6 Bài Hướng Dẫn Phân Tích Lập Luận Ngữ Văn 11 Đặc Sắc Nhất

I/ Yêu Cầu Cơ Bản Của Phân Tích Lập Luận

1. (trang 26 sgk)

Luận điểm chính: Sở Khanh - hiện thân của sự suy đồi đạo đức trong xã hội Truyện Kiều.

2. (trang 26 sgk)

Hệ thống luận cứ:

+ Sống bằng nghề bất chính

+ Đỉnh điểm của sự giả dối: lừa gạt người lương thiện, thói tráo trở không biết xấu hổ

3. (trang 26 sgk)

Kết luận của Hoài Thanh: "Sở Khanh hoàn thiện bức tranh về sự tha hóa, là đỉnh cao của xã hội thối nát"

4. (trang 26 sgk)

Ví dụ phân tích:

+ Nhân vật Chí Phèo (Nam Cao)

+ Tác hại của game online

5. (trang 26 sgk)

- Phân tích = chia nhỏ đối tượng để nghiên cứu toàn diện

- Luôn kết hợp phân tích và tổng hợp

II/ Phương Pháp Phân Tích

* Ví dụ 1:

- Hai mặt của đồng tiền

- Mối quan hệ nhân-quả: Sức mạnh đồng tiền → Thái độ phê phán

* Ví dụ 2:

- Hậu quả bùng nổ dân số: đói nghèo, thất nghiệp

III/ Bài Tập Thực Hành

Bài 1:

a/ Tâm trạng Thúy Kiều: Đau khổ → Bế tắc

b/ So sánh: Lời kĩ nữ vs Tì bà hành

Bài 2:

Nghệ thuật ngôn từ trong Tự tình II:

- Từ ngữ giàu hình ảnh: văng vẳng, trơ, hồng nhan...

- Nghệ thuật đối lập

- Điệp từ, tăng tiến

- Đảo ngữ

I - TINH HOA CỦA PHÂN TÍCH LẬP LUẬN

1. Sở Khanh - hiện thân của sự suy đồi đạo đức trong xã hội Truyện Kiều

2. Hệ thống luận cứ thuyết phục:

- Sống bằng nghề bất chính, đồi bại

- Đỉnh cao của sự giả dối: lừa gạt người lương thiện

- Thói tráo trở thành bản chất, nổi tiếng bạc tình

3. Nghệ thuật kết hợp hài hòa giữa phân tích và tổng hợp

4. Đối tượng phân tích đa dạng:

- Xã hội: thói hư tật xấu, đức tính tốt đẹp

- Văn học: tính cách nhân vật, quan điểm tác giả

5. Bản chất của phân tích:

- Chia nhỏ đối tượng để khám phá bản chất

- Làm sáng tỏ quan điểm, luận điểm

II - PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH TINH TẾ

* Ngữ liệu 1:

- Hai mặt của đồng tiền: tốt/xấu

- Mối quan hệ nhân-quả: sức mạnh đồng tiền → thái độ phê phán

* Ngữ liệu 2:

- Gia tăng dân số và hệ lụy

* Nghệ thuật:

- Tổng hợp làm nền tảng cho phân tích

- Phân tích làm rõ luận điểm

LUYỆN TẬP THỰC HÀNH

Câu 1:

a) Phân tích tâm trạng Thúy Kiều qua từng câu thơ

b) So sánh phong cách thơ Xuân Diệu với Bạch Cư Dị

Câu 2:

- Nghệ thuật ngôn từ Hồ Xuân Hương:

+ Từ ngữ giàu hình ảnh, cảm xúc

+ Nghệ thuật đối lập tinh tế

+ Phép đảo ngữ sáng tạo

+ Hệ thống từ loại phong phú

I - NGHỆ THUẬT PHÂN TÍCH TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

1. Sở Khanh - biểu tượng của sự suy đồi đạo đức trong xã hội Truyện Kiều

2. Hệ thống luận cứ sắc bén:

- Sống bằng nghề bất chính, đồi bại

- Đỉnh điểm của sự giả dối: lừa gạt, tráo trở

- Thành danh với tiếng bạc tình

3. Sự hòa quyện nhuần nhuyễn giữa phân tích và tổng hợp

4. Phạm vi áp dụng rộng rãi:

- Phê phán thói hư tật xấu xã hội

- Khám phá vẻ đẹp văn chương

5. Bản chất của phân tích:

- Chia nhỏ để thấu hiểu toàn diện

- Làm sáng tỏ chân lý nghệ thuật

Thực hành

Câu 1:

a) Nghệ thuật phân tích đa chiều:

- Hai mặt của đồng tiền

- Mối quan hệ nhân-quả sâu sắc

b) So sánh liên văn bản: Xuân Diệu và Bạch Cư Dị

Câu 2:

Tinh hoa ngôn ngữ Hồ Xuân Hương:

- Từ ngữ giàu sức gợi hình, gợi cảm

- Nghệ thuật đối lập tài tình

- Phép đảo ngữ đầy sáng tạo

- Tiết tấu ngôn từ độc đáo

I. Nghệ Thuật Phân Tích Văn Học

Câu 1: Sở Khanh - hiện thân của sự suy đồi đạo đức trong xã hội Truyện Kiều.

Câu 2: Hệ thống luận cứ thuyết phục:

- Sống bằng nghề buôn bán phụ nữ

- Đỉnh cao của sự giả dối: lừa gạt người con gái ngây thơ

- Thói tráo trở, bội bạc

Câu 3: Tổng hợp khái quát: "Đỉnh cao của sự đồi bại xã hội"

Câu 4: Ví dụ phân tích:

- Người phụ nữ trong "Tự tình II"

- Bức tranh thu "Câu cá mùa thu"

Câu 5: Bản chất phân tích:

- Khám phá mối quan hệ nội tại

- Kết hợp nguyên nhân - kết quả

- Đòi hỏi hệ thống luận điểm chặt chẽ

II. Phương Pháp Lập Luận

1. Cách tiếp cận:

- Phân tích nội tại nhân vật

- Hai mặt của đồng tiền

- Hệ lụy bùng nổ dân số

2. Nghệ thuật tổng hợp:

- Khái quát giá trị hiện thực

- Rút ra bài học xã hội

III. Thực Hành

Câu 1:

a) Tâm trạng Thúy Kiều: từ bàng hoàng đến bế tắc

b) So sánh liên văn bản: Xuân Diệu và Bạch Cư Dị

Câu 2: Tinh hoa ngôn ngữ "Tự tình II":

- Từ ngữ giàu hình tượng

- Động từ mạnh kết hợp bổ ngữ độc đáo

- Nghệ thuật đảo ngữ sáng tạo

- Cặp từ trái nghĩa đầy ấn tượng

I. Nghệ Thuật Phân Tích Văn Học

1. Sở Khanh - biểu tượng của sự suy đồi đạo đức trong xã hội Truyện Kiều.

2. Hệ thống luận cứ thuyết phục:

- Hành động tăng tiến từ xấu đến tồi tệ

- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa dẫn chứng và tổng hợp

3. Phân tích làm nền tảng, tổng hợp nâng tầm nhận thức

4. Đối tượng phân tích đa dạng:

- Tâm trạng Thúy Kiều

- Hiện tượng vô cảm xã hội

5. Bản chất phân tích:

- Chia nhỏ để thấu hiểu toàn diện

- Kết hợp đa chiều quan hệ

II. Phương Pháp Tiếp Cận

- Đồng tiền qua lăng kính đa chiều:

+ Ảnh hưởng đến các tầng lớp

+ Giá trị với đời sống

+ Quan điểm Nguyễn Du

- Bùng nổ dân số:

+ Tốc độ gia tăng

+ Hệ lụy xã hội

- Nghệ thuật kết hợp phân tích và tổng hợp

III. Thực Hành

Câu 1:

a) Diễn biến tâm lý Thúy Kiều

b) Cảm xúc đặc trưng Xuân Diệu

Câu 2: Dàn bài phân tích:

- Ngôn ngữ đa sắc thái

- Tinh hoa ngôn ngữ dân tộc

- Nghệ thuật tu từ độc đáo

I. Nghệ Thuật Phân Tích Văn Học

Câu 1: Sở Khanh - hiện thân của sự suy đồi đạo đức trong xã hội Truyện Kiều.

Câu 2: Hệ thống luận cứ thuyết phục:

- Sống bằng nghề bất chính, lừa đảo

- Đỉnh cao của sự giả dối: lợi dụng lòng tin người khác

- Thói tráo trở thành bản chất

- Danh tiếng bạc tình khét tiếng

Câu 3: Nghệ thuật kết hợp hài hòa giữa phân tích chi tiết và tổng hợp khái quát.

Câu 4: Ví dụ phân tích đa dạng:

- Giá trị hiện thực trong tác phẩm Lê Hữu Trác

- Triết lý về sức mạnh tình người

Câu 5: Bản chất của phân tích:

- Chia nhỏ để thấu hiểu toàn diện

- Kết hợp chặt chẽ với tổng hợp

- Yêu cầu hệ thống luận điểm chặt chẽ

II. Phương Pháp Tiếp Cận

- Dựa trên các mối quan hệ:

+ Nội tại đối tượng

+ Nhân-quả

+ Liên văn bản

+ Chủ quan-khách quan

Thực Hành

Câu 1:

a) Diễn biến tâm trạng Thúy Kiều: từ đau xót đến bế tắc

b) So sánh liên văn bản: Xuân Diệu và Bạch Cư Dị

Câu 2: Tinh hoa ngôn ngữ Tự tình II:

- Từ ngữ giàu hình tượng, cảm xúc

- Nghệ thuật sử dụng động từ mạnh

- Các biện pháp tu từ độc đáo