11 Phương pháp xây dựng nề nếp lớp học hiệu quả mà giáo viên chủ nhiệm nên áp dụng

Thay vì để giáo viên tự tạo ra nội quy lớp học, tôi đã khuyến khích học sinh tham gia xây dựng những quy định cho lớp. Việc này giúp các em hiểu rõ và có trách nhiệm hơn trong việc thực hiện nội quy, vì chúng là những ý tưởng do chính các em đề xuất và đồng thuận. Các bước thực hiện bao gồm:

Bước 1: Giáo viên tổ chức thu thập ý kiến từ học sinh về các nội quy cần có:

- Chia lớp thành các nhóm nhỏ để thảo luận về mong muốn cá nhân, lớp học lý tưởng và các kỳ vọng với thầy cô bạn bè.

- Mỗi học sinh đưa ra ý kiến của mình, rồi nhóm sẽ thảo luận và thống nhất ý kiến chung.

Bước 2: Chia sẻ ý tưởng và thống nhất nội quy:

- Các nhóm chia sẻ ý kiến của mình trước lớp, và cả lớp cùng thống nhất các quy tắc về lớp học lý tưởng.

Bước 3: Đưa ra và thống nhất nội quy lớp học:

- Tổ chức thảo luận chung để thống nhất các quy định, trả lời câu hỏi: Để lớp học lý tưởng, học sinh cần làm gì và không làm gì?

- Từ những ý kiến thu thập được, thống nhất các nội quy lớp học.

Bước 4: Cam kết thực hiện nội quy:

- Các em viết tên mình lên bảng nội quy để thể hiện cam kết thực hiện các quy định chung.

Bước 5: Trang trí nội quy lớp học:

- Viết các nội quy bằng chữ in rõ ràng, trang trí đẹp mắt và treo ở nơi dễ nhìn trong lớp học.

Ví dụ về một số nội quy lớp học:

• Đến lớp đúng giờ, trước 15 phút.
• Chú ý học tập, giữ trật tự khi vào lớp, nghe giảng và làm bài đầy đủ.
• Đi học đúng giờ, nghỉ học phải có giấy xin phép.
• Ra vào lớp phải xin phép giáo viên.
• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, mặc quần áo gọn gàng.
• Giữ gìn trường lớp sạch sẽ.
• Đi học phải mang đầy đủ giày dép, mũ nón.
• Đảm bảo có đủ đồ dùng học tập: sách vở, bút thước.
• Chăm sóc sách vở cẩn thận, không làm sách bị hư hỏng.
• Biết bảo vệ cây xanh trong lớp.
• Có ý thức tham gia các hoạt động tập thể.

Sau khi công khai nội quy, giáo viên thường xuyên theo dõi và nắm bắt tâm lý của từng học sinh. Trong giờ học, giáo viên nghiêm khắc, nhưng khi chơi, phải tạo sự gần gũi và tìm hiểu từng hoàn cảnh của các em. Giáo viên còn phát động các phong trào thi đua trong lớp để khuyến khích học sinh làm việc tốt và tuyên dương những em có thành tích xuất sắc.

Để duy trì nề nếp lớp học, giáo viên cần tạo sự gần gũi, khích lệ học sinh khi thực hiện tốt các quy định. Những em thực hiện tốt sẽ được khen thưởng ngay lập tức, còn những em vi phạm thì được nhắc nhở nhẹ nhàng để giúp các em hoàn thiện bản thân hơn.

Trong môi trường tiểu học, sinh hoạt lớp là một hoạt động quan trọng, diễn ra vào tiết cuối tuần, giúp học sinh tự đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của bản thân trong tuần qua, đồng thời xây dựng kế hoạch cho tuần học tiếp theo nhằm đạt được mục tiêu học tập của cả lớp. Tiết sinh hoạt lớp được tổ chức dưới sự hướng dẫn và giám sát chặt chẽ của giáo viên chủ nhiệm.

Thông qua các buổi sinh hoạt lớp, giáo viên sẽ nhận xét về tiến trình học tập và các hoạt động của lớp trong tuần qua, đồng thời đưa ra những điểm mạnh cần phát huy và những điều cần cải thiện. Các bạn học sinh cũng sẽ được tham gia nhận xét về các hoạt động của lớp.

Ví dụ: Nếu có học sinh thường xuyên đi học muộn, giáo viên sẽ nhắc nhở và động viên học sinh đó đến lớp đúng giờ. Đồng thời, những học sinh gương mẫu cũng được tuyên dương để khuyến khích các em khác học tập.

Giáo viên lắng nghe và tiếp thu ý kiến đóng góp của học sinh, qua đó giúp các em hiểu rõ hơn về hành vi đúng và sai. Điều này không chỉ giúp học sinh phát huy thế mạnh của bản thân, mà còn hướng dẫn các em xây dựng nề nếp trật tự và kỷ luật. Bên cạnh việc tạo dựng nề nếp lớp học, giáo viên còn giúp học sinh phát triển khả năng tự quản lý bản thân.

Ví dụ: Vào mỗi đầu giờ, lớp trưởng sẽ yêu cầu các bạn lấy sách ra đọc bài và ôn lại những kiến thức đã học trong tuần qua; hoặc ôn lại các phép nhân chia đã được học.

Dần dần, các em sẽ tự quản lý, tự học ngay cả khi vắng giáo viên. Khi đó, giáo viên có thể yên tâm chỉ đạo từ xa, đồng thời khen thưởng và tuyên dương những em làm tốt để khuyến khích các em khác noi theo.

Giáo viên cần hiểu rõ năng lực học tập của từng học sinh để phân loại các em thành các nhóm phù hợp. Việc phân hóa đối tượng học sinh là bước đầu tiên để giáo viên có kế hoạch và phương pháp dạy học phù hợp nhằm giúp các em học tốt hơn. Khi nắm rõ trình độ của học sinh, giáo viên sẽ đưa ra các biện pháp hỗ trợ kịp thời, đặc biệt là đối với học sinh khá giỏi và học sinh yếu kém, qua đó nâng cao chất lượng học tập chung cho cả lớp. Kiểm tra và đánh giá là công cụ quan trọng giúp giáo viên phân loại học sinh.

Kiểm tra, đánh giá tốt sẽ giúp giáo viên nhận diện:

• Trình độ học tập chung của lớp hoặc khối lớp.
• Các học sinh có tiến bộ rõ rệt hoặc gặp khó khăn đột ngột trong học tập.
• Động viên và hỗ trợ các em này một cách kịp thời.

Kiểm tra, đánh giá cũng mang lại cơ hội cho giáo viên trong việc:

• Cải tiến nội dung, phương pháp và hình thức dạy học mà mình đang áp dụng.
• Hoàn thiện công tác giảng dạy thông qua việc nghiên cứu khoa học giáo dục.

Giáo viên cần đến lớp sớm để kiểm tra bài vở và hỗ trợ các em trong việc ôn lại kiến thức. Công việc này cần được thực hiện thường xuyên vào đầu giờ học để đạt hiệu quả cao nhất.

Nếu có học sinh chưa đạt yêu cầu học tập, giáo viên cần chủ động liên hệ với phụ huynh hoặc thăm hỏi gia đình để tìm hiểu nguyên nhân. Đặc biệt với những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, giáo viên cần tìm hiểu sâu về hoàn cảnh sống của các em, thăm hỏi gia đình và đưa ra các biện pháp hỗ trợ phù hợp.

Giáo viên cần thường xuyên chấm bài và trả lại bài tập cho học sinh để nắm bắt tình hình học tập và giúp các em nhận ra những sai sót, từ đó khắc phục và tiến bộ hơn. Đồng thời, giáo viên cũng phải liên tục học hỏi và áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại để nâng cao chất lượng dạy học.

Trong quá trình giảng dạy, giáo viên không chỉ là người dẫn dắt, mà còn phải khuyến khích học sinh tự học và phát huy tính chủ động trong việc chiếm lĩnh kiến thức. Vì vậy, giáo viên cần áp dụng những phương pháp học tập tích cực, nhằm phát huy tối đa sự sáng tạo và khả năng tự học của học sinh.

Trong suốt quá trình học, học sinh phải luôn giữ trật tự, không phát biểu cùng lúc cả lớp. Còn trong các hoạt động chơi, các em cũng cần tuân thủ các quy định, như không la hét hay đập bàn, đồng thời phải biết hợp tác với bạn bè để hoàn thành nhiệm vụ mà cô giáo giao.

Đặc biệt, đối với các em học sinh lớp 1, lứa tuổi còn rất hiếu động, yêu thích vui chơi và hoạt động. Các em từ khi còn nhỏ đã tự tổ chức những trò chơi cho mình tại nhà hay trường học. Hiểu được tâm lý này, giáo viên cần tận dụng phương pháp trò chơi trong việc giảng dạy các môn học. Qua những trò chơi này, các em không chỉ dễ dàng tiếp thu bài học mà còn giúp các tiết học trở nên nhẹ nhàng, vui vẻ. Bên cạnh đó, học sinh có thể áp dụng những kiến thức và kỹ năng đã học vào thực tế cuộc sống qua những tình huống mô phỏng trong trò chơi. Phương pháp này cũng góp phần rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo quan trọng, đồng thời phát triển năng lực cá nhân của các em.

Giáo viên chủ nhiệm lớp cần truyền đạt cho học sinh những giá trị đạo đức, những chuẩn mực về thái độ đối với xã hội, công việc, với bạn bè và bản thân mình.

Ví dụ: Trong giờ học, có một học sinh tên Ngọc đang làm việc riêng khi giáo viên giảng bài. Làm thế nào để xử lý tình huống này?

Cách giải quyết: Giáo viên cần khéo léo ngừng ngay hành động của học sinh mà không làm gián đoạn lớp học. Cô có thể đặt câu hỏi trong bài học và yêu cầu Ngọc trả lời. Nếu Ngọc không trả lời được, cô sẽ gọi bạn khác lên thay. Những học sinh khác có thể trả lời đúng, và giáo viên sẽ tuyên dương các bạn đó đồng thời nhắc nhở Ngọc chú ý hơn trong giờ học. Nếu Ngọc tiếp tục tái phạm, giáo viên sẽ nhẹ nhàng động viên vào cuối giờ, giúp em hiểu được rằng cần phải có ý thức hơn trong việc học.

Hoặc nếu có hiện tượng nói tục trong lớp, giáo viên có thể khởi xướng phong trào thi đua “Nói lời hay, làm việc tốt” để khắc phục tình trạng này. Đội Sao đỏ của lớp sẽ theo dõi việc thi đua của từng cá nhân, nhóm, và nhắc nhở những học sinh có hành vi không đúng. Cuối tuần, đội Sao đỏ sẽ tổng kết và xếp loại thi đua. Nếu có học sinh nào biết sửa sai, giáo viên sẽ khen ngợi và động viên kịp thời. Để khắc phục hiệu quả, giáo viên cần kiên trì và thường xuyên tác động.

Giáo viên cũng có thể phát động phong trào “Giữ vở sạch, rèn chữ đẹp” qua các câu chuyện mang tính giáo dục như “Thần Siêu luyện chữ”, “Văn hay chữ tốt”… Bằng cách động viên những học sinh viết chữ chưa đẹp, và khen ngợi những học sinh giữ vở sạch và viết chữ đẹp, giáo viên tạo cơ hội để các em học hỏi và phấn đấu. Những cuốn vở đẹp sẽ được chọn để tham gia thi vở sạch chữ đẹp, qua đó khích lệ các em phát huy sự chăm chỉ trong học tập.

Giáo viên chủ nhiệm lớp muốn nâng cao chất lượng giáo dục và hiệu quả giảng dạy trong lớp, cần có những biện pháp giáo dục phù hợp với từng học sinh. Việc tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý và hoàn cảnh của học sinh là rất quan trọng. Giáo viên cần áp dụng các phương pháp sau để hiểu rõ hơn về các em:

• Nghiên cứu tình hình gia đình học sinh, bao gồm trình độ học vấn, nghề nghiệp của cha mẹ, hoàn cảnh sống, phương pháp giáo dục và các yếu tố đặc biệt khác.
• Đánh giá chất lượng học tập, tính chuyên cần và phương pháp học tập của học sinh, tìm hiểu về kết quả học tập của các em từ các lớp trước.
• Gặp gỡ giáo viên chủ nhiệm cũ để nắm bắt tình hình học sinh trong quá khứ.
• Sử dụng phiếu điều tra để thu thập thông tin cơ bản về học sinh.
• Trực tiếp trò chuyện hoặc tham gia các hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt tập thể để hiểu thêm về tính cách và tâm lý của học sinh.
• Thăm gia đình học sinh, đặc biệt là những em có hoàn cảnh khó khăn, để tìm hiểu thêm về năng lực và sở trường của các em.
• Cập nhật thông tin đã thu thập vào nhật ký chủ nhiệm lớp để có những biện pháp giáo dục phù hợp.

Vào những ngày đầu nhận lớp, giáo viên cần thể hiện sự nghiêm khắc nhưng phải kết hợp với các trò chơi học tập để tạo ra sự thân mật giữa thầy và trò. Điều này có nghĩa là giáo viên phải vừa nghiêm túc vừa dịu dàng, vừa thể hiện tình yêu thương và chăm sóc học sinh.

Sự nghiêm khắc ở đây không phải là thái độ lạnh lùng, cứng nhắc, vì điều này sẽ tạo ra một khoảng cách giữa thầy cô và học sinh, khiến học sinh cảm thấy khó gần và không thân thiện. Một lớp học căng thẳng và nghiêm ngặt sẽ gây ra ác cảm và không mang lại hiệu quả trong giảng dạy. Quan trọng nhất là giáo viên cần áp dụng sự nghiêm khắc một cách linh hoạt, khéo léo, kết hợp với sự bao dung để học sinh cảm nhận được tình cảm của thầy cô mà chất lượng giáo dục vẫn được đảm bảo.

Giáo viên cần nhớ rằng, không nên quá cứng nhắc với học sinh. Cần duy trì sự tôn trọng và nghiêm khắc không chỉ đối với học sinh mà còn đối với chính bản thân mình. Khi đó, nề nếp và kỷ luật lớp học sẽ thay đổi theo chiều hướng tích cực.

Học sinh cần thực hiện 5 nhiệm vụ quan trọng của mình:

• Chăm chỉ học tập, rèn luyện và tuân theo chương trình, kế hoạch của nhà trường.
• Biết tôn trọng cha mẹ, thầy cô, cán bộ, nhân viên nhà trường và người lớn tuổi; tuân thủ nội quy, điều lệ nhà trường và các quy định pháp luật của Nhà nước. Biết đoàn kết và giúp đỡ bạn bè trong học tập và các hoạt động.
• Chăm sóc sức khỏe, giữ gìn vệ sinh cá nhân để phát triển toàn diện.
• Tham gia đầy đủ vào các hoạt động tập thể của lớp, trường, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh và Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; tích cực giúp đỡ gia đình và tham gia các công tác xã hội như bảo vệ môi trường, duy trì trật tự an toàn xã hội.
• Bảo vệ tài sản của nhà trường, nơi công cộng; góp phần xây dựng và phát huy truyền thống tốt đẹp của nhà trường.

Ban cán sự lớp không chỉ là trợ thủ đắc lực của giáo viên chủ nhiệm mà còn đóng vai trò then chốt trong việc duy trì nề nếp lớp học. Các em được giao nhiệm vụ cán sự lớp sẽ có cơ hội phát triển khả năng lãnh đạo, tự tin và trở nên linh hoạt hơn. Đây chính là những kỹ năng sống quý giá, giúp các em trở thành những người có bản lĩnh và thể hiện được vai trò của mình trong cuộc sống sau này. Một số giáo viên chủ nhiệm đã đưa ra sáng kiến 'Thay đổi vị trí lãnh đạo trong Ban cán sự lớp', nhằm tạo cơ hội cho các em được thử sức ở các vị trí khác nhau, từ đó học hỏi và trưởng thành hơn.

Ví dụ, trong một lớp học có các chức danh: 1 lớp trưởng, 1 lớp phó phụ trách học tập, 1 lớp phó phụ trách lao động, 1 lớp phó phụ trách Văn - Thể, 4 tổ trưởng, 4 tổ phó, các nhóm trưởng, bàn trưởng.

• Lớp trưởng: Quản lý 15 phút đầu giờ, theo dõi và tổng hợp các hoạt động của lớp, điều hành tiết sinh hoạt cuối tuần.
• Lớp phó phụ trách học tập: Theo dõi và tổng hợp nề nếp học tập của lớp, đánh giá kết quả vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
• Lớp phó phụ trách lao động: Phân công và theo dõi công tác lao động, vệ sinh lớp học và khu vực xung quanh, chăm sóc công trình măng non, tổng hợp kết quả vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
• Lớp phó phụ trách Văn - Thể: Quản lý và đôn đốc các hoạt động văn nghệ, thể dục giữa giờ, đánh giá và tổng hợp kết quả vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
• Tổ trưởng: Điều hành các hoạt động của tổ theo sự phân công của lớp trưởng, lớp phó.
• Tổ phó: Hỗ trợ tổ trưởng trong việc điều hành hoạt động của tổ, đảm nhận nhiệm vụ khi tổ trưởng vắng mặt.
• Bàn trưởng: Kiểm tra sách vở, đồ dùng học tập và trang phục của các bạn trong bàn.

Trong mỗi khoảng thời gian từ 1,5 đến 2 tháng, học sinh sẽ được thay đổi nhiệm vụ để thử sức ở những vai trò khác nhau. Sau mỗi lần thay đổi nhiệm vụ, giáo viên chủ nhiệm sẽ cùng lớp đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của các em, từ đó rút ra kinh nghiệm và điều chỉnh kịp thời. Việc này không chỉ giúp các em cảm thấy phấn khởi, có trách nhiệm mà còn nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức tổ chức của lớp. Nhờ đó, nề nếp lớp học sẽ trở nên ổn định và phát triển bền vững.