mở không chỉ khuyến khích sự chia sẻ mà còn kích thích tư duy sáng tạo.

Những câu hỏi yêu cầu dự đoán, như “Ai sẽ thắng trong cuộc bầu cử?” hoặc “Ứng cử viên này sẽ ảnh hưởng thế nào đến chúng ta?”, buộc người trả lời phải suy nghĩ về các kịch bản có thể xảy ra.
Câu hỏi dạng “Điều gì sẽ xảy ra nếu...” hoặc “Kết quả sẽ ra sao nếu...” giúp người đối diện cân nhắc nguyên nhân và hậu quả, từ đó mở rộng góc nhìn của họ.

Khuyến khích người khác đặt câu hỏi mở cho bạn. Để cuộc trò chuyện trở nên cân bằng và hấp dẫn hơn, hãy tạo cơ hội để người khác đặt câu hỏi mở cho bạn. Đừng chia sẻ mọi chi tiết ngay lập tức, hãy để lại khoảng trống để họ tò mò và chủ động hỏi thêm.

Lắng nghe chân thành. Đặt câu hỏi đúng chỉ là một nửa của cuộc trò chuyện. Nửa còn lại là lắng nghe. Đừng để bản thân bị phân tâm bởi việc nghĩ về câu hỏi tiếp theo. Hãy tập trung vào câu trả lời của người đối diện, bởi chỉ khi lắng nghe, bạn mới có thể đưa ra những câu hỏi gợi mở sâu sắc và ý nghĩa.

Lưu ý quan trọng

Những người cảm thấy không thoải mái khi trả lời câu hỏi mở thường lo lắng về mục đích sử dụng thông tin của bạn hoặc đơn giản là họ không muốn chia sẻ. Hãy giải thích rõ ràng hơn về mục đích của bạn. Nếu họ vẫn từ chối, có thể câu hỏi quá riêng tư hoặc chủ đề không phù hợp với họ.
Câu hỏi mở đôi khi dẫn đến câu trả lời dài dòng và thiếu trọng tâm. Để nhận được câu trả lời ngắn gọn và súc tích, hãy đặt câu hỏi một cách cụ thể và rõ ràng hơn.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi