10 Áng thơ tuyệt tác của Vương Duy - Tinh hoa thơ Đường đọng lại ngàn năm

Tống biệt (Tiễn bạn uống rượu trên lưng ngựa)
Dừng ngựa nâng chén tiễn đưa
Hỏi rằng: 'Bạn quyết nơi xa nương náu?'
Bạn đáp lòng đang chán ngán:
'Về ngủ vùi nơi Chung Nam sơn ẩn'
Thôi đành chẳng dám hỏi thêm
Mây trắng vô tận cứ êm trôi hoài!

Lời bình
Bài thơ khắc họa khung cảnh tiễn biệt đầy xúc động khi Vương Duy tiễn đưa Mạnh Hạo Nhiên về ẩn cư ở núi Chung Nam, qua đó thể hiện triết lý buông bỏ của Đạo gia và vẻ đẹp thanh cao của kẻ sĩ.

Ngày chín tháng chín nhớ anh em Sơn Đông
Lữ khách cô đơn nơi đất khách
Mỗi độ tiết trời đẹp lại nhớ thương da diết
Nơi xa xôi vẫn biết anh em lên cao
Cùng cắm nhành thù du nhưng thiếu vắng một người

Tâm tình thi nhân
Bài thơ được sáng tác năm 717, thể hiện nỗi nhớ quê hương và tình huynh đệ sâu nặng của Vương Duy trong ngày Trùng Cửu - khi mọi người thường lên cao cắm thù du để trừ tà.

Khúc Vị Thành - Tiễn sứ giả Nguyên nhị sang An Tây
Sớm Vị Thành mưa phùn thấm bụi đường
Liễu quán trọ xanh màu tươi mới
Mời người cạn chén rượu lên đường
Dương Quan phía tây, nào thấy tri âm?

Bối cảnh lịch sử:
Vị Thành thuộc Thiểm Tây ngày nay, xưa là Hàm Dương - kinh đô nước Tần. Bài thơ khắc họa cảnh tiễn biệt đầy lưu luyến khi sứ giả lên đường sang vùng biên ải xa xôi.

Đợi Trừ Quang Hy không đến
Cửa lớp sớm mai đã mở rồi
Ngồi chờ lắng nghe tiếng xe xa
Tưởng chừng nghe tiếng ngọc bội
Định bước ra cửa đón chào
Chuông chiều vang vườn thượng uyển
Mưa xuân nhẹ thoáng qua thành
Biết rằng người không tới nữa
Vẫn đứng sân vườn bồi hồi

Bối cảnh:
Trừ Quang Hy - bạn thân của Vương Duy, đồng khoa tiến sĩ năm 726, cùng là đại biểu xuất sắc của phái thơ sơn thủy điền viên đời Đường. Bài thơ khắc họa tình bạn tri âm và nỗi chờ mong thấm đẫm chất thiền.

Liên hoa ổ - Khúc sen chiều
Ngày ngày hái sen đi
Bãi dài chiều đầy gánh
Chống sào khéo kẻo sóng
Sợ ướt áo hồng sen

Bức tranh thủy mặc:
Bài thơ như bức tranh thủy mặc với hình ảnh người hái sen lúc hoàng hôn, thể hiện sự tinh tế trong cách miêu tả thiên nhiên và đời sống dân dã của Vương Duy - bậc thầy thơ điền viên đời Đường.

Lô tư yển - Cảnh bè lau
Thoắt ẩn trong rừng sen đỏ
Bỗng hiện giữa đám lau xanh
Một mình buộc dây chằng
Mỏ ngậm cá, bè trôi lững lờ

Nét bút thiền:
Bài thơ như nét vẽ thiền đầy tinh tế, khắc họa sinh động cảnh sinh hoạt bình dị bên sông nước. Vương Duy đã biến khung cảnh đời thường thành tác phẩm nghệ thuật đầy chất thơ.

Thiếu niên hành (Bài 4)
Triều Hán quần thần dự yến vui
Vân Đài cao nghị luận công người
Thiên tử ngự lâm ban tước hầu
Tướng quân đeo ấn rời Minh Quang

Bối cảnh lịch sử:
Bài thơ tái hiện không khí triều đình nhà Hán khi luận công ban thưởng, thể hiện tài năng miêu tả sinh động các sự kiện lịch sử của Vương Duy - vị quan - thi nhân tài hoa đời Đường.

Tương tư
Phương Nam đậu đỏ sinh sôi
Xuân về đâm chồi biết mấy nhánh tơ
Xin chàng hái độ lượng cho
Vì rằng vật ấy gợi thơ tương tư

Biểu tượng ái tình:
Hạt đậu đỏ tròn xinh, sắc hồng tươi thắm, thường được dùng làm trang sức tóc. Từ xưa đã trở thành biểu tượng cho tình yêu đôi lứa, cái tên "tương tư" cũng bắt nguồn từ ý nghĩa sâu sắc này.

Điểu minh giản - Tiếng chim trong khe
Nhàn nhã ngắm hoa quế rơi
Đêm xuân tĩnh lặng non đồi vắng không
Trăng lên kinh động chim rừng
Trong khe vang vọng khúc lòng xuân ca

Giai điệu thiên nhiên:
Bài thơ là bức tranh thủy mặc đầy chất nhạc, khắc họa khoảnh khắc giao hòa giữa con người và thiên nhiên trong đêm xuân thanh vắng. Tác phẩm được đưa vào chương trình Ngữ văn 10 như minh chứng cho tài năng bậc thầy của Vương Duy.

Tân di ổ - Quán trọ hoa mộc lan
Như đóa sen trên cành khô
Giữa non cao bừng nở sắc hồng tươi
Khe sâu vắng lặng không người
Một mình nở rụng giữa trời phù du

Triết lý phù sinh:
Bài thơ khắc họa hình ảnh hoa mộc lan (tân di) nở rồi rụng trong cô tịch, gợi lên triết lý về sự phù du của kiếp người và vẻ đẹp thuần khiết của thiên nhiên không cần chứng kiến.