10 Bí quyết vàng giúp chăm sóc trẻ sơ sinh khỏe mạnh trong mùa hè oi bức

Trẻ sơ sinh cần được bảo vệ khỏi những tác nhân môi trường mà không làm mất đi sự thông thoáng cần thiết. Việc giữ cho bé đủ ấm là quan trọng, nhưng không đồng nghĩa với việc phải cách ly bé khỏi gió, ánh sáng hay nước. Một không gian sống sạch sẽ, thoáng đãng và tràn đầy ánh nắng tự nhiên sẽ giúp trẻ phát triển tốt hơn. Hãy mặc cho bé đủ ấm, đội nón, mang vớ, cho bú mẹ đều đặn và thay tã ngay khi ướt. Tắm hàng ngày để giúp tuyến mồ hôi hoạt động, hỗ trợ điều hòa thân nhiệt.

Phòng ngủ thông thoáng giúp trẻ dễ thở, tránh tình trạng tích tụ khí CO2 quanh miệng và mũi – nguyên nhân gây thiếu oxy và có thể dẫn đến hội chứng đột tử khi ngủ. Nếu không sử dụng điều hòa, hãy để gió nhẹ thổi vào phòng. Điều hòa và quạt có thể làm khô không khí, trong khi gió tự nhiên mang lại sự dễ chịu và tươi mát cho trẻ.

Trong những ngày hè oi bức, thân nhiệt của trẻ sơ sinh thường tăng cao và mồ hôi ra nhiều. Vì vậy, việc tắm rửa đúng cách cho bé là rất quan trọng. Hãy đảm bảo da bé luôn thoáng mát mà vẫn được che chắn hợp lý. Tắm mỗi ngày một lần với nước ấm từ 37 – 38 độ C, kiểm tra bằng cùi chỏ để đảm bảo an toàn. Thời gian tắm nên ngắn, sử dụng sữa tắm và dầu gội dịu nhẹ phù hợp với làn da nhạy cảm của trẻ. Không nên kéo dài thời gian tắm hay tắm nhiều lần vì có thể khiến bé bị cảm lạnh và làm mất lớp bảo vệ tự nhiên của da. Sau khi tắm xong cần lau khô người và vệ sinh rốn ngay lập tức.

Khi trẻ đã quen với việc tắm, cha mẹ có thể sử dụng thau nhựa, bồn rửa hoặc chậu có lót khăn sạch để đặt bé vào. Đảm bảo vệ sinh dụng cụ trước khi sử dụng và chuẩn bị đầy đủ các vật dụng cần thiết như khăn, ca nước và sữa tắm. Việc bố trí mọi thứ sẵn sàng bên cạnh sẽ giúp cha mẹ thuận tiện và an toàn hơn khi luôn có một tay giữ bé. Mực nước lý tưởng là cao đến vai bé để giữ ấm cơ thể và tạo cảm giác thoải mái. Tuy nhiên, an toàn vẫn là ưu tiên hàng đầu, dù với bất kỳ lượng nước nào.

Các bác sĩ nhi khoa khuyến nghị rằng đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi bú mẹ hoàn toàn, không nên cho bé uống nước, kể cả trong thời tiết nóng bức. Bởi sữa mẹ chứa đến 88% là nước, hoàn toàn đủ để đáp ứng nhu cầu nước của bé. Việc cho trẻ uống thêm nước có thể gây hại đến sự cân bằng điện giải của cơ thể non nớt. Trong trường hợp bé dùng sữa công thức – vốn chứa lượng muối cao hơn – cha mẹ có thể cho bé uống thêm vài ngụm nước để hỗ trợ quá trình bài tiết và trao đổi chất diễn ra thuận lợi hơn.

Nếu trẻ có biểu hiện sốt, táo bón hoặc trong những ngày nắng nóng gay gắt, có thể cho bé uống vài thìa nước đun sôi để nguội. Tuy nhiên, việc này nên được thực hiện thận trọng và luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng. Khi bé đã lớn hơn, hãy ưu tiên các thực phẩm giàu nước như bí đỏ, bông cải xanh, bơ, cam,... nhưng cần đảm bảo chúng phù hợp với độ tuổi của bé. Đặc biệt, không nên ép bé uống nếu con không muốn – hãy để trẻ lắng nghe nhu cầu cơ thể mình.

Việc chăm sóc da đúng cách sẽ giúp trẻ sơ sinh tránh được tình trạng cảm lạnh hay nổi rôm sảy trong mùa hè. Cha mẹ nên thường xuyên lau khô mồ hôi ở các vùng như cổ, lưng, khuỷu tay, bẹn và mông. Nếu trẻ bị rôm sảy, có thể sử dụng nước khổ qua hoặc thuốc tím pha loãng để tắm. Sau mỗi lần thay tã, cần vệ sinh sạch sẽ vùng kín từ trước ra sau để ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập. Ưu tiên quần áo làm từ chất liệu cotton thoáng mát, thấm hút tốt. Nên cho bé tắm nắng mỗi sáng từ 6:30 đến 7:30 khoảng 30 phút để hấp thụ vitamin D tự nhiên.

Làn da trẻ sơ sinh mỏng manh và rất dễ bị tổn thương. Do tuyến mồ hôi và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, làn da bé dễ bị khô nẻ, viêm nhiễm hay mất cân bằng độ pH. Trái với suy nghĩ phổ biến, da bé không luôn mềm mịn nếu không được chăm sóc đúng cách. Vì thế, việc giữ gìn vệ sinh, giữ cho da bé sạch sẽ, ẩm mượt và tránh tiếp xúc với các tác nhân gây hại là điều vô cùng cần thiết.

Sau khi sinh từ 5 đến 7 ngày, cuống rốn của bé sẽ bắt đầu khô lại và rụng tự nhiên. Giai đoạn này, cuống rốn chưa lành hẳn và rất dễ bị vi khuẩn xâm nhập, nhất là trong thời tiết oi nóng mùa hè. Do đó, mẹ cần đặc biệt chú ý vệ sinh vùng rốn thật sạch sẽ. Trước khi thay băng rốn cho bé, mẹ nên rửa tay bằng xà phòng, sau đó sát trùng tay bằng cồn để đảm bảo an toàn tối đa.

Thông thường, rốn sẽ tự rụng trong vòng một đến hai tuần. Việc xuất hiện da khô hay một ít máu khô quanh cuống rốn là hiện tượng bình thường. Tuy nhiên, nếu hiện tượng chảy máu kéo dài quá hai tuần, hoặc bé có dấu hiệu sốt, cuống rốn có mùi lạ, chảy mủ, sưng tấy hay bé quấy khóc khi chạm nhẹ vào vùng rốn thì cần đưa bé đến gặp bác sĩ ngay. Sự chăm sóc cẩn trọng trong thời điểm này là nền tảng cho sức khỏe vững vàng của bé yêu.

Trẻ sơ sinh vốn có hệ miễn dịch còn non yếu, rất dễ bị các vi khuẩn và vi rút tấn công, đặc biệt trong mùa hè nóng ẩm. Do đó, mẹ nên theo dõi kỹ lưỡng từng biểu hiện nhỏ nhất của bé để phát hiện sớm các bất thường. Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi, bú mẹ hoàn toàn là biện pháp tối ưu, không chỉ cung cấp đầy đủ dưỡng chất mà còn truyền cho bé lượng kháng thể quý giá giúp chống lại bệnh tật. Với trẻ không bú mẹ, cần bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất theo hướng dẫn từ bác sĩ để nâng cao đề kháng.

Kháng thể tự nhiên từ mẹ được truyền sang con qua nhau thai trong giai đoạn cuối thai kỳ, tạo nên lớp bảo vệ đầu tiên cho trẻ. Ngoài ra, trong quá trình sinh nở, trẻ cũng tiếp xúc với vi khuẩn có lợi từ cơ thể mẹ, góp phần hình thành hệ vi sinh đường ruột giúp tăng cường khả năng miễn dịch. Sữa non – tinh túy đầu đời trong vài ngày đầu sau sinh – chứa nguồn kháng thể dồi dào, là món quà quý báu cho hệ miễn dịch của bé phát triển mạnh mẽ và khỏe khoắn.

Những ngày hè oi bức là thời điểm làn da non nớt của trẻ sơ sinh dễ bị tổn thương bởi ánh nắng gay gắt. Khi đưa bé ra ngoài, mẹ nên che chắn cẩn thận bằng tấm chắn nắng trên xe đẩy, quấn thêm lớp khăn mỏng để bé cảm thấy dễ chịu hơn. Da trẻ sơ sinh vốn rất nhạy cảm, không có đủ cơ chế bảo vệ khỏi tia UV, dễ dẫn đến hiện tượng cháy nắng và tổn thương da nghiêm trọng. Đặc biệt, việc tiếp xúc với tia cực tím trong những năm đầu đời làm tăng đáng kể nguy cơ mắc ung thư da trong tương lai.

Dù vậy, ánh sáng mặt trời vẫn là nguồn cung cấp vitamin D tự nhiên tuyệt vời, giúp xương bé phát triển vững chắc. Chỉ cần cho trẻ tiếp xúc ngắn với ánh nắng vào buổi sáng trong khoảng từ 10 giờ đến 14 giờ là đã đủ để cơ thể hấp thu lượng vitamin D cần thiết. Không cần thiết phải tắm nắng trực tiếp; ngay cả khi được che chắn bằng quần áo, nón và kem chống nắng, bé vẫn có thể nhận được lợi ích từ ánh sáng mặt trời một cách an toàn và hiệu quả.

Không ít bậc cha mẹ lo lắng rằng cơ thể bé còn yếu ớt, dễ bị lạnh nên thường tránh dùng điều hòa vào mùa hè. Tuy nhiên, trẻ sơ sinh khỏe mạnh, đủ tháng và cân nặng từ 3,5kg trở lên đã có lớp mỡ giữ ấm tự nhiên và khả năng điều tiết thân nhiệt khá tốt, hoàn toàn có thể ngủ ngon trong môi trường điều hòa giống người lớn. Việc ủ bé quá kỹ hay đắp quá nhiều chăn không những không cần thiết mà còn làm tăng nguy cơ sốc nhiệt hoặc hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh.

Điều hòa vẫn là lựa chọn lý tưởng hơn so với quạt máy khi thời tiết oi bức, miễn là cha mẹ điều chỉnh đúng mức nhiệt độ – khoảng từ 26 đến 28 độ C, tránh để hơi lạnh thổi trực tiếp vào bé. Đồng thời, không nên bật quạt trong phòng có điều hòa vì sẽ làm không khí khô hơn. Việc để trẻ nằm điều hòa giúp duy trì giấc ngủ sâu và tránh những rối loạn thân nhiệt. Tuy nhiên, bố mẹ cần thường xuyên theo dõi bé và đảm bảo độ ẩm phòng ở mức phù hợp, tránh tình trạng khô mũi, viêm đường hô hấp hoặc viêm phế quản – những bệnh lý thường gặp nếu trẻ bị mất nước qua đường hô hấp.

Trong bụng mẹ, trẻ được bao bọc trong môi trường ấm áp với nhiệt độ ổn định từ 37,5 - 38 độ C. Khi chào đời, cơ thể bé vẫn rất nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ, đặc biệt là những trẻ sinh non. Do đó, trong những tháng đầu đời, việc giữ ấm cho trẻ đóng vai trò cực kỳ quan trọng để giúp bé thích nghi tốt với môi trường bên ngoài.

Nhiệt độ phòng lý tưởng dành cho trẻ sơ sinh nên duy trì từ 26 - 28 độ C, với độ ẩm dao động từ 40 - 60%. Không nên để nhiệt độ xuống thấp dưới 26 độ hoặc để gió quạt, gió điều hòa thổi trực tiếp vào nơi bé nằm. Quần áo bé cần được giữ khô ráo, tránh tình trạng thấm mồ hôi hoặc nước tiểu – nguyên nhân dễ gây viêm phổi. Nếu nhiệt độ quá cao, bé có nguy cơ mắc hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS), đặc biệt phổ biến trong độ tuổi dưới 6 tháng. Việc duy trì không gian sống ổn định, ấm áp và an toàn sẽ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và ngủ ngon giấc hơn mỗi ngày.

Khi nhiệt độ phòng quá thấp, bố mẹ nên sử dụng máy sưởi hoặc điều hòa 2 chiều để nâng nhiệt độ lên vừa phải, giúp thân nhiệt bé không bị hạ thấp đột ngột. Nếu nhiệt độ phòng quá cao, có thể dùng quạt điện để làm mát nhưng tránh đặt quạt thổi trực tiếp vào bé, chỉ nên để quạt tạo luồng gió nhẹ giúp làm dịu không gian. Nên kiểm tra nhiệt độ thường xuyên, cho trẻ mặc quần áo phù hợp hoặc chỉ dùng tã khi trời nóng.

Việc giảm nhiệt độ phòng cần diễn ra từ từ: nếu muốn hạ từ 30 độ C xuống 24 độ C, hãy giảm dần qua các mốc 28 độ C rồi 26 độ C trước khi tới mức cuối. Hạn chế đồ đạc trong phòng để tránh vi khuẩn và nấm mốc phát triển, đồng thời hạn chế người ra vào để bảo vệ bé khỏi nguy cơ lây nhiễm virus. Đừng hạ nhiệt độ theo cảm giác của người lớn vì cơ thể trẻ còn yếu, dễ bị cảm lạnh nếu thay đổi đột ngột.