6 Bài Hướng Dẫn Tinh Tế Nhất Về Nghệ Thuật Viết Văn Biểu Cảm Cho Học Sinh Lớp 7

I. Bí Quyết Xây Dựng Bài Văn Biểu Cảm Xuất Sắc:

1. Khám Phá Đề Tài Biểu Cảm:

a. Dòng Sông Quê Hương:

- Đối tượng: Con sông tuổi thơ

- Cảm xúc chủ đạo: Tình yêu tha thiết với dòng sông ký ức

b. Đêm Trăng Huyền Diệu:

- Đối tượng: Vầng trăng trung thu và những kỷ niệm đẹp

- Cảm xúc: Niềm vui trẻ thơ dưới ánh trăng vàng

c. Nụ Cười Mẹ Hiền:

- Đối tượng: Ánh mắt cười của mẹ

- Cảm xúc: Lòng biết ơn và trân trọng vô bờ

d. Ký Ức Tuổi Thơ:

- Đối tượng: Những mảnh ghép vui buồn thuở nhỏ

- Cảm xúc: Hoài niệm về một thời đã qua

e. Loài Cây Gắn Bó:

- Đối tượng: Cây na tuổi thơ

- Cảm xúc: Coi cây như người bạn tâm giao

2. Hành Trình Sáng Tác:

Ví dụ: Cảm nghĩ về nụ cười mẹ

a. Khởi Đầu:

- Xác định trọng tâm: Nụ cười mẹ

- Gợi nhớ: Nụ cười khích lệ, an ủi, hạnh phúc

b. Kiến Trúc Bài Văn:

*Mở bài: Giới thiệu nụ cười đáng nhớ nhất của mẹ

*Thân bài:

- Hình ảnh mẹ: Dịu hiền với nụ cười ấm áp

- Biểu hiện:

+ Nụ cười tự hào (khi con đạt thành tích)

+ Nụ cười động viên (lúc con gặp khó khăn)

+ Nụ cười bao dung (khi con phạm lỗi)

- Cảm nhận khi vắng nụ cười mẹ: Trống vắng khôn nguôi

- Cách giữ mãi nụ cười mẹ: Sống xứng đáng

*Kết bài: Lời tri ân và hứa hẹn

II. THỰC HÀNH:

a. Phân tích: Tình yêu quê hương An Giang

Đối tượng: Miền quê yêu dấu

Tựa đề: An Giang Trong Trái Tôi

b. Dàn ý:

- Mở: Giới thiệu tình yêu quê

- Thân:

+ Kỷ niệm ấu thơ

+ Tình yêu trong gian khó

- Kết: Nỗi nhớ người xa xứ

c. Cách biểu đạt: Trực tiếp

Phần I: PHƯƠNG PHÁP VIẾT VĂN BIỂU CẢM

1. Khám phá đề tài biểu cảm:

a) Dòng sông quê hương:

- Đối tượng: Dòng sông tuổi thơ

- Cảm xúc: Tình yêu và kỷ niệm gắn bó

b) Đêm trăng trung thu:

- Đối tượng: Vầng trăng rằm tháng tám

- Cảm xúc: Niềm vui trẻ thơ dưới ánh trăng

c) Nụ cười của mẹ:

- Đối tượng: Ánh mắt cười hiền hậu

- Cảm xúc: Lòng biết ơn và trân trọng

d) Ký ức tuổi thơ:

- Đối tượng: Những ngày thơ ấu

- Cảm xúc: Hoài niệm về quá khứ

e) Cây em yêu:

- Đối tượng: Loài cây gần gũi

- Cảm xúc: Tình cảm đặc biệt như người bạn

2. Quy trình sáng tác:

Ví dụ: Cảm nghĩ về nụ cười mẹ

a) Chuẩn bị:

- Xác định trọng tâm: Nụ cười mẹ

- Gợi nhớ: Nụ cười khích lệ, an ủi

- Cảm nhận:

+ Khi vắng nụ cười mẹ

+ Cách giữ mãi nụ cười ấy

b) Xây dựng bố cục:

* Mở bài: Giới thiệu nụ cười đáng nhớ

* Thân bài:

- Hình ảnh mẹ hiền hòa

- Biểu hiện nụ cười:

+ Khi tự hào

+ Khi động viên

+ Khi bao dung

- Cảm nhận khi thiếu vắng

- Cách làm mẹ vui

* Kết bài: Tình cảm dành cho mẹ

c) Viết bài: Diễn đạt cảm xúc chân thành

d) Hoàn thiện: Chỉnh sửa ngôn từ, ý tứ

Phần II: THỰC HÀNH

a) Phân tích:

- Chủ đề: Tình yêu quê hương An Giang

- Đối tượng: Miền đất thân yêu

- Tựa đề: "Quê hương An Giang"

b) Dàn ý:

- Mở: Giới thiệu tình yêu quê

- Thân:

+ Kỷ niệm tuổi thơ

+ Tình yêu trong gian khó

- Kết: Nỗi nhớ quê hương

c) Phương thức: Biểu cảm trực tiếp

A. Kiến thức cốt lõi

I. Nghệ thuật viết văn biểu cảm

1. Đặc điểm đề văn biểu cảm

Mỗi đề văn đều ẩn chứa đối tượng cần bày tỏ cảm xúc và tình cảm cần thể hiện. Cùng khám phá qua các ví dụ sau:

a) Dòng sông quê hương (hoặc núi non, cánh đồng, vườn cây...)

b) Đêm trăng huyền ảo mùa trung thu

c) Nụ cười ấm áp của mẹ

d) Những kỷ niệm vui buồn thuở ấu thơ

e) Loài cây gắn bó với tuổi thơ

Phân tích:

Đề bài - Đối tượng - Tình cảm

a) Cảnh sắc quê hương - Tình yêu tha thiết

b) Vẻ đẹp đêm trăng - Niềm say mê thiên nhiên

c) Nụ cười mẹ hiền - Hạnh phúc ngọt ngào

d) Ký ức tuổi thơ - Lưu luyến, trân trọng

e) Cây cối thân thuộc - Gắn bó sâu sắc

2. Hành trình sáng tạo bài văn biểu cảm

Ví dụ: Cảm nhận về nụ cười mẹ yêu

a) Khám phá đề tài:

- Nụ cười mẹ - kho báu vô giá
- Biểu hiện: Ánh mắt dịu dàng, nét mặt rạng rỡ
- Ý nghĩa: Động lực, niềm tin, hạnh phúc
- Cảm xúc: Ấm áp, bình yên, biết ơn

b) Xây dựng bố cục:

Mở bài: Giới thiệu nụ cười kỳ diệu

Thân bài:
- Hồi ức về những nụ cười đáng nhớ
- Cảm nhận khi được thấy mẹ cười
- Những trăn trở khi mẹ không cười
- Lời hứa giữ mãi nụ cười mẹ

Kết bài: Tri ân tình mẫu tử

c) Thực hành viết bài

d) Hoàn thiện tác phẩm

B. Thực hành sáng tạo

II. Rèn luyện kỹ năng

Đọc và cảm nhận đoạn văn:

"Quê hương trong tôi là bức tranh sống động với những dòng sông mênh mang, cánh đồng vàng óng mùa gặt, tiếng chuông chùa vang vọng đêm khuya. Mỗi kỷ niệm như ngọn cỏ non mơn mởn giữa đồng nước nổi, như trái cà na chín mọng treo lơ lửng...

An Giang - mảnh đất kiên cường in dấu bao chiến công lẫy lừng. Tôi khao khát được chạm tay vào phiến đá lưu dấu chân người anh hùng, được đứng nơi người nghĩa sĩ thuở nào đã hiến dâng mạng sống cho Tổ quốc...

Ôi! Quê hương ngời sáng trong tim tôi như viên ngọc quý, càng đi xa càng thấm thía tình yêu sâu đậm."

(Trích tản văn Mai Văn Tạo)

Yêu cầu:

a) Xác định cảm xúc chủ đạo và đề xuất nhan đề phù hợp

b) Phác thảo dàn ý

c) Nhận diện nghệ thuật biểu cảm

Gợi ý:
a) Tình yêu quê hương tha thiết
Nhan đề: "Tình quê", "Mảnh hồn quê"
b) Bố cục 3 phần hài hòa
c) Biểu cảm trực tiếp qua hình ảnh giàu sức gợi

Phần I: NGHỆ THUẬT VIẾT VĂN BIỂU CẢM

1. Khám phá đề tài biểu cảm:

a. Dòng sông tuổi thơ:

- Hình ảnh: Con sông quê uốn lượn

- Cảm xúc: Niềm tự hào, lưu luyến

b. Đêm trăng huyền diệu:

- Hình ảnh: Vầng trăng tròn vành vạnh

- Cảm xúc: Say mê, bồi hồi

c. Nụ cười mẹ hiền:

- Hình ảnh: Ánh mắt dịu dàng

- Cảm xúc: Ấm áp, biết ơn

d. Ký ức ấu thơ:

- Hình ảnh: Những ngày thơ bé

- Cảm xúc: Hoài niệm, trân trọng

e. Cây trái yêu thương:

- Hình ảnh: Cây na trĩu quả

- Cảm xúc: Gắn bó, nâng niu

2. Hành trình sáng tạo:

Đề bài: Cảm nhận về nụ cười mẹ

a. Khơi nguồn cảm hứng:

- Điểm nhấn: Nét cười rạng rỡ

- Ý nghĩa: Sức mạnh tinh thần

b. Xây dựng bố cục:

* Mở bài: Giới thiệu nụ cười kỳ diệu

* Thân bài:

- Vẻ đẹp nụ cười mẹ

- Những khoảnh khắc đáng nhớ

- Bài học từ nụ cười ấy

* Kết bài: Lời tri ân sâu sắc

c. Thực hành viết bài

d. Hoàn thiện tác phẩm

Phần II: THỰC HÀNH SÁNG TẠO

a. Chủ đề: Tình yêu quê hương tha thiết

Nhan đề: "An Giang trong trái tim tôi"

b. Dàn ý:

- Mở đầu: Tình quê nồng nàn

- Trọng tâm:

+ Kỷ niệm ấu thơ

+ Chiến tích hào hùng

- Kết luận: Nỗi nhớ khôn nguôi

c. Phương thức: Biểu cảm chân thành

I. NGHỆ THUẬT VIẾT VĂN BIỂU CẢM

1. Khám phá đề tài biểu cảm

- Đối tượng cảm xúc:

a. Dòng sông tuổi thơ

b. Vầng trăng trung thu

c. Nụ cười mẹ hiền

d. Kỷ niệm ấu thơ

e. Cây cối yêu thương

- Tình cảm chủ đạo:

Yêu mến, trân trọng (a,b,c,e)

Hoài niệm (d)

2. Hành trình sáng tạo

Đề bài: Cảm nhận về nụ cười mẹ

a. Khơi nguồn cảm hứng:

- Hình ảnh: Nét cười rạng rỡ

- Ý nghĩa: Sức mạnh tinh thần

b. Xây dựng bố cục:

* Mở bài: Giới thiệu nụ cười kỳ diệu

* Thân bài:

- Vẻ đẹp nụ cười mẹ

- Khoảnh khắc đáng nhớ

- Bài học từ nụ cười ấy

* Kết bài: Lời tri ân sâu sắc

c. Thực hành viết bài

d. Hoàn thiện tác phẩm

II. THỰC HÀNH SÁNG TẠO

a. Chủ đề: Tình yêu quê hương

Nhan đề: "An Giang - miền ký ức"

b. Dàn ý:

- Mở đầu: Tình quê nồng nàn

- Trọng tâm:

+ Kỷ niệm ấu thơ

+ Chiến tích hào hùng

- Kết luận: Nỗi nhớ khôn nguôi

c. Phương thức: Biểu cảm chân thành

Bài tập: Cảm nghĩ về thầy cô

- Đối tượng: Người thầy đáng kính

- Tình cảm: Biết ơn, kính trọng

- Dàn bài:

* Mở: Giới thiệu thầy/cô

* Thân:

- Hình ảnh đáng nhớ

- Bài học quý giá

- Kỷ niệm sâu sắc

* Kết: Lòng tri ân

I. KHÁM PHÁ THẾ GIỚI CẢM XÚC QUA VĂN BIỂU CẢM

Câu 1 - Trang 87 SGK

Mỗi đề văn biểu cảm là một hành trình khám phá cảm xúc, nơi đối tượng và tình cảm hòa quyện vào nhau. Hãy cùng phân tích:

a) Dòng sông quê hương - Dòng chảy yêu thương trong tim

b) Đêm trăng trung thu - Vầng sáng tuổi thơ

c) Nụ cười mẹ - Ánh mặt trời ấm áp nhất đời

d) Ký ức tuổi thơ - Những mảnh ghép cảm xúc

e) Loài cây yêu quý - Người bạn xanh của tâm hồn

Gợi mở: Mỗi đề bài đều ẩn chứa hai yếu tố then chốt: hình ảnh gợi cảm và cảm xúc cần bộc lộ. Khám phá đề văn là khám phá mối liên hệ kỳ diệu này.

Câu 2 - Trang 88 SGK

Hành trình sáng tạo bài văn biểu cảm về nụ cười mẹ:

a) Khởi nguồn cảm hứng: Nụ cười mẹ như bản nhạc không lời, khi dịu dàng như nắng mai, khi rạng rỡ như hoa nở. Mỗi khoảnh khắc đều đáng trân trọng.

b) Xây dựng khung cảm xúc: Từ ký ức đầu đời đến hiện tại, nụ cười mẹ là sợi chỉ đỏ xuyên suốt. Đôi khi vắng lặng, càng khiến ta trân quý những nụ cười hiếm hoi.

c) Thổi hồn vào trang viết: Biến ngôn từ thành sắc màu, vẽ nên bức tranh đa sắc về tình mẫu tử.

d) Chỉn chu yêu thương: Mỗi câu chữ đều xứng đáng với tình cảm thiêng liêng dành cho mẹ.

II. CẢM NHẬN TINH TẾ

Bài đọc trang 89 SGK

Đoạn văn như dòng sông cảm xúc chảy về miền ký ức, nơi quê hương An Giang hiện lên qua lăng kính tình yêu đặc biệt:

a) Tình yêu đa sắc: Không chỉ là cảnh vật mà còn là lịch sử, con người. Có thể đặt tên "An Giang - Khúc tình ca của tôi".

b) Cấu trúc cảm xúc: Mở đầu bằng hoài niệm, phát triển qua chiều sâu lịch sử, kết thúc bằng nhận thức trưởng thành - một vòng tròn hoàn hảo của yêu thương.

c) Nghệ thuật biểu cảm: Tác giả không ngần ngại bộc lộ trực tiếp tình yêu quê hương, tạo nên sức truyền cảm mạnh mẽ.