10 Lý do phổ biến khiến mẹ sau sinh gặp tình trạng ít sữa cần lưu ý

Dù đa số mẹ đều có đủ sữa cho con, nhưng khoảng 5% sản phụ không thể đáp ứng đủ nhu cầu của bé dù đã áp dụng đúng kỹ thuật cho bú và các phương pháp kích sữa. Nguyên nhân thường gặp là do tình trạng sót nhau thai không được phát hiện kịp thời sau sinh.

Sót nhau thai xảy ra khi một phần hoặc toàn bộ bánh nhau còn sót lại trong tử cung sau khi sinh. Dù hiếm gặp, tình trạng này gây đau đớn do co thắt tử cung, đồng thời làm giảm tiết sữa do nồng độ progesterone không giảm như bình thường, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa mẹ.

Sữa mẹ là tinh túy dinh dưỡng quý giá nhất dành cho trẻ nhỏ. Thế nhưng, nhiều mẹ không ngờ rằng chính thực đơn hàng ngày có thể vô tình làm cạn kiệt nguồn sữa. Dưới đây là những thực phẩm cần kiêng kỵ:

• Lá lốt: Chỉ vài lá nhỏ cũng đủ khiến sữa mẹ biến mất một cách đáng ngạc nhiên
• Măng tươi: Chứa độc tố HCN tiềm ẩn nguy cơ gây hại và làm giảm sữa
• Bắp cải: Dù bổ dưỡng nhưng ăn nhiều có thể khiến sữa mẹ ít dần
• Mùi tây: Loại rau thơm tưởng vô hại lại có thể ức chế quá trình tiết sữa
• Bạc hà: Đặc biệt nguy hiểm khi dùng dưới dạng tinh chất trong trà, kẹo
• Đồ cay nóng và tỏi: Không chỉ giảm sữa mà còn khiến bé khó chịu, bỏ bú
• Mì tôm: Vừa nghèo dinh dưỡng vừa chứa thành phần gây mất sữa
• Cà phê và trà: Caffeine khiến cơ thể mất nước, ảnh hưởng chất lượng sữa
• Rượu bia: Kẻ thù số một của nguồn sữa mẹ và sự phát triển của trẻ

Quá trình sản xuất sữa mẹ chịu sự chi phối của hệ thống nội tiết phức tạp. Các vấn đề sức khỏe sau có thể làm xáo trộn cơ chế tinh tế này:

• Rối loạn tuyến giáp: Hormone tuyến giáp đóng vai trò điều phối prolactin và oxytocin - hai hormone then chốt trong tiết sữa. Khi tuyến giáp hoạt động bất thường sẽ gây thiếu hụt sữa đáng kể.
• Thiếu máu: Tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng tạo máu khiến cơ thể mẹ kiệt quệ năng lượng, các tế bào thiếu oxy dẫn đến gián đoạn quá trình sản xuất sữa.

Ngoài ra, các tổn thương ở tuyến yên hoặc vùng dưới đồi - nơi sản xuất prolactin và oxytocin - cũng có thể làm suy giảm nghiêm trọng nguồn sữa mẹ.

Nhiều mẹ vô tình đánh mất nguồn sữa quý giá vì những quan niệm sai lầm: cho rằng sữa công thức bổ dưỡng hơn, sợ con không quen sữa ngoài sau này, hay lo sữa mẹ không đủ chất. Thực tế, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo với vị thanh nhẹ tự nhiên, trong khi sữa công thức thường có vị ngọt đậm và thành phần khác biệt. Khi trẻ làm quen với sữa công thức sớm, vị giác thay đổi khiến bé chán sữa mẹ, bú ít dần. Điều này làm giảm kích thích sản xuất sữa, khiến cơ thể mẹ tự động giảm tiết sữa, thậm chí mất sữa hoàn toàn - một vòng luẩn quẩn khó phá vỡ.

Tuyến giáp - cơ quan nhỏ bé hình bướm nơi cổ - chính là trung tâm điều phối hệ nội tiết. Khi tuyến giáp gặp trục trặc, sự cân bằng hormone bị xáo trộn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiết sữa, thậm chí khiến mẹ mất sữa hoàn toàn.

Bộ tứ hormone quan trọng gồm estrogen, progesterone, prolactin và oxytocin cùng nhau tạo nên vũ điệu kỳ diệu của sữa mẹ. Trong đó, estrogen và progesterone chuẩn bị cho sự phát triển tuyến vú, prolactin kích thích sản xuất sữa, còn oxytocin giúp sữa chảy ra. Bất kỳ sự thiếu hụt nào trong nhóm hormone này, đặc biệt do rối loạn tuyến giáp, đều có thể làm gián đoạn quá trình tạo sữa tự nhiên.

Nỗi lo không có sữa sau sinh xuất phát từ nhiều yếu tố, trong đó lối sống thiếu khoa học đóng vai trò quan trọng. Những thói quen xấu như ít vận động, dinh dưỡng mất cân bằng, hay sử dụng chất kích thích (rượu bia, cà phê, thuốc lá) có thể phá hủy quá trình sản xuất sữa tự nhiên.

Để duy trì nguồn sữa dồi dào, mẹ cần xây dựng lối sống lành mạnh: thường xuyên vận động nhẹ nhàng, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, và tuyệt đối tránh xa các chất có hại. Chỉ bằng những thay đổi nhỏ này, mẹ có thể bảo vệ nguồn sữa quý giá cho con yêu.

Ít ai ngờ rằng chính những loại thuốc và thảo dược tưởng chừng vô hại lại có thể trở thành 'kẻ phá hoại' nguồn sữa mẹ. Thuốc giảm đau trong quá trình chuyển dạ có thể làm chậm quá trình tiết sữa, trong khi các loại thảo mộc như xô thơm, kinh giới cay, mùi tây hay bạc hà lại có tác dụng ức chế sản xuất sữa.

Đặc biệt nguy hiểm là các loại thuốc chứa Pseudoephedrine (thường có trong thuốc dị ứng, thông mũi, lợi tiểu) không chỉ làm giảm lượng sữa mà còn ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ. Vì vậy, mẹ cần tham khảo kỹ ý kiến bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào trước và sau khi sinh, đồng thời tìm hiểu các thực phẩm lợi sữa để đảm bảo nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho con.

Căng thẳng tâm lý sau sinh chính là 'kẻ phá hoại' thầm lặng làm suy giảm hai hormone vàng Prolactin và Oxytocin. Prolactin - nhà máy sản xuất sữa, và Oxytocin - người vận chuyển sữa, khi bị ức chế sẽ khiến nguồn sữa mẹ cạn kiệt dần. Điều đáng nói là nhiều mẹ không nhận ra mối nguy hiểm này, để rồi tình trạng stress kéo dài dẫn đến mất sữa hoàn toàn.

Thực tế cho thấy, tâm trạng lo âu, căng thẳng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây thiếu sữa ở mẹ sau sinh, nhưng lại thường bị bỏ qua nhất. Một tinh thần thoải mái chính là chìa khóa vàng để duy trì nguồn sữa dồi dào cho con yêu.

Hành trình làm mẹ đầy vất vả khiến nhiều phụ nữ kiệt sức sau sinh. Những đêm thức trắng chăm con, những lần con ốm quấy khóc đều đòi hỏi mẹ phải gồng mình chịu đựng. Sự mệt mỏi tích tụ này chính là nguyên nhân khiến cơ chế sản xuất sữa bị trì trệ.

Các vấn đề về tuyến vú càng làm tình trạng thêm trầm trọng:

• Tắc tia sữa: Khi dòng sữa dồi dào gặp đường ống chật hẹp
• Áp xe vú: Hậu quả của tắc sữa kéo dài không được xử lý
• Viêm ống dẫn sữa: Vi khuẩn xâm nhập do vệ sinh không đúng cách
• Nứt cổ gà: Hệ quả của việc cho con bú sai tư thế
• Phẫu thuật ngực: Những tổn thương từ can thiệp y khoa

Mỗi vấn đề sức khỏe đều là một chướng ngại vật trên hành trình nuôi con bằng sữa mẹ.

Nhiều mẹ Việt vô tình tự đánh mất nguồn sữa quý vì những quan niệm dinh dưỡng lỗi thời. Thực đơn nhàm chán chỉ với cơm trắng, thịt kho, rau ngót và đặc biệt là cháo móng giò - món ăn được truyền miệng là 'thần dược' lợi sữa - thực chất lại tạo ra sự thiếu hụt vitamin và khoáng chất trầm trọng.

Việc ép buộc bản thân ăn uống thiếu khoa học không chỉ khiến mẹ sợ hãi mỗi bữa ăn, mà còn dẫn đến tình trạng suy nhược cơ thể, chậm hồi phục sau sinh. Hậu quả tất yếu là nguồn sữa ngày càng cạn kiệt, trong khi lẽ ra chỉ cần một chế độ ăn đa dạng, cân bằng dinh dưỡng là đã có thể duy trì nguồn sữa dồi dào cho con.