10 Áng tản văn đặc sắc nhất về tháng ba

Tháng ba về, sắc đỏ hoa gạo bừng lên như ngọn lửa thiêng giữa trời cao, khơi gợi biết bao cảm xúc bồi hồi trong lòng người. Từ bao đời nay, hình ảnh cây gạo sừng sững bên mái đình cổ, lặng lẽ bên triền đê đã trở thành biểu tượng thiêng liêng của làng quê Việt - nơi hội tụ những giá trị văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc.

Thuộc họ Bombax ceiba, cây hoa gạo còn được biết đến với nhiều tên gọi đầy chất thơ như mộc miên, pơ lang hay "cây anh hùng" kiên cường. Có nguồn gốc từ Ấn Độ, loài cây nhiệt đới này đã tìm thấy quê hương thứ hai trên khắp các vùng đất phương Đông, từ Malaysia, Indonesia đến dải đất hình chữ S thân thương.

Khi đông tàn, cây gạo khẳng khiu trút bỏ lá, để rồi khi xuân sang, từ thân cây xù xì bỗng bật lên những nụ hoa xanh lục như búp sen ngọc bích. Rồi trong cái se lạnh của tiết trời tháng ba, những nụ hoa ấy bừng nở thành ngàn đóa lửa đỏ, như bản giao hưởng của sức sống mãnh liệt sau giấc ngủ đông dài.

Không chỉ đẹp rực rỡ, hoa gạo còn là vị thuốc quý với tính mát, vị đắng chát, có khả năng tiêu viêm, giải độc. Trong y học cổ truyền, từ hoa đến vỏ và rễ cây đều được tận dụng làm thuốc, chứa đựng nhiều acid amin, pectin tanin cùng các nguyên tố vi lượng có lợi.

Đi sâu vào đời sống tinh thần người Việt, hoa gạo trở thành nguồn cảm hứng bất tận. Từ câu chuyện cổ tích về mối tình son sắt giữa chàng trai nghèo và sơn nữ - nơi những bông hoa đỏ thắm trở thành chứng nhân cho lời thề thủy chung, đến những bài ca dao "Bao giờ đom đóm bay ra/Hoa gạo rụng xuống thì tra hạt vừng" đúc kết kinh nghiệm canh tác của cha ông.

Trong thơ ca, hoa gạo hiện lên đầy ám ảnh: "Thế là chị ơi/Rụng bông gạo đỏ" (Đoàn Thị Tảo), hay kiêu hãnh "Rụng xuống rồi vẫn thắm đỏ như son" (Nguyễn Khắc Hào). Mỗi cánh hoa rơi như giọt máu tim, như ngọn lửa nhỏ thắp lên niềm thương nhớ khôn nguôi.

Khi tháng ba về, sắc đỏ hoa gạo không chỉ tô điểm cho bầu trời quê hương, mà còn thắp lên trong lòng người ngọn lửa của ký ức, của những giá trị văn hóa được lưu truyền qua bao thế hệ. Phải chăng, đó chính là linh hồn của làng quê Việt - bình dị mà sâu lắng, mộc mạc mà đượm đà?

(Hà Vinh Tâm)

Tháng ba về mang theo nắng vàng mật ngọt trải dài trên những nẻo phố xa. Bằng lăng tím và hoa tràm vàng bừng tỉnh, kết thành từng chùm hoa li ti như tấm lụa mỏng bay giữa trời xuân. Phố tỉnh giấc trong sương mai dịu ngọt, lắng nghe tiếng chim ríu rít chào bình minh. Từng bước chân thong thả của các cụ già tập thể dục hòa cùng nhịp sống chậm rãi của buổi sớm tinh khôi.

Phố tháng ba là bức tranh sống động với những sắc màu đan xen: màu nắng mới trên những ngôi nhà cao tầng, màu xôi nếp thơm nồng từ gánh hàng rong, màu áo trắng học trò hối hả đến trường. Rồi phố cũng có những nỗi niềm riêng - nơi những giọt mồ hôi mưu sinh, những lo toan thường nhật, nhưng vẫn luôn rộng mở đón nhận tất cả bằng tấm lòng bao dung.

Chiều xuống, phố chùng chình trong ánh nắng vàng cuối ngày, để lại những hoài niệm về một thời áo trắng, về những mối tình đầu e ấp. Phố tháng ba như tấm gương phản chiếu đủ mọi cung bậc cảm xúc, từ rộn rã đến trầm tư, từ hối hả đến lắng đọng. Để rồi khi màn đêm buông xuống, phố lại dịu dàng ôm ấp những giấc mơ vào lòng.

Trần Hiền

Tháng ba về mang theo những xúc cảm khó tả trong lòng những chàng trai biết mộng mơ. Như câu thơ của Nghiêm Thị Hằng: "Chẳng phải vô tình em nhớ tháng Ba/Nhớ về anh, nhớ về hoa bưởi" cứ vấn vương mãi không thôi. Tháng ba dịu dàng với nắng vàng như mật, đánh thức vạn vật sau giấc ngủ đông dài.

Đặc biệt với tuổi trẻ, tháng ba - tháng thanh niên mang ý nghĩa thiêng liêng của sức trẻ, nhiệt huyết và khát vọng cống hiến. Những người lính biển trẻ tuổi vẫn miệt mài rèn luyện dưới nắng vàng, từ thao trường đến những con tàu ngoài khơi xa. Mồ hôi họ rơi trên bãi cát nóng, trên từng trang vở giữa giảng đường, trên từng cỗ máy - tất cả đều vì một mục tiêu cao cả: bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng.

"Thao trường đổ mồ hôi, chiến trường bớt đổ máu" - đó là phương châm rèn luyện không mệt mỏi của những người lính trẻ. Họ đang viết nên những trang đẹp nhất của tuổi thanh xuân bằng nhiệt huyết và trách nhiệm. Và tháng ba sẽ mãi là khoảng thời gian đẹp nhất trong ký ức của những người lính biển, khi "tiếng biển khơi rộn rã trong tôi...!"

- Mạnh Thường -

"Ta nghiêng mình vào tháng ba mênh mang... Dựa lưng vào chiều để ngắm những mùa xuân qua"

Tháng ba trong tôi là bức tranh đa sắc - có màu tím hoa xoan gợi nhớ, trắng tinh khôi hoa sưa day dứt, đỏ rực hoa gạo nhiệt thành. Mỗi sắc hoa mang một câu chuyện, một nỗi niềm khó giãi bày.

Tháng ba cũng là tháng của những món nợ lòng chất chồng: nợ cha mẹ lời yêu thương chưa nói, nợ con trẻ vòng tay ấm tuổi đầu đời, nợ ân tình bạn bè chưa đền đáp. Mười tám mùa tháng ba đi qua, tôi học cách đón nhận mọi thương đau như phần tất yếu của cuộc sống.

"Tháng ba với em là hoa bưởi/Là tim tím hoa xoan phía sau hè" - câu thơ cũ gợi bao ký ức. Giờ đây, tôi tựa vào tháng ba không phải để níu kéo quá khứ, mà để cảm nhận yêu thương hiện tại, để biết trân trọng những người vẫn luôn ở bên dù cuộc đời có thế nào.

Tháng ba năm nay đến với cơn mưa bất chợt, như nhắc nhở về sự mong manh của phận người. Nhưng sau mưa, nắng lại về, hoa lại nở, và lòng người lại tìm thấy sự bình yên để tiếp bước.

Lê Hà

Mưa tháng ba đến như một khúc dạo đầu dịu dàng của đất trời. Những hạt mưa không ào ạt như mưa hạ mà rơi thong thả, mang theo cái se lạnh cuối mùa xen lẫn hơi ấm đầu hạ. Tiếng sấm đầu mùa vang lên báo hiệu sự chuyển mình của vạn vật - "Lúa chiêm thấp thó đầu bờ/Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên" - câu ca dao xưa vẫn nguyên vẹn ý nghĩa.

Mưa xuân tưới tắm cho những chùm hoa xoan tím ngát, những nụ chanh trắng muốt tỏa hương. Nó đánh thức ký ức tuổi thơ với trò chơi làm nước hoa từ cánh chanh rụng, với những vết cắn đỏ rực của bọ chó. Mưa tháng ba cũng là lúc nhịp sống trở về bình yên sau những ngày Tết rộn ràng, khi những cánh cò lại chao nghiêng trên đồng lúa xanh mơn mởn.

Trong cái mát lành của mưa xuân, lòng người như lắng lại để suy ngẫm. Mưa rửa trôi những xô bồ, gột rửa tâm hồn để ta sống nhẹ nhàng hơn, vị tha hơn. Mưa tháng ba - đó không chỉ là hiện tượng thời tiết, mà còn là món quà thanh lọc tâm hồn mà thiên nhiên ban tặng.

Bùi Nhật Lai - Thái Nguyên

Mỗi độ tháng ba về, tôi lại trở lại làng quê, lòng bâng khuâng trước những cây gạo đỏ rực như ngọn lửa thắp giữa trời xuân, những hàng xoan tím ngắt nở hoa sau bao ngày đông giá lạnh, hay những ao bèo lững lờ trôi mang theo sắc lam dịu dàng. Ký ức tuổi thơ ùa về, ngọt ngào và da diết khôn nguôi...

Tuổi thơ tôi gắn liền với hình ảnh bà - người phụ nữ tảo tần với chiếc áo nâu bạc màu mồ hôi, lưng còng xuống trên những ruộng lúa xanh mướt. Tôi nhớ như in cảm giác ngây ngất trước cánh đồng mênh mông, những bông hoa gạo đỏ thắm in hình trên nền trời trong vắt. Bà thường kể cho tôi nghe về tuổi thơ của bà bên gốc gạo cổ thụ, nơi lũ trẻ làng vui đùa với những trò chơi dân dã. Mỗi độ hoa rụng, chúng tôi lại nằm lăn trên thảm hoa đỏ ối, cảm nhận hương thơm ngai ngái của đất, của cỏ, của tình yêu quê hương thấm vào từng thớ vải.

Tôi không thể quên vị ngọt thanh của đòng đòng lúa tháng ba, thứ sữa trời ban cho đồng quê. Bà ân cần dạy tôi cảm nhận từng giọt sữa lúa ấy, như truyền lại tình yêu với mảnh đất chôn nhau cắt rốn. Những đêm giá rét, được cuộn mình trong ổ rơm thơm phức hương trầu, nghe bà kể chuyện làng, chuyện đồng, tôi thấy ấm áp lạ thường.

Nhiều năm sau, khi đã trưởng thành, mỗi lần về thăm quê, tôi lại thấm thía hơn những bài học bà dạy. Bà không chỉ cho tôi bát cơm độn khoai, con cá om tương, mà còn trao cho tôi cả một bầu trời ký ức đẹp đẽ về tình yêu quê hương. Khi bà ra đi, an nghỉ nơi cánh đồng bà một đời gắn bó, tôi hiểu rằng bà đã hóa thành một phần của đất mẹ.

Giờ đây, mỗi khi tháng ba về, nhìn hoa gạo rụng đỏ cổng làng, tôi lại nghĩ về bà - người đã dạy tôi rằng thiên đường không ở đâu xa, mà chính là nơi ta sinh ra, lớn lên, nơi có những ký ức ngọt ngào nhất đời người.

Lưu Thị Phụng

"Tháng ba mưa ngâu, cá rủ nhau bơi ngược dòng" - câu hát tuổi thơ ấy vẫn văng vẳng đâu đây mỗi độ xuân về. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, ký ức về những trận mưa đầu mùa vẫn nguyên vẹn trong tôi. Những buổi trốn mẹ theo anh đằm mình trong mưa, bắt từng rổ cá rô, cá riếc béo mầm. Mẹ tôi nhìn đàn cá mà lòng đầy trắc ẩn - vui vì có cái đong gạo, buồn vì số phận những sinh linh bé nhỏ.

Tháng ba với cái rét nàng Bân đầy huyền thoại. Chuyện kể về người vợ chậm chạp may áo suốt mùa đông không xong, đến khi hoàn thành thì xuân đã về. Nàng cầu xin Ngọc Hoàng cho một ngày rét nữa để chồng được mặc thử. Từ đó mà có câu:

Nàng Bân may áo ba đông
Chỉ xong cửa tay khi đã hết mùa
Lạy trời cho chút gió lùa
Để chồng mặc thử cho vừa lòng em.

Với người nông dân, tháng ba là tháng giáp hạt đầy gian nan. Câu "tháng Tám đói qua, tháng Ba đói chết" vẫn còn ám ảnh biết bao thế hệ. Nhà tôi nghèo, mẹ tảo tần nuôi con qua những tháng ba đói kém. Giờ đây, dù no đủ rồi, mỗi độ tháng ba về, tôi vẫn không khỏi bồi hồi nhớ lại.

Tháng ba của tôi là màu đỏ rực hoa gạo bên sông, là tiếng chim chào mào trong vòm lá, là những cơn mưa bất chợt rồi lại nắng vàng. Tháng ba của ký ức - dù thời gian có đổi thay, vẫn nguyên vẹn trong tôi như thuở nào.

Tản văn của Nguyễn Văn Thích

Tháng ba về mang theo nắng non dịu dàng
Cánh chuồn chuồn mỏng manh nghiêng mình trong gió
Hoa gạo đỏ thắm như ngọn lửa
Hoa xoan tím ngát nhuộm thương nhớ lối quê

Tháng ba là bản hòa ca của đất trời khi xuân sang hạ. Những bông gạo đỏ rực như ngọn đuốc thắp sáng bến sông quê. Hoa xoan tím biếc rắc thương nhớ khắp nẻo đường làng. Hoa bưởi trắng ngần như những vì sao đêm rơi xuống vườn khuya. Mỗi loài hoa mang một sắc thái riêng, nhưng đều góp phần tạo nên bức tranh tháng ba rực rỡ.

Cây gạo già như ngọn đuốc khổng lồ thắp sáng cả góc trời. Những bông hoa đỏ thắm như nụ hôn của đất trời. Rồi khi hoa tàn, từng sợi tơ trắng mỏng manh giăng mắc khắp lối, như tấm voan thiên nhiên phủ lên xóm làng.

Tháng ba còn là mùa của những chồi non xanh mướt. Cây bàng thay áo mới, khoác lên mình màu xanh nõn nà như màu cốm mới. Nắng xuân hòa quyện cùng mưa phùn, tiếp thêm sức sống cho vạn vật đâm chồi nảy lộc.

Hoa bưởi theo chân người từ làng ra phố, mang theo hương thơm ngan ngát. Người thành thị treo từng chùm hoa trong nhà như muốn giữ lại chút hương đồng gió nội. Có lẽ vì thế mà tháng ba luôn đọng lại trong lòng người những hoài niệm khó phai.

Tháng ba có gì để nhớ? Có cả một trời thương nhớ...

Tản văn của Lâm Trần

Cứ mỗi độ tháng ba về, lòng tôi lại dâng lên nỗi nhớ khôn nguôi. Phải chăng bởi cánh đồng lúa đang thì con gái, hay bởi những mùa hoa thắm đỏ, tím ngát? Hay bởi những ký ức tuổi thơ cứ thế ùa về...

Tháng ba - mùa hoa gạo rực lửa bên bến sông quê. Những bông hoa đỏ thắm như ngọn đuốc soi chiếu ký ức, gợi nhớ hình ảnh mẹ tảo tần bên bờ nước. Tháng ba - mùa hoa ban trắng tinh khôi, loài hoa của núi rừng đã hòa mình vào phố thị, dạy ta bài học về sự kiên cường và thích nghi.

Tôi nhớ những buổi chiều theo bố đi chợ xa. Chiếc gầu sòng, cái cuốc cùng những mẻ cá tươi, giỏ cua nặng trĩu trở thành niềm vui giản dị. Bữa cơm gia đình thơm phức mùi đồng quê. Bố mẹ - những người nông dân chân chất, đã dạy tôi biết trân quý từng hạt lúa, củ khoai và cả những món quà từ bùn đất, nước sông.

Tháng ba còn là mùa của những chuyến đò ngang. Bố tôi - người bán hàng rong chân chất, đã kết nối những xóm làng bằng sự chân thành. Những mớ rau, nải chuối trao đổi không cần cân đong, chỉ cần tấm lòng. Cái nghèo không ngăn được tình người ấm áp.

Giờ đây, khi mẹ không còn chao cỏ bên sông, bố không còn qua đò đi chợ, tháng ba vẫn cứ về. Tiếng chào mào ríu rít, ngọn lửa hoa gạo rực đỏ vẫn khiến lòng tôi bồi hồi. Tháng ba ơi, người mang theo cả một trời nhớ thương...

Nhất Mạt Hương

Tháng ba về mang theo hương hoa bưởi nồng nàn - thứ hương thơm thanh khiết nhất của đất trời. Những chùm hoa trắng muốt như những vì sao nhỏ giữa vòm lá xanh, tỏa hương dịu dàng mà đủ sức đánh thức cả ký ức tuổi thơ đã ngủ quên.

Tôi nhớ những sáng tháng ba trong trẻo, khi giọt mưa xuân còn đọng trên lá, hai chị em hái trộm hoa bưởi kết thành vòng đeo cổ, mơ làm công chúa. Những cánh hoa mỏng manh ấy là cả một thiên đường tuổi nhỏ - nơi những ước mơ trong veo như chính hương hoa bưởi.

Giờ đây, giữa phố thị ồn ào, may mắn có được gốc bưởi nhỏ nơi ban công. Từng chồi non, nụ hoa, quả nhỏ đều là món quà vô giá. Mỗi sớm tháng ba, được ngắm hoa bưởi nở, hít hà hương thơm, lòng bỗng nhẹ tênh như được gột rửa mọi bụi bặm đời thường.

Hoa bưởi tháng ba - đó không chỉ là loài hoa, mà là cả một bầu trời ký ức, là hương vị của quê hương, của tình yêu thuần khiết nhất. Một thứ hương thơm có sức mạnh đánh thức những gì tinh túy nhất trong tâm hồn mỗi người.

Phương Thảo
3.2022