6 Bài Hướng Dẫn Tinh Tuyển Về Cách Vận Dụng Biện Pháp Nghệ Thuật Trong Văn Thuyết Minh - Dành Cho Học Sinh Lớp 9

DÀN BÀI THAM KHẢO

1. Mở bài

Trong hành trang tri thức của mỗi học trò, bút bi là người bạn thân thiết không thể tách rời. Vượt qua phạm vi lớp học, chiếc bút nhỏ bé này còn trở thành công cụ đắc lực trong công việc văn phòng, ghi chép hàng ngày.

2. Thân bài

a. Lịch sử hình thành

• Hành trình phát triển của bút viết gắn liền với lịch sử văn minh nhân loại, từ những cây bút lông thô sơ đến kỷ nguyên bút máy đầy phiền toái
• Bước ngoặt năm 1938: Nhà báo Hungary Laszlo Biro cách mạng hóa thế giới văn phòng phẩm bằng sáng chế bút bi, khắc phục mọi nhược điểm của bút máy truyền thống

b. Thiết kế thông minh

• Vỏ bút: Lớp áo bảo vệ từ nhựa cao cấp hoặc kim loại phủ sơn, kết hợp yếu tố thẩm mỹ và thông tin nhà sản xuất
• Cơ chế hoạt động: Hệ thống lò xo tinh xảo kết hợp viên bi siêu nhỏ (0.38-0.7mm) giúp mực ra đều, dễ dàng điều chỉnh bằng thao tác bấm đơn giản
• Ruột bút: Ống mực đa dạng từ mực dầu, mực nước đến mực dạ quang với bảng màu phong phú

c. Ứng dụng đa năng

• Thao tác sử dụng cực kỳ đơn giản: chỉ cần bấm nhẹ hoặc vặn nhẹ là có thể sẵn sàng sử dụng
• Đồng hành cùng mọi lứa tuổi: từ học sinh đến doanh nhân, từ ghi chép bài vở đến ký kết hợp đồng
• Lưu ý quan trọng: Nên dùng khi chữ viết đã ổn định để tránh làm hỏng nét chữ

d. Bảo quản đúng cách

Luôn đậy nắp hoặc thu ngòi khi không dùng, tránh rơi từ độ cao và nhiệt độ khắc nghiệt để bảo vệ viên bi - linh hồn của bút.

3. Kết bài

Bút bi không đơn thuần là công cụ viết, mà đã trở thành biểu tượng của tri thức, sáng tạo và kết nối. Đối với học sinh chúng tôi, mỗi chiếc bút bi là kho báu tri thức, ghi lại những ý tưởng và ước mơ tuổi học trò.

Bài 1: Thuyết minh về đồ vật quen thuộc (quạt, bút, kéo, nón)

a) Định hướng bài viết

b) Xây dựng dàn ý và phần mở bài

Gợi ý thực hiện

Về chiếc nón lá Việt Nam

a. Dàn ý tham khảo

Mở bài: Khái quát về nét đẹp văn hóa mang tên nón lá

Thân bài:

- Hành trình lịch sử từ vật dụng đến biểu tượng văn hóa

- Kiến trúc tinh tế: từ vành đến lá, từ nan đến quai

- Nghệ nhân và bí quyết chế tác truyền thống

- Vị thế của nón trong đời sống tinh thần người Việt

Kết bài: Suy ngẫm về giá trị bền vững của nón lá

b. Gợi mở phần mở bài:

Tôi là nón lá - người bạn đồng hành thầm lặng của dân tộc Việt. Từ ruộng đồng bát ngát đến phố thị nhộn nhịp, từ mái đình cổ kính đến sân khấu hiện đại, tôi vẫn giữ nguyên vẹn nét duyên dáng thuần khiết. Không chỉ che mưa che nắng, tôi còn là nhịp cầu nối quá khứ với hiện tại, là nét chấm phá không thể thiếu trong bức tranh văn hóa Việt.

Về chiếc quạt điện đời thường

a. Dàn ý tham khảo

Mở bài: Vai trò của quạt trong khí hậu nhiệt đới

Thân bài:

- Cuộc cách mạng từ quạt nan đến quạt điện

- Công nghệ ẩn sau vẻ ngoài giản dị

- Nghệ thuật sử dụng và bảo quản

Lưu ý: Vận dụng linh hoạt thủ pháp nhân hóa, tự sự

Kết bài: Vị trí của quạt trong xã hội hiện đại

b. Gợi mở phần mở bài

1. Giữa cái nóng như đổ lửa của vùng nhiệt đới, chúng tôi - những chiếc quạt điện - trở thành cứu tinh không thể thiếu. Không chỉ mang lại luồng gió mát, chúng tôi còn là chứng nhân của bao câu chuyện đời thường.

2. Làng quê Việt không chỉ có cánh cò trắng muốt, không chỉ có hương lúa ngọt ngào, mà còn có sự hiện diện của chúng tôi - những người bạn âm thầm xua tan cái oi ả ngày hè.

I. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ Ở NHÀ

1. Gợi ý xây dựng dàn ý thuyết minh về một trong các đồ vật quen thuộc: quạt, bút, kéo hoặc nón.

2. Hướng dẫn viết đoạn mở bài ấn tượng cho bài văn thuyết minh.

Yêu cầu cốt lõi:

- Bố cục 3 phần mạch lạc
- Khai thác đặc điểm cấu tạo, công năng và lịch sử phát triển
- Vận dụng linh hoạt các phương pháp thuyết minh kết hợp nghệ thuật nhân hóa, so sánh...

II. HOẠT ĐỘNG TƯƠNG TÁC TRÊN LỚP

1. Trình bày và chia sẻ dàn ý cá nhân

2. Thảo luận nhóm để hoàn thiện bài viết

3. Phân tích hai mẫu văn bản đặc sắc:

"Họ nhà Kim" - Hành trình tự sự đầy hình ảnh về thế giới những chiếc kim từ dân dụng đến y tế, khắc họa sự nhỏ bé nhưng phi thường.

"Bí mật loài kiến" - Khám phá bất ngờ về sinh vật tí hon với 4 kỳ tích: giác quan siêu việt, sức mạnh vô địch, kiến trúc đô thị hoàn hảo và bản lĩnh chiến đấu.

Góc nhìn phản biện:

- Xác định chủ đề trọng tâm
- Đánh giá chiều sâu thông tin
- Nhận diện kỹ thuật văn bản: liệt kê, định nghĩa kết hợp tự sự, nhân hóa sinh động

Khám phá thế giới bút bi

Dàn bài thuyết minh sáng tạo:

* Mở bài: Bút bi - phát minh nhỏ làm thay đổi lớn trong lịch sử ghi chép nhân loại

* Thân bài:

1. Hành trình lịch sử:
- Nhà báo Lazo Biro (Hungary) phát minh năm 1930
- Cảm hứng từ mực in báo khô nhanh
- Cuộc cách mạng hóa dụng cụ viết

2. Giải phẫu cấu tạo:
- Vỏ bút: Thiết kế ergonomic 14-15cm, chất liệu nhựa đa dạng
- Ruột bút: Công nghệ mực đặc/nước tiên tiến
- Phụ kiện: Lò xo thông minh, nắp bảo vệ đa năng

3. Thế giới đa dạng:
- Biến hóa kiểu dáng theo phân khúc tuổi
- Nghệ thuật thiết kế: Từ tối giản đến cá tính
- Các thương hiệu đình đám: Thiên Long, Bến Nghé, Parker...

4. Công nghệ vận hành:
- Nguyên lý bi lăn độc đáo
- Bí quyết bảo quản: Tránh nhiệt độ cực đoan, rơi va đập

5. Đánh giá ưu - khuyết:
- Ưu điểm vượt trội: Độ bền cao, giá thành dân dã
- Hạn chế: Khó tạo nét thanh đậm, tuổi thọ mực có giới hạn

* Kết bài: Bút bi - người bạn đồng hành không thể thiếu từ học đường đến văn phòng

Bộ tứ biểu tượng văn hóa Việt

1. Hành trình quạt Việt:

- Từ mo cau thô sơ đến công nghệ hiện đại
- Phân loại đa dạng: quạt nan, quạt điện, quạt trần
- Bí quyết bảo quản xuyên suốt các thế hệ

2. Triết lý bút bi:

- Cuộc cách mạng từ phát minh của Lazo Biro
- Nghệ thuật kết cấu: vỏ - ruột - phụ kiện
- Từ công cụ viết đến biểu tượng tri thức

3. Tinh hoa áo dài:

- Dòng chảy lịch sử từ thời chúa Nguyễn
- Kiến trúc đặc biệt: cổ áo, tà xẻ, quần ống rộng
- Vai trò đa diện: từ trang phục đến tác phẩm nghệ thuật

4. Hồn cốt nón lá:

- Dấu ấn ngàn năm trên trống đồng Ngọc Lữ
- Nghệ thuật chế tác tinh xảo: từ khâu chọn lá đến chằm nón
- Biểu tượng văn hóa và vẻ đẹp phụ nữ Việt

Phương pháp luận:
- Kết hợp thuyết minh chính xác với nghệ thuật nhân hóa
- Sử dụng hệ thống luận điểm mạch lạc
- Khai thác yếu tố lịch sử - văn hóa - nghệ thuật

I. Chuẩn bị ở nhà
Đề bài: Thuyết minh về một trong những vật dụng quen thuộc: quạt, bút, kéo hoặc nón.
1. Yêu cầu cốt lõi:
- Nội dung: Khám phá công năng, kiến trúc, phân loại và hành trình lịch sử của vật dụng.
- Hình thức: Vận dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật như nhân hóa, đối thoại để bài viết thêm sinh động.
2. Dàn ý gợi ý:
* Quạt:
- Mở bài: Khúc dạo đầu về người bạn gió
- Thân bài: Hành trình từ quạt nan đến quạt điện, nghệ thuật chế tác, bí quyết sử dụng bền lâu
- Kết bài: Vị trí của quạt trong đời sống hiện đại
* Kéo:
- Mở bài: Người thợ thầm lặng của mọi gia đình
- Thân bài: Từ dụng cụ cắt đồng cổ đến muôn vàn biến thể hiện đại
- Kết bài: Sự hiện diện không thể thiếu trong thế giới thủ công
* Nón lá:
- Mở bài: Biểu tượng của tâm hồn Việt
- Thân bài: Nghệ thuật đan lá, những làng nghề truyền thống, giá trị văn hóa đặc sắc
- Kết bài: Nón lá - cầu nối giữa quá khứ và hiện tại

II. Thực hành trên lớp
Bài mẫu: Thuyết minh về bút bi
1. Mở bài:
"Nét chữ nết người" - câu nói dân gian đã khắc sâu vào tiềm thức người Việt, nhắc nhở về giá trị của chữ viết. Trong hành trình trau dồi tri thức, bút bi trở thành người bạn đồng hành không thể thiếu.
2. Thân bài:
- Xuất xứ: Phát minh tình cờ của nhà báo Biro khi quan sát mực in khô nhanh
- Kiến trúc: Vỏ nhựa bảo vệ ruột mực, điểm xuyết các chi tiết thông minh
- Phân loại: Thế giới đa sắc màu từ bút bấm đến bút nắp
- Bí quyết: Cơ chế viên bi lăn mực - thành tựu của sự đơn giản và hiệu quả
- Giá trị: Không đơn thuần là công cụ viết lách mà còn là phương tiện biểu đạt cá tính
3. Kết bài:
Bút bi - phát minh nhỏ bé nhưng đã cách mạng hóa thế giới văn chương, trở thành nhịp cầu nối những ý tưởng và cảm xúc.