Sự tích chị Hằng và truyền thống bái nguyệt trong Tết Trung thu

Hình ảnh chị Hằng và phong tục bái nguyệt đã trở thành một phần không thể thiếu trong Tết Trung thu. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa rõ về nguồn gốc của những truyền thuyết này. Cùng theo dõi bài viết để tìm hiểu thêm về sự tích chị Hằng và ý nghĩa của tục bái nguyệt trong dịp lễ này.

Theo truyền thuyết, thời xa xưa, mười ông mặt trời cùng xuất hiện trên bầu trời, làm cho mặt đất nóng rực, sông biển cạn kiệt, con người không thể sống nổi. Hậu Nghệ, một anh hùng, đã quyết tâm trèo lên đỉnh núi Côn Lôn và dùng nỏ thần bắn rụng chín ông mặt trời, chỉ để lại một ông mặt trời. Từ đó, mặt đất trở lại bình yên, con người lại có thể sinh sống. Hậu Nghệ được mọi người tôn kính và yêu mến, rất nhiều người đến tìm học hỏi, trong đó có Bồng Mông, một người không có ý định tốt đẹp.

Sau đó, Hậu Nghệ cưới Hằng Nga, một người vợ xinh đẹp và nhân hậu. Cặp đôi này trở thành biểu tượng trai tài gái sắc, được mọi người ngưỡng mộ.

Một ngày, khi Hậu Nghệ đang trên đường lên núi Côn Lôn thăm bạn, anh tình cờ gặp Vương mẫu nương nương và xin được thuốc trường sinh bất tử. Chỉ cần uống thuốc, Hậu Nghệ sẽ trở thành tiên và bay lên trời. Tuy nhiên, vì không muốn rời xa vợ, Hậu Nghệ đã để thuốc lại cho Hằng Nga cất giữ. Không ngờ, một học trò tên Bồng Mông đã phát hiện và nhìn thấy điều này.

Ba ngày sau, Hậu Nghệ dẫn học trò ra ngoài săn bắn, Bồng Mông với lòng dạ gian xảo đã giả vờ ốm để xin ở lại. Khi Hậu Nghệ rời đi, Bồng Mông cầm kiếm đột nhập vào hậu viện, ép Hằng Nga phải giao thuốc bất tử. Trong tình thế cấp bách, Hằng Nga vội vàng mở hộp gương lược, uống hết thuốc. Sau khi uống, cô cảm thấy người nhẹ bẫng, bay lên trời và chỉ dừng lại ở mặt trăng, nơi gần gũi nhất với thế giới nhân gian, để trở thành tiên.

Tối hôm đó, khi Hậu Nghệ trở về, các thị nữ kể lại sự việc. Đau đớn và mất mát, Hậu Nghệ ngửa cổ lên trời gọi tên vợ yêu. Lúc ấy, anh ngỡ ngàng phát hiện mặt trăng đêm nay tỏa sáng lạ thường, có bóng hình giống Hằng Nga. Hậu Nghệ lập tức sai người đến khu vườn hoa yêu thích của Hằng Nga, lập bàn thờ, dâng lên những món ăn, trái cây mà cô yêu thích, cầu nguyện nơi cung trăng.

Kể từ khi tin Hằng Nga lên cung trăng thành tiên nữ lan truyền, người dân dưới ánh trăng đã bày hương án, cầu xin Hằng Nga ban phước lành, may mắn và an bình. Từ đó, phong tục "bái nguyệt" vào Tết Trung thu được truyền lại qua các thế hệ.

Trong tín ngưỡng phương Đông, thần Mặt Trăng giữ vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt với người dân sống bằng nghề nông, nghề phụ thuộc vào thiên nhiên và thời tiết. Mặt Trăng, với sự thay đổi của nó, là dấu hiệu của mưa gió, vì thế người phương Đông dùng lịch âm để dự đoán thời tiết, khác với lịch dương phương Tây. Họ tôn thờ thần Mặt Trăng như một vị thần bảo trợ cho mùa màng.

Theo quan niệm dân gian, Nguyệt Thần không chỉ là vị thần của nông nghiệp, mà còn là người bảo vệ gia đình, tình duyên và hạnh phúc, tượng trưng cho người phụ nữ, người mẹ hiền, cho sự sinh sôi và duy trì nòi giống. Phật giáo tôn Nguyệt Quang Bồ Tát là vị từ bi, mang ánh sáng hiền hòa để giải trừ ác nghiệp và dẫn dắt chúng sinh hướng thiện.

Vì lẽ đó, vào ngày rằm tháng 8 – ngày mặt trăng tròn và sáng nhất trong năm, người dân tổ chức lễ hội Trung thu và cúng bái Nguyệt thần cầu cho mùa màng bội thu. Đây là dịp để người nông dân vui chơi, thư giãn sau những tháng ngày vất vả, đồng thời cầu nguyện trời đất ban phúc, mưa thuận gió hòa và gia đình bình an.