14 bài phân tích sâu sắc nhất về áng thơ 'Nam quốc sơn hà' (Ngữ văn 8 - SGK Kết nối tri thức)

Chủ quyền dân tộc - vấn đề thiêng liêng xuyên suốt chiều dài lịch sử, được khắc họa rõ nét qua áng thơ 'Sông núi nước Nam' - bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên đầy hào khí của dân tộc. Tác phẩm thể hiện ý chí sắt đá bảo vệ non sông gấm vóc.

Xuất xứ bài thơ gắn liền với những trang sử chống ngoại xâm hào hùng, dù có nhiều dị bản nhưng đều thống nhất ở giá trị tư tưởng: khẳng định chủ quyền lãnh thổ và quyết tâm giữ vững độc lập.

Hai câu mở đầu khẳng định chân lý bất biến:

'Nam quốc sơn hà nam đế cư

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư'

Cách dùng chữ 'đế' thay vì 'vua' mang ý nghĩa sâu sắc, đặt nước Nam ngang hàng với phương Bắc. Ranh giới lãnh thổ được thiêng liêng hóa qua 'thiên thư', phù hợp với tâm thức người Việt xưa.

Hai câu kết vang lên như lời cảnh báo đanh thép: 'nghịch lỗ' xâm phạm sẽ chuốc lấy 'bại vong'. Giọng thơ hùng hồn kết hợp ngôn từ sắc bén tạo nên sức mạnh thuyết phục.

Chỉ với 28 chữ trong thể thơ tứ tuyệt cô đọng, tác phẩm đã trở thành áng thiên cổ hùng văn, khơi dậy lòng yêu nước qua nhiều thế hệ. Bài thơ không chỉ có giá trị lịch sử mà còn mang tính thời sự sâu sắc.

Áng thơ 'Nam quốc sơn hà' được tôn vinh như bản 'Thiên cổ hùng văn', là Tuyên ngôn Độc lập đầu tiên đầy tự hào của dân tộc với nghệ thuật kiệt xuất.

Truyền thuyết kể rằng trong trận chiến sông Như Nguyệt năm 1077, giữa đêm khuya thanh vắng, từ ngôi đền thiêng thờ hai vị tướng tài Trương Hống, Trương Hát, vang lên bài thơ như lời sấm truyền của thần linh tiếp sức quân ta.

Hai câu thơ đầu vang lên như tiếng chuông hùng tráng:

'Nam quốc sơn hà Nam đế cư

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư'

Cách xưng 'Nam đế' thay vì khiêm nhường 'Nam vương' đã thể hiện tầm vóc ngang hàng với phương Bắc. 'Thiên thư' không chỉ là sách trời mà còn là chân lý vĩnh hằng, là quy luật tất yếu của tạo hóa.

Hai câu kết như gươm tuốt trần sắc lạnh:

'Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư'

Lời cảnh báo đanh thép kết hợp nghệ thuật chơi chữ tài tình ('nghịch lỗ' - giặc ngỗ ngược, 'bại hư' - thất bại thảm hại), tạo nên sức nặng ngàn cân. Bài thơ như mũi tên bắn trúng hai mục tiêu: vừa khích lệ tinh thần quân sĩ, vừa đập tan ý chí xâm lăng.

Với kết cấu chặt chẽ, ngôn từ sắc bén, tứ thơ hàm súc, 'Nam quốc sơn hà' xứng đáng là kiệt tác văn chương - chính luận, mãi mãi là bài học quý về giữ gìn chủ quyền dân tộc.

Áng thơ 'Nam quốc sơn hà' - bản hùng ca bất hủ ra đời trong khói lửa chiến chinh năm 1077, khi quân Tống tràn sang xâm lược. Dù tác giả chính thức vẫn là ẩn số (có giả thuyết cho là của Lý Thường Kiệt), bài thơ đã trở thành 'Thiên cổ hùng văn' với sức mạnh thần kỳ cổ vũ tinh thần quân sĩ.

Chỉ vỏn vẹn 27 chữ trong bốn câu thơ, tác phẩm đã trở thành bản tuyên ngôn hoàn chỉnh về chủ quyền dân tộc. Hai câu đầu khẳng định chân lý bất di bất dịch: 'Sông núi nước Nam là của vua Nam/ Phân chia rành rẽ tại sách trời'. Cách dùng từ 'Nam đế' thay vì 'Nam vương' đã thể hiện tư thế ngang hàng với phương Bắc.

Hai câu sau vang lên như lời cảnh cáo đanh thép: 'Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm/ Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời'. Nghệ thuật dùng từ 'nghịch lỗ' (giặc ngỗ ngược) kết hợp câu hỏi tu từ 'như hà' đã tạo nên sức nặng ngàn cân, đồng thời khẳng định cuộc chiến đấu của ta là chính nghĩa, thuận theo ý trời.

Bài thơ không chỉ là lời tuyên bố chủ quyền mà còn là bản anh hùng ca bất hủ, thể hiện khí phách hiên ngang của dân tộc Đại Việt. Dù đất nước nhỏ bé nhưng chưa bao giờ chịu khuất phục, luôn sẵn sàng đứng lên bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.

Áng thơ 'Nam quốc sơn hà' - bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc, được tương truyền do danh tướng Lý Thường Kiệt sáng tác sau chiến thắng lẫy lừng trên sông Như Nguyệt. Với thể thơ thất ngôn tứ tuyệt cô đọng, bài thơ là sự kết tinh hoàn hảo giữa nghệ thuật và tư tưởng, khẳng định chủ quyền thiêng liêng của dân tộc.

Hai câu mở đầu vang lên như tiếng chuông lịch sử:

'Sông núi nước Nam vua Nam trị vì

Rành rành sách trời định biên cương'

Cách xưng 'Nam đế' đặt ngang hàng với 'Bắc đế' thể hiện tư thế hiên ngang của dân tộc. 'Sách trời' không chỉ là niềm tin tâm linh mà còn là chân lý vĩnh hằng, là quy luật tất yếu của tạo hóa. Mỗi chữ trong câu thơ như được đúc bằng vàng, tỏa sáng chân lý bất diệt về chủ quyền quốc gia.

Hai câu kết thúc đầy khí phách:

'Giặc dữ sao dám xâm phạm

Ắt chuốc lấy bại vong thảm thương'

Nghệ thuật đối lập giữa 'nghịch lỗ' (giặc ngỗ ngược) và 'bại hư' (thất bại thảm hại) tạo nên sức mạnh ngôn từ đáng kinh ngạc. Bài thơ không chỉ là lời tuyên bố chủ quyền mà còn là bản anh hùng ca bất hủ, tiếp thêm sức mạnh cho bao thế hệ người Việt trong công cuộc giữ nước.

'Nam quốc sơn hà' - áng thơ thần kỳ tỏa sáng hào khí Đại Việt, không chỉ khẳng định chủ quyền thiêng liêng mà còn thể hiện tinh thần bất khuất từ vị tướng tài Lý Thường Kiệt đến mỗi người dân đất Việt. Mỗi vần thơ vang lên giữa chiến trường như tiếng sấm rền khiến quân thù khiếp vía.

Hai câu mở đầu là bản lĩnh vững vàng:

'Núi sông Nam quốc vua Nam trị
Rành rành sách trời định biên cương'

Cách dùng từ 'Nam đế' đặt ngang hàng với Bắc đế, kết hợp với 'thiên thư' - chân lý vĩnh hằng, tạo nên luận cứ sắc bén không thể chối cãi. Mỗi tấc đất, ngọn cỏ đều thuộc về dân tộc ta bằng quyền lực thiêng liêng của tạo hóa.

Hai câu kết như gươm tuốt trần:

'Cớ sao nghịch tặc sang xâm phạm?
Ắt chuốc lấy bại vong thảm thương'

Nghệ thuật đối lập giữa 'nghịch tặc' (giặc ngỗ ngược) và 'bại vong' tạo sức nặng ngàn cân. Bài thơ không chỉ là lời tuyên ngôn mà còn là bản hùng ca vang mãi, tiếp thêm sức mạnh cho bao thế hệ đấu tranh giữ nước.

'Nam quốc sơn hà' - khúc tráng ca bất hủ gắn liền với chiến thắng lẫy lừng trên sông Như Nguyệt năm 1077, khi quân dân Đại Việt đập tan âm mưu xâm lược của giặc Tống. Bài thơ như bản hùng văn vang mãi ngàn năm:

'Núi sông Nam Việt vua Nam trị
Rành rành sách trời định cương thổ
Cớ sao nghịch tặc sang xâm phạm?
Ắt chuốc lấy bại vong thảm khốc'

Hai câu đầu khẳng định chân lý ngàn đời: 'Nam đế' không phải chư hầu mà là bậc đế vương sánh ngang phương Bắc. 'Thiên thư' không chỉ là niềm tin tâm linh mà còn là chân lý vĩnh hằng của tạo hóa. Câu thơ thứ ba vang lên như lời chất vấn đầy phẫn nộ, kết tội hành động phi nghĩa của quân xâm lược. Câu kết là lời tiên tri chính xác về thất bại thảm hại mà bọn chúng phải gánh chịu.

'Sông núi nước Nam' xứng đáng là bản Tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc, khẳng định chủ quyền thiêng liêng và ý chí sắt đá bảo vệ non sông. Truyền thuyết kể rằng trong đêm khuya thanh vắng nơi phòng tuyến sông Như Nguyệt, bài thơ vang lên từ đền thờ hai vị thần sông như lời sấm truyền của thần linh.

Hai câu đầu xây dựng trên trục đối lập Nam-Bắc, khẳng định quyền tự chủ tuyệt đối. Cách dùng từ 'Nam đế' thay vì 'Nam vương' thể hiện tư thế ngang hàng với phương Bắc. 'Thiên thư' trở thành chứng cứ không thể chối cãi về chủ quyền lãnh thổ.

Hai câu sau là bản án công minh dành cho quân xâm lược. Câu hỏi tu từ 'Như hà' vừa là lời chất vấn, vừa là sự khẳng định tính chất phi nghĩa trong hành động của chúng. Kết cục 'bại hư' là điều tất yếu dành cho những kẻ dám xâm phạm chân lý thiêng liêng ấy.

'Nam quốc sơn hà' - kiệt tác văn chương thời Lý Trần, kết tinh hào khí Đại Việt với tinh thần độc lập và khát vọng tự cường. Bài thơ thất ngôn tứ tuyệt này vang lên từ đền thờ thần sông Như Nguyệt như lời sấm truyền thiêng liêng:

'Núi sông Nam Việt vua Nam trị
Rành rành sách trời định cương vực
Cớ sao nghịch tặc sang xâm phạm?
Ắt chuốc lấy bại vong thảm khốc'

Cách dùng từ 'Nam đế' đặt ngang hàng với Bắc đế, kết hợp với 'thiên thư' tạo thành luận cứ bất khả xâm phạm. Hai câu sau là lời cảnh cáo đanh thép với giọng điệu hùng hồn, khẳng định thất bại tất yếu của quân xâm lược.

'Nam quốc sơn hà' - bản hùng văn vang vọng ngàn năm, khẳng định chủ quyền thiêng liêng sau hơn nghìn năm Bắc thuộc. Áng thơ như tiếng chuông lịch sử:

'Núi sông Nam Việt vua Nam trị
Rành rành sách trời định cương vực
Cớ sao nghịch tặc sang xâm phạm?
Ắt chuốc lấy bại vong thảm khốc'

Cách xưng 'Nam đế' đặt ngang hàng với Bắc đế thể hiện tư thế hiên ngang. 'Thiên thư' không chỉ là niềm tin mà còn là chân lý vĩnh hằng. Hai câu sau vang lên như lời cảnh cáo đanh thép, khẳng định thất bại tất yếu của quân xâm lược khi dám chống lại ý trời.

Trong dòng chảy lịch sử văn học, 'Nam quốc sơn hà' nổi lên như một kiệt tác bí ẩn với nhiều tranh luận về nguồn gốc. Tương truyền bài thơ vang lên giữa đêm khuya thanh vắng năm 1077 tại đền thờ Trương Hống, Trương Hát, như lời thần linh phù hộ quân ta chống quân Tống xâm lược.

Hai câu mở đầu như bản hùng ca khẳng định chủ quyền: 'Sông núi nước Nam vua Nam ở/Rành rành định phận ở sách trời'. Tác giả khéo léo vận dụng yếu tố thiên mệnh - niềm tin thiêng liêng của người xưa để tạo nên sức mạnh tinh thần bất khả xâm phạm.

Hai câu sau chuyển giọng đanh thép: 'Cớ sao lũ giặc đến xâm phạm/Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời'. Lời thơ như gươm sắc, vừa vạch trần bản chất xâm lược phi nghĩa, vừa dự báo trước thất bại nhục nhã của kẻ thù. Bài thơ không chỉ là khúc tráng ca yêu nước mà còn là ánh sáng soi đường cho tinh thần bất khuất của dân tộc.

Lý Thường Kiệt - vị tướng lỗi lạc thời Lý không chỉ lưu danh sử sách với chiến công hiển hách trên sông Như Nguyệt, mà còn khắc tên mình vào văn học sử qua áng thơ bất hủ 'Nam quốc sơn hà'. Bài thơ như bản hùng ca vang vọng ngàn năm, khẳng định chủ quyền thiêng liêng của dân tộc.

'Nam quốc sơn hà Nam đế cư' - câu thơ mở đầu như lời tuyên ngôn đanh thép về quyền tự chủ. Chữ 'cư' không đơn thuần chỉ nơi ở, mà ẩn chứa quyền làm chủ tuyệt đối. Tác giả khéo léo sử dụng yếu tố thiên mệnh 'Tiệt nhiên định phận tại thiên thư' để nâng tầm chân lý dân tộc lên thành chân lý vũ trụ.

Hai câu sau chuyển giọng đầy khí phách: 'Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm/Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư'. Lời thơ như gươm sắc, vừa vạch trần tính chất phi nghĩa của quân xâm lược, vừa dự báo trước kết cục thảm bại không thể tránh khỏi. Bài thơ ngắn gọn mà chứa đựng tinh thần bất khuất của cả dân tộc.

Văn học yêu nước Việt Nam là dòng chảy xuyên suốt từ truyền thuyết dựng nước đến những áng văn thơ cách mạng. Trong dòng chảy ấy, 'Nam quốc sơn hà' của Lý Thường Kiệt tỏa sáng như viên ngọc quý - bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên bằng thơ của dân tộc.

Hai câu mở đầu vang lên như tiếng chuông lịch sử: 'Sông núi nước Nam vua Nam ở/Rành rành định phận tại sách trời'. Không chỉ khẳng định chủ quyền, tác giả còn nâng tầm chân lý dân tộc thành chân lý vũ trụ qua hình ảnh 'sách trời'. Câu thơ thứ ba 'Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm' là lời chất vấn đầy phẫn nộ, vạch trần bản chất phi nghĩa của quân xâm lược.

Kết thúc bài thơ bằng lời tiên tri hùng hồn 'Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời', tác giả không chỉ dự báo kết cục của quân xâm lược mà còn khẳng định sức mạnh chính nghĩa của dân tộc. Bài thơ ngắn gọn nhưng chứa đựng tinh thần bất khuất, là nguồn cổ vũ vô giá cho quân dân Đại Việt trong cuộc chiến bảo vệ non sông.

'Nam quốc sơn hà' - bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên bằng thơ của dân tộc Việt, không chỉ khẳng định chủ quyền lãnh thổ mà còn thể hiện khí phách hiên ngang của dân tộc. Bài thơ vang lên giữa đêm khuya tại đền thờ Trương Hống, Trương Hát như lời thần linh phán truyền, khiến quân Tống khiếp sợ, góp phần làm nên chiến thắng lẫy lừng trên sông Như Nguyệt.

Hai câu đầu bài thơ là lời tuyên bố đanh thép: 'Sông núi nước Nam vua Nam ở/Rành rành định phận ở sách trời'. Tác giả không chỉ khẳng định chủ quyền mà còn nâng tầm chân lý dân tộc thành chân lý vũ trụ thông qua hình ảnh 'sách trời'. Hai câu sau là lời cảnh cáo đầy uy lực: 'Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm/Chúng bay sẽ bị đánh cho tơi bời', thể hiện niềm tin vào sức mạnh chính nghĩa của dân tộc.

'Nam quốc sơn hà' - bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên bằng thơ của dân tộc Việt, xuất hiện trước cả bản Tuyên ngôn độc lập 1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bài thơ thất ngôn tứ tuyệt này được coi là áng 'thiên cổ hùng văn' với sức sống trường tồn cùng dân tộc.

Hai câu mở đầu vang lên như lời tuyên bố bất hủ: 'Sông núi nước Nam vua Nam ở/Rành rành định phận tại sách trời'. Tác giả không chỉ khẳng định chủ quyền lãnh thổ mà còn nâng tầm chân lý dân tộc thành chân lý vũ trụ qua hình ảnh 'sách trời'. Hai câu sau là lời cảnh cáo đầy uy lực: 'Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm/Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời', thể hiện niềm tin vào sức mạnh chính nghĩa.

Bài thơ ra đời trong bối cảnh lịch sử đặc biệt năm 1077, khi quân dân Đại Việt dưới sự lãnh đạo của Lý Thường Kiệt đánh tan quân Tống xâm lược. Tương truyền, bài thơ được ngâm vang giữa đêm khuya tại đền thờ Trương Hống, Trương Hát, như lời thần linh phán truyền, góp phần làm nên chiến thắng lẫy lừng.