Tết Nam Bộ kể về câu chuyện 'Nguồn gốc và Ý nghĩa của bánh tét'

Trong khi miền Bắc có bánh chưng gắn liền với câu chuyện "bánh chưng bánh dày" của Lang Liêu, hoàng tử thứ 18 của Vua Hùng, tượng trưng cho trời tròn, đất vuông, thì bánh tét cũng mang trong mình những câu chuyện độc đáo về nguồn gốc và ý nghĩa riêng biệt.

Vào đêm 30 Tết, theo phong tục, nồi bánh tét được nấu chín trong không khí ấm cúng, hân hoan của buổi tiễn biệt năm cũ và đón chào năm mới. Mọi người quây quần bên nồi bánh, tạo nên bầu không khí sum vầy đầy tình thân.

Trong dịp Tết, người Nam Bộ thường gói hai loại bánh tét: bánh tét chay và bánh tét mặn. Bánh chay dùng để cúng lễ ông bà, trời đất, còn bánh mặn là món ăn trong bữa cơm Tết, ăn kèm với củ kiệu, dưa chua, và thịt kho tàu.

Một số nhà nghiên cứu cho rằng đòn bánh tét mà người Nam Bộ dùng trong ngày Tết hôm nay có thể bắt nguồn từ sự giao lưu văn hóa giữa người Việt và người Chăm, hoặc là sự kế thừa những giá trị văn hóa của những thế hệ trước. Khi người Việt mở rộng vùng đất phương Nam, họ đã tiếp thu yếu tố tín ngưỡng từ văn hóa Chăm, đặc biệt là tín ngưỡng thờ thần lúa, và từ đó chiếc bánh tét như ngày nay ra đời.

Bên cạnh câu chuyện về sự ra đời của bánh tét như một kết quả của sự giao thoa văn hóa, ông bà ta còn kể lại những giai thoại thú vị lý giải về sự hình thành của món bánh này. Điển hình là câu chuyện vua Quang Trung trong cuộc chiến đánh quân Thanh vào dịp Tết, khi đó vua đã cho quân nghỉ ngơi.

Một người lính đã dâng vua một chiếc bánh gói tròn trong lá chuối. Sau khi thưởng thức, vua cảm thấy bánh rất ngon và hỏi về tên gọi của món bánh. Người lính trả lời rằng đó là loại bánh vợ anh thường gói gửi đi mỗi lần ra trận, để anh có thể ăn trên đường và nhớ về quê hương, về vợ con.

Cảm động trước câu chuyện, vua Quang Trung quyết định ra lệnh cho quân lính gói bánh này vào dịp Tết và đặt tên cho món bánh là bánh Tết. Đây chính là nguồn gốc của bánh Tết trong ngày Tết cổ truyền Việt Nam.

Tương tự như câu chuyện về nguồn gốc, tên gọi bánh tét cũng chứa đựng nhiều giả thuyết thú vị. Như đã đề cập, bánh Tết còn có tên gọi là bánh Tết, nhưng sau này vì đặc thù vùng miền, tên gọi bánh Tết đã được đọc trại thành "bánh tét".

Có người lại lý giải rằng tét là hành động cắt bánh khi ăn bánh này, người dùng sẽ dùng dây trói quanh đầu bánh đã lột vỏ và "tét" từng khoanh nhỏ ra. Chính vì vậy, người dân địa phương đã gọi món bánh này là bánh tét, giống như hành động cắt từng khoanh bánh vậy.

Theo quan niệm của ông bà xưa, tất cả các món ăn trong ngày Tết đều mang trong mình ý nghĩa sâu sắc, vừa thể hiện lòng nhớ ơn tổ tiên, vừa cầu mong cho gia đình được sum vầy, ấm no, đồng thời tri ân đất trời đã ban cho một mùa màng bội thu. Bánh tét cũng không phải là ngoại lệ.

Bánh tét truyền thống được gói kín trong những lớp lá xanh, biểu trưng cho hình ảnh người mẹ bọc lấy con, với hy vọng một năm mới đoàn viên, sum họp. Không chỉ vậy, chiếc bánh với màu xanh của lá, cùng nhân đậu vàng còn gợi nhớ về hình ảnh đồng ruộng, và mang đến ước vọng về một mùa xuân an yên, một cuộc sống ổn định cho mỗi gia đình.

Kinh nghiệm thú vị từ Tripi