Rối loạn đa nhân cách là một hiện tượng tâm lý phức tạp, khi mà một người có thể tồn tại nhiều nhân cách khác nhau, mỗi nhân cách sẽ chi phối hành vi và cảm xúc của họ vào những thời điểm khác nhau. Vậy làm thế nào để nhận diện những dấu hiệu đặc trưng của tình trạng này?

05/05/2025

Nội dung bài viết

Rối loạn đa nhân cách là một rối loạn tâm thần nặng nề, ảnh hưởng lớn đến đời sống của bệnh nhân. Những thay đổi đột ngột trong hành vi và cảm xúc có thể khiến người bệnh không kiểm soát được bản thân. Cùng khám phá những dấu hiệu dễ nhận thấy của tình trạng này qua bài viết dưới đây.

Rối loạn đa nhân cách là tình trạng khi một người mang trong mình nhiều nhân cách khác nhau, thay phiên nhau chi phối và kiểm soát hành vi, cảm xúc. Hãy cùng Tripi tìm hiểu sâu hơn về các biểu hiện và dấu hiệu của căn bệnh này trong bài viết tiếp theo.

Rối loạn đa nhân cách là một hiện tượng đặc biệt trong tâm lý học, khi một người có thể có những nhân cách khác nhau xuất hiện một cách không kiểm soát, tạo ra sự xáo trộn trong hành vi và cảm xúc của họ.

Rối loạn đa nhân cách là một bệnh lý tâm thần, trong đó người bệnh có ít nhất hai nhân cách khác biệt rõ rệt, và mỗi nhân cách có thể tác động đến hành vi của người bệnh vào những thời điểm nhất định. Người mắc bệnh có thể không nhớ rõ về chính mình trong những khoảnh khắc nhất định, với những thay đổi cảm xúc và hành vi trái ngược nhau, chẳng hạn như từ vui vẻ chuyển sang tức giận hay từ buồn bã sang cười đùa.

Rối loạn đa nhân cách là một căn bệnh tâm thần, đặc trưng bởi sự tồn tại của nhiều nhân cách trong một cơ thể, điều khiển và chi phối hành vi của người bệnh trong những khoảng thời gian khác nhau. Bệnh này thường có ảnh hưởng lớn đến tâm lý và hành vi của người mắc phải.

Ngoài ra, rối loạn đa nhân cách có thể gây ra ảo giác cho người bệnh, khiến họ tin vào những sự kiện hay khái niệm không có thật. Chứng bệnh này thường khởi phát trong độ tuổi vị thành niên hoặc trong những năm đầu của tuổi trưởng thành.

Rối loạn đa nhân cách, hay còn được gọi là Dissociative Identity Disorder (DID), là một dạng bệnh lý phân ly đặc biệt. Hiện nay, căn bệnh này được chia thành hai dạng: chiếm hữu và không chiếm hữu. Mỗi dạng đều có những đặc điểm và ảnh hưởng riêng biệt đối với người mắc phải.

Tìm hiểu về nguyên nhân gây ra rối loạn đa nhân cách.

Những người từng trải qua các biến cố nghiêm trọng như lạm dụng thể chất, tình dục trong thời thơ ấu hoặc bị tổn thương tình cảm nặng nề thường có nguy cơ cao mắc phải rối loạn đa nhân cách, bởi những trải nghiệm đau đớn này ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý họ.

Cả trẻ em và người lớn có thể bị rối loạn đa nhân cách sau khi trải qua các sự kiện đau thương như chiến tranh, thiên tai, bắt cóc, tra tấn hoặc những điều trị y tế kéo dài... Những chấn thương tâm lý này có thể khiến các nhân cách tách rời và hình thành các trạng thái tâm lý khác biệt.

Tìm hiểu về nguyên nhân gây ra rối loạn đa nhân cách.

Dấu hiệu nhận biết rối loạn đa nhân cách.

Rối loạn đa nhân cách là một căn bệnh tâm lý đặc biệt, và những dấu hiệu nhận diện có thể bao gồm các triệu chứng nổi bật như sự thay đổi đột ngột trong hành vi, cảm xúc và nhận thức, gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người bệnh.

Cảm giác tách biệt khỏi cơ thể và cảm xúc: Người mắc rối loạn đa nhân cách thường cảm thấy như mình không còn điều khiển được hành động và suy nghĩ của bản thân, như thể bản thân đang tách rời khỏi cơ thể. Đây là dấu hiệu ban đầu của căn bệnh này.
Nhận thức thế giới xung quanh một cách mơ hồ: Người bệnh có thể cảm thấy rằng mọi thứ xung quanh mình không thực sự tồn tại, dẫn đến cảm giác lạ lẫm và mất kết nối với thực tại.
Hành vi bất thường: Những người bị rối loạn đa nhân cách đôi khi thực hiện các hành động mà họ không nhận thức được, chẳng hạn như lái xe quá tốc độ hoặc có hành vi ăn cắp tiền mà bình thường họ không làm.

Hành vi bất thường và không kiểm soát là một trong những dấu hiệu của rối loạn đa nhân cách. Người bệnh có thể thực hiện những hành động mà chính họ cũng không hiểu tại sao lại làm vậy.

Nhầm lẫn về danh tính hoặc thay đổi danh tính: Một biểu hiện điển hình của rối loạn đa nhân cách là sự quên lãng về thông tin cá nhân như tên, địa chỉ, nghề nghiệp, gây ra khó khăn trong việc thích ứng với cuộc sống.
Mất trí nhớ: Người bệnh có thể không nhớ được các sự kiện quan trọng trong cuộc sống, những ký ức đau buồn hay thậm chí là những hành động, sự kiện hàng ngày.

Mất trí nhớ là một dấu hiệu quan trọng của rối loạn đa nhân cách, thể hiện qua việc người bệnh không thể nhớ được các chi tiết quan trọng trong cuộc sống của mình hoặc trải qua khoảng trống nhớ khổng lồ trong ký ức.

Thay đổi trong hành vi và cách giao tiếp: Người mắc rối loạn đa nhân cách có thể thay đổi cử chỉ, hành động và cách nói chuyện, những thay đổi này có thể dễ dàng nhận thấy bởi người khác hoặc chính bản thân người bệnh.
Ý nghĩ tự tử hoặc tự làm hại bản thân: Một số bệnh nhân có xu hướng có ý định tự hại, tự tử. Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ, hơn 70% bệnh nhân ngoại trú mắc rối loạn đa nhân cách đã từng nghĩ đến việc tự sát.

Bên cạnh đó, một số dấu hiệu khác của rối loạn đa nhân cách bao gồm những triệu chứng như ảo giác, trầm cảm, lo âu, nghiện chất kích thích, co giật không phải do động kinh và những rối loạn chức năng tình dục.

Thay đổi trong hành vi và cách giao tiếp của người bệnh là một dấu hiệu đáng chú ý trong rối loạn đa nhân cách, khi họ có thể thay đổi đột ngột về cách thể hiện cảm xúc và giao tiếp với người khác.

Các dạng rối loạn đa nhân cách phổ biến.

Rối loạn đa nhân cách được chia thành hai loại chính: chiếm hữu và không chiếm hữu, mỗi loại lại có những dấu hiệu và đặc điểm riêng biệt như sau:

Chiếm hữu

Trong trường hợp rối loạn đa nhân cách chiếm hữu, các nhân cách khác thường xuất hiện dưới dạng những tác nhân bên ngoài, chẳng hạn như một người hoặc một linh hồn siêu nhiên, những cá thể này có thể hoàn toàn kiểm soát hành động và lời nói của người bệnh. Điều này tạo ra sự khác biệt rõ rệt trong cử chỉ, hành vi và tính cách của người mắc bệnh.

Không chiếm hữu

Trong loại rối loạn đa nhân cách không chiếm hữu, người bệnh cảm nhận rõ ràng một sự thay đổi đột ngột trong chính bản thân mình, như thể họ đang đứng ngoài quan sát hành động, cảm xúc và lời nói của chính mình mà không thể kiểm soát được.

Các dạng rối loạn đa nhân cách thường gặp.

Những đối tượng dễ mắc rối loạn đa nhân cách.

Có một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc phải rối loạn đa nhân cách, bao gồm:

Trẻ em bị lạm dụng

Rối loạn đa nhân cách ở trẻ em thường xảy ra khi trẻ trải qua những căng thẳng tâm lý nghiêm trọng do bị lạm dụng thể xác, tình dục hoặc cảm xúc trong những năm tháng đầu đời. Trẻ có thể bị tổn thương kéo dài, bị bỏ rơi, hoặc bị đối xử tồi tệ trong một thời gian dài, dẫn đến sự xuất hiện của các nhân cách phân tách.

Sự tách biệt của tri giác, ký ức và cảm xúc liên quan đến những trải nghiệm đau thương khiến trẻ có thể sống trong một thế giới nội tâm xa rời thực tế. Rối loạn này càng nghiêm trọng khi người chăm sóc hoặc cha mẹ có hành vi ngược đãi xen lẫn yêu thương.

Do đó, trẻ em có xu hướng tách ra khỏi môi trường xung quanh hoặc thu mình vào thế giới riêng để đối phó với những áp lực tâm lý. Mỗi giai đoạn phát triển của trẻ hoặc mỗi chấn thương tâm lý có thể tạo ra một nhân cách khác biệt trong trẻ.

Trẻ em bị lạm dụng có nguy cơ mắc phải rối loạn đa nhân cách cao hơn, đặc biệt khi chúng phải đối mặt với những tổn thương sâu sắc từ quá khứ.

Bệnh nhân trải qua những trải nghiệm đau thương hoặc quá trình y tế kéo dài

Rối loạn đa nhân cách có thể xuất hiện ở những người đã trải qua những mất mát lớn, như mất đi người thân yêu hoặc phải đối mặt với những sự kiện đau buồn khác trong cuộc sống.

Ngoài ra, những ai phải chịu đựng những thủ tục y tế kéo dài, đặc biệt là từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành, gây ra sự đau đớn và khó khăn trong suốt quá trình điều trị, cũng có nguy cơ mắc phải chứng rối loạn đa nhân cách.

Bệnh nhân trải qua những sự kiện đau thương hoặc quá trình điều trị y tế kéo dài có thể là những người dễ bị ảnh hưởng bởi rối loạn đa nhân cách, do những chấn thương tâm lý sâu sắc.

Phương pháp điều trị rối loạn đa nhân cách.

Các bác sĩ sẽ căn cứ vào độ tuổi, giới tính và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân để đề xuất những phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm những lựa chọn điều trị như sau:

Tâm lý trị liệu là một trong những phương pháp điều trị chính cho rối loạn đa nhân cách, giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về các nhân cách và quá trình tự nhận thức của mình.

Đây là phương pháp hiệu quả trong việc điều trị rối loạn đa nhân cách, tập trung vào việc xác định các vết thương tâm lý hoặc tổn thương trong quá khứ, xây dựng kế hoạch điều trị thích hợp, quản lý sự thay đổi hành vi đột ngột và kết hợp các nhân cách riêng biệt thành một nhân cách duy nhất.

Tâm lý trị liệu giúp bệnh nhân nhận thức và điều chỉnh các cảm xúc và hành vi, từ đó xây dựng lại sự hòa hợp trong tâm trí và hành vi của họ.

Liệu pháp thôi miên là một phương pháp điều trị đặc biệt, trong đó bệnh nhân được đưa vào trạng thái thư giãn sâu và tập trung cao độ để giúp cải thiện các vấn đề tâm lý và sức khỏe.

Trong liệu pháp thôi miên, bệnh nhân được đưa vào một trạng thái tập trung cao và thư giãn, nhằm mục đích giải quyết các vấn đề tâm lý như lo âu, căng thẳng và những cảm xúc tiêu cực khác.

Liệu pháp thôi miên có thể được áp dụng để điều trị các vấn đề như căng thẳng, lo âu, hội chứng căng thẳng sau sang chấn, ám ảnh hoặc các vấn đề về hành vi như cai thuốc lá, giảm cân và kiểm soát cảm xúc.

Quá trình liệu pháp thôi miên thường trải qua 4 giai đoạn: cảm ứng, đào sâu, gợi ý và xuất hiện, giúp bệnh nhân tiếp cận những ký ức đã bị kìm nén, quản lý hành vi phản kháng và kết hợp các nhân cách lại thành một thể thống nhất.

Liệu pháp thôi miên mang lại hiệu quả lớn trong việc chữa trị rối loạn đa nhân cách, giúp bệnh nhân tái tạo sự thống nhất trong bản thân họ.

Điều trị bổ sung

Hiện tại, không có loại thuốc nào được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) công nhận đặc biệt để điều trị rối loạn đa nhân cách. Tuy nhiên, một số thuốc điều trị tâm lý có thể được sử dụng để giảm các triệu chứng như trầm cảm hoặc lo âu, hỗ trợ bệnh nhân trong quá trình điều trị.

Điều trị bổ sung có thể kết hợp với các phương pháp khác để hỗ trợ bệnh nhân vượt qua các triệu chứng của rối loạn đa nhân cách, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của họ.

Cách phòng ngừa rối loạn đa nhân cách

Nếu phụ huynh nhận thấy con có dấu hiệu căng thẳng hoặc thay đổi bất thường trong tâm trạng, hãy tìm sự hỗ trợ từ bác sĩ tâm lý hoặc chuyên gia để có thể phát hiện và điều trị kịp thời.

Đối với trẻ bị lạm dụng hoặc trải qua các sự kiện đau thương, việc đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay lập tức sẽ giúp trẻ phục hồi nhanh chóng và phát triển bình thường trong môi trường an toàn.

Dành thời gian tâm sự và chia sẻ với người thân, bạn bè hoặc bác sĩ là cách giúp giảm bớt nguy cơ mắc rối loạn đa nhân cách, đồng thời tăng cường sự hỗ trợ tinh thần cho người bệnh.

Phương pháp phòng ngừa rối loạn đa nhân cách

Các câu hỏi thường gặp về rối loạn đa nhân cách

Rối loạn đa nhân cách có di truyền không?

Câu trả lời là có vì nghiên cứu hiện nay cho thấy rối loạn đa nhân cách có tỉ lệ di truyền lên đến 50%, cao hơn nhiều so với các loại rối loạn tâm lý khác.

Rối loạn đa nhân cách có nguy hiểm không?

Rối loạn đa nhân cách có thể gây nguy hiểm nghiêm trọng đến tính mạng, không chỉ cho người bệnh mà còn cho những người xung quanh. Những hậu quả có thể bao gồm lạm dụng chất kích thích, tự làm tổn thương bản thân và thậm chí là tự tử.

Liệu rối loạn đa nhân cách có thực sự nguy hiểm không?

Mặc dù hiện nay chưa có phương pháp ngăn ngừa hoàn toàn rối loạn đa nhân cách, việc nhận diện các dấu hiệu sớm và can thiệp kịp thời có thể giúp người bệnh, đặc biệt là trẻ em, kiểm soát tốt các triệu chứng.

Đây là những thông tin mà Tripi chia sẻ về rối loạn đa nhân cách. Hy vọng bạn sẽ chú ý và áp dụng các phương pháp phòng ngừa phù hợp để bảo vệ sức khỏe tinh thần của mình.

Nguồn: Tâm Anh Hospital

Tripi

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi