10 Kiệt tác thơ ca bất hủ của đại thi hào Bạch Cư Dị

Trường tương tư (I)
Biện giang cuồn cuộn chảy,
Tứ thủy miên man trôi,
Xuôi về bến cũ Qua Châu xưa.
Non Ngô từng đỉnh sầu.

Nhớ thương vời vợi,
Hận tình khôn nguôi,
Bao giờ sum họp hận mới nguôi?
Trăng sáng người tựa lầu.

Bản dịch hàm ý:
Dòng Biện mãi trôi,
Sông Tứ miệt mài,
Xuôi về bến cũ Qua Châu hoài.
Núi Ngô điểm điểm sầu.

Nhớ nhung vô tận,
Hờn giận khôn cùng,
Ngày về đoàn tụ hận mới xong.
Lầu ai bóng trăng trong.

Ức giang liễu
Thuở trồng dương liễu bến Giang Nam,
Hai độ xuân qua cách biệt ngàn.
Thương nhớ màu xanh bờ dặm cũ,
Ai người vin bẻ nhánh xuân tàn?

Tâm ý bài thơ:
Ngày xưa trồng liễu bến sông Nam,
Xuân lại xuân qua nỗi nhớ chồng.
Xa xôi thương nhớ màu xanh ấy,
Biết ai ngắt liễu thuở xuân hồng?

Đại Lâm tự đào hoa
Nhân gian tháng tư hương tàn phai,
Chùa núi đào hoa mới rộ ngày.
Hận xuân đi mất tìm đâu thấy,
Nào biết xuân về chốn này đây.

Tinh hoa ý thơ:
Thế gian tháng tư hết hương xuân,
Núi chùa đào nở rộ xa gần.
Xuân đi đâu mất hờn vô hạn,
Hay xuân về ẩn chốn thiền môn?

Thưởng ngoạn cây đình mới, ngẫu hứng tâm tình
Tháng tư dịu dàng trôi,
Cây non lá xanh rợp.
Gió lay cảnh tươi đẹp,
Bóng mát đình sâu thẳm.
Dưới kẻ nhàn vô sự,
Suốt ngày dạo chốn u.
Chẳng phải chơi cảnh đẹp,
Mà để mở lòng phiền.
Khi cùng đạo nhân luận,
Lúc nghe thi khách ngâm.
Xuân qua đầy sắc thắm,
Đêm về đầy tiếng đàn.
Ngẫu gặp cảnh u nhàn,
Quên hết lòng trần tục.
Ai hay người ẩn dật,
Chẳng cần núi rừng xa.

Mộng Vi Chi
Đêm qua tay nắm mộng cùng chơi,
Sáng dậy khăn ướt lệ tuôn rơi.
Chương Phố ba lần thân lão bệnh,
Hàm Dương tám thuở cỏ phủ rồi.
Suối vàng xương cốt tan thành đất,
Trần thế đầu tôi tuyết trắng phơi.
A Vệ, Hàn Lang lần lượt khuất,
Mồ xa mờ mịt biết hay thôi?

Tâm ý bài thơ:
Đêm mộng tay trong tay dạo bước,
Tỉnh ra lệ ướt cả khăn tay.
Chương Phố ba phen thân ốm yếu,
Hàm Dương tám thuở cỏ phủ dày.
Dưới suối xương tan thành cát bụi,
Trên đời tuyết trắng phủ đầu đây.
Bạn cũ lần lượt về suối vàng,
Cõi âm u tối biết hay hay?

Chiều tà trên chùa Bồ Đề
Lầu cao thấp dưới bóng cây xanh,
Núi sáng sông trong ánh dịu lành.
Khói tỏa nửa màn chiều mát mẻ,
Sóng gờn tấm thảm biếc êm êm.
Chim bay khuất bóng còn trông ngóng,
Gió tới nơi xa mở rộng tâm.
Ai hay chẳng rời vòng trần tục,
Mà được thảnh thơi giữa thế nhân?

Khuê phụ
Tựa giường lụa nỗi sầu không nói,
Rèm hồng buông thấp vạt xanh rơi.
Liêu Dương xuân hết tin chẳng tới,
Đêm khép hoa tàn bóng xế trôi.

Trường hận ca - Khúc bi tráng tình sử đế vương
Hán hoàng mê sắc tìm giai nhân,
Ngự vũ bao năm vẫn trống trơn.
Dương gia nữ nhi vừa trưởng thành,
Khuê các thâm sâu chưa lộ danh.
Trời sinh quốc sắc thiên hương,
Một sớm tuyển vào cung điện vàng.
Ngoảnh đầu cười tỏa trăm phương,
Lục cung phấn son lu mờ hương.
Hoa Thanh tắm mát xuân sang,
Suối ấm mỡ ngà dịu dàng trôi.
Thị nàng nâng dậy yếu ơi,
Ấy khi ân sủng đất trời ban cho.
Mây tóc hoa da lụa là,
Phù dung trướng ấm xuân hòa đêm say.
Xuân đêm ngắn ngủi vơi đầy,
Từ đây vua bỏ buổi chầu.
Yến tiệc vui chơi nào lâu,
Xuân theo xuân lại đêm thâu bên nàng.
Ba ngàn giai lệ hậu cung,
Ba ngàn yêu thương một lòng hướng ai.
Kim ốc trang hoàng đêm dài,
Ngọc lầu yến tiệc xuân phai rượu nồng.
Anh em phong tước lộc hồng,
Một nhà vinh hiển nhờ trong phận hồng.
Thiên hạ cha mẹ ước mong,
Sinh con gái quý hơn con trai thường.
Ly cung chót vót mây vương,
Tiên nhạc phong thanh vấn vương cõi lòng.
Ca chậm vũ êm đàn trong,
Suốt ngày vua ngắm chưa xong đã chiều.
Ngư Dương trống giục dậy đều,
Nghê thường vũ y tan điều kinh hoàng.
Cửu trùng khói lửa mịt màng,
Thiên thừa vạn kỵ tây sang gấp đường.
Cờ hoa dùng dắng nẻo đường,
Tây môn trăm dặm vấn vương bước hồng.
Lục quân dừng lại bất đồng,
Nga mi uyển chuyển trước dòng lệ rơi.
Hoa điều rơi rụng khắp nơi,
Trâm vàng lược ngọc chôn vùi đất sâu.
Quân vương bưng mặt đớn đau,
Ngoảnh nhìn máu lệ dòng châu ròng ròng.
Hoàng ai tản mạn gió lồng,
Kiếm Các mây vờn quanh dốc cheo leo.
Nga My vắng vẻ tiêu điều,
Cờ xưa ủ rũ nắng chiều bạc phơ.
Thục giang biếc, Thục sơn mờ,
Thánh chủ triền miên nhớ chờ sớm hôm.
Hành cung trăng tỏ đau buồn,
Đêm mưa chuông vọng xé hồn cô đơn.
Thiên xoay địa chuyển xe loan,
Dùng dằng chẳng nỡ bước sang phương nào.
Mã Ngôi gò đất phủ màu,
Mặt hoa chẳng thấy, nơi nào xác thân?
Quần thần lệ ướt áo cân,
Đông môn ngựa cũ lần về cố cung.
Trì uyển vẫn đó sen hồng,
Thái Dịch liễu xưa bóng lồng nguyên xi.
Sen như mặt, liễu như mi,
Trước cảnh lệ nào ngăn được rơi?
Xuân về đào lý đua tươi,
Thu sang ngô đồng lá rụng rơi đầy.
Tây Cung Nam Nội cỏ gầy,
Lá hồng rụng phủ thềm này vô tri.
Lê Viên đệ tử tóc thì,
Tiêu phòng thái giám già nua xế chiều.
Điện tà huỳnh đóm lập lèo,
Đèn khuya dầu cạn giấc chiều chẳng yên.
Canh trường chầm chậm đêm nghiêng,
Sao Ngân lấp lánh bình minh sắp về.
Uyên ương ngói lạnh sương che,
Phỉ thuỷ chăn đơn lạnh lẽo ai cùng?
Âm dương cách biệt mấy đông,
Hồn chưa gặp mộng trong lòng chiêm bao.
Lâm Cùng đạo sĩ phép cao,
Hồng Đô khách tới tìm vào cõi âm.
Vì thương thánh chủ âm thầm,
Phương sĩ ân cần tầm tìm khắp nơi.
Xé mây cưỡi gió chớp rời,
Lên trời xuống đất khắp nơi tìm tòi.
Bích lạc hoàng tuyền mịt mù,
Hai nơi mênh mông chẳng có bóng người.
Bỗng nghe bể có non đoài,
Tiên sơn hư ảo giữa trời mây bay.
Lầu ngọc năm sắc mây bay,
Tiên nữ thướt tha trong đó Thái Chân.
Tuyết pha hoa nét thanh tân,
Kim khuyết gõ cửa nhờ chân tiểu đồng.
Song Thành báo tiếng sứ trung,
Cửu hoa trướng động giật mình tỉnh cơn.
Vén rèm châu, mở mành son,
Mây tóc hơi rối, mũ hoa chưa ngay.
Gió đưa xiêm áo nhẹ bay,
Như xưa Nghê thường vũ múa còn đây.
Ngọc dung lặng lẽ lệ đầy,
Như cành lệ ướt giọt ngày mưa xuân.
Ngậm ngùi tạ lỗi quân vương,
Một lần từ biệt âm dương cách vời.
Chiêu Dương ân ái rã rời,
Bồng Lai ngày tháng dài vời vợi trôi.
Ngoảnh đầu trông lại cõi đời,
Trường An mờ mịt khói vời chẳng thăm.
Gửi về vật cũ tình thâm,
Hộp vàng thoa ngọc chia làm đôi phần.
Thoa bẻ một nhánh lưu tâm,
Hộp chia mảnh khảm gửi dần tay nhau.
Lòng son vàng đá trước sau,
Trên trời dưới đất có nhau một ngày.
Lời thề riêng chỉ hai người hay,
Đêm mồng bảy tháng bảy điện này Trường Sinh.
Nửa đêm vắng vẻ một mình,
"Trên trời liền cánh chim tình kết đôi.
Dưới đất liền cành chẳng rời."
Trời đất dẫu dài có hồi tận chung.
Mối hận này mãi miên man không cùng!