6 Bài Hướng Dẫn Tinh Tuyển Về Nghị Luận Tư Tưởng Đạo Lý Lớp 9

A. TINH HOA KIẾN THỨC

I- MẪU ĐỀ NGHỊ LUẬN VỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÝ

Đề 1: Triết lý nhân sinh từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường

Đề 2: Tri ân nguồn cội qua đạo lý "Uống nước nhớ nguồn"

Đề 3: Nghệ thuật sống: Tranh giành hay nhường nhịn?

Đề 4: Vẻ đẹp của đức tính khiêm tốn

...

II- PHƯƠNG PHÁP LUẬN

Ví dụ minh họa: Phân tích đạo lý "Uống nước nhớ nguồn"

1. Khám phá đề tài và phát triển ý tưởng

2. Xây dựng bố cục hoàn chỉnh

a. Mở bài: Dẫn nhập câu tục ngữ và ý nghĩa cốt lõi

b. Thân bài:

- Giải mã ý nghĩa sâu xa

- Đánh giá giá trị trường tồn

c. Kết bài: Khẳng định giá trị văn hóa dân tộc

3. Thực hành viết bài

4. Hoàn thiện và chỉnh sửa

III- CẨM NANG GHI NHỚ

Nghệ thuật lập luận đòi hỏi sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa phân tích, chứng minh và tổng hợp

Bố cục vàng:

- Mở bài: Giới thiệu vấn đề một cách ấn tượng

- Thân bài: Làm rõ giá trị tư tưởng thông qua các dẫn chứng thực tế

- Kết bài: Đúc kết bài học nhân sinh sâu sắc

B. THỰC HÀNH VÀ GỢI Ý GIẢI BÀI

III- RÈN LUYỆN KỸ NĂNG

Áp dụng xây dựng dàn ý chủ đề "Tinh thần tự học"

1. Khai phá đề tài:

- Bản chất của tự học?

- Vì sao tự học là chìa khóa thành công?

2. Kiến tạo dàn ý:

a. Mở bài: Khẳng định vai trò then chốt của tự học

b. Thân bài:

- Giải nghĩa khái niệm tự học

- Minh chứng qua các tấm gương tự học vĩ đại

- Phê phán thái độ học tập thụ động

c. Kết bài: Truyền cảm hứng tự học cho thế hệ trẻ

Câu 1. Phân loại đề bài: Nhận diện nghị luận tư tưởng đạo lý và nghị luận hiện tượng đời sống

Đề 1. Lời khuyên nhủ chân thành về tác hại thuốc lá

Đề 2. Cảm nhận thi phẩm Ánh trăng (Nguyễn Duy)

Đề 3. Suy ngẫm khi gặp thương binh

Đề 4. Giá trị của lòng trung thực

Đề 5. Sức mạnh tự học

...

Bài học: Nắm vững đặc trưng từng thể loại để phân biệt rõ ràng

Câu 2. Phân tích đoạn văn về đức hy sinh thời chiến

a) Vấn đề trọng tâm: Sự chuyển hóa từ phái yếu thành sức mạnh và các tầng bậc hy sinh

Nghệ thuật lập luận: Đối lập - Giải thích - Phân tích tăng tiến

b) Những phát hiện sâu sắc: Hy sinh không chỉ là cái chết mà còn là những mất mát âm thầm, dai dẳng

I - NỀN TẢNG KIẾN THỨC

- Nghệ thuật viết bài nghị luận đòi hỏi sự kết hợp nhuần nhuyễn các thao tác: giải thích, chứng minh, phân tích và tổng hợp

- Cấu trúc bài văn chuẩn mực:

+ Mở bài: Dẫn dắt vấn đề tư tưởng cần bàn luận

+ Thân bài:

• Khai mở ý nghĩa cốt lõi

• Đánh giá giá trị trong bối cảnh hiện đại

+ Kết bài: Rút ra bài học nhân sinh sâu sắc

II - PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN

1. Nhận diện đặc trưng đề tài tư tưởng đạo lý:

- Dạng có yêu cầu cụ thể (suy nghĩ, bàn luận...)

- Dạng mở (nêu vấn đề để người viết tự khám phá)

2. Gợi ý đề tài tương tự:

- Sức mạnh của lòng vị tha

- Nguy hại của thói đố kỵ

- Giá trị của sự chân thành

III - RÈN LUYỆN KỸ NĂNG

Chủ đề "Tinh thần tự học":

- Bản chất: Quá trình tự chủ tiếp thu tri thức

- Ý nghĩa: Nền tảng của học vấn và thành công

- Minh chứng: Những tấm gương tự học vĩ đại

- Bài học: Rèn luyện tinh thần tự học từ ghế nhà trường

I. NHẬN DIỆN ĐỀ TÀI

a. Phân loại đề bài:

- Dạng có yêu cầu cụ thể (suy nghĩ, bàn luận...)

- Dạng mở về các giá trị nhân văn

b. Gợi mở đề tài:

- Sức mạnh của yêu thương

- Hậu quả của lòng đố kỵ

- Nguy cơ của sự giả dối

II. QUY TRÌNH SÁNG TẠO

1. Khám phá đề tài

2. Xây dựng bố cục

3. Thể hiện ý tưởng

4. Hoàn thiện tác phẩm

THỰC HÀNH

Chủ đề "Tinh thần tự học":

1. Mở bài: Giới thiệu con đường tự học như chìa khóa tri thức

2. Thân bài:

• Giải mã khái niệm: Tự học là hành trình tự khám phá

• Minh chứng lịch sử: Những bậc kỳ tài tự học

• Phản biện: Thói quen học thụ động

• Giá trị: Rèn tính chủ động, sáng tạo

3. Kết bài: Khẳng định vai trò then chốt của tự học

Phần I: KHÁM PHÁ ĐỀ TÀI

Các đề bài mẫu về tư tưởng đạo lý:

1. Bài học từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường

2. Triết lý "Uống nước nhớ nguồn"

3. Nghệ thuật sống: Tranh giành hay nhường nhịn?

...

a) Đặc điểm chung:

- Đều thuộc phạm trù đạo đức, nhân sinh

- Một số có yêu cầu cụ thể, số khác để mở

b) Gợi ý đề tài mới:

- Suy ngẫm về sức mạnh đoàn kết

- Bàn về giá trị của lòng kiên trì

- Đức tính khiêm tốn trong cuộc sống

Phần II: QUY TRÌNH SÁNG TÁC

1. Khai phá đề tài

2. Xây dựng bố cục

3. Thể hiện ý tưởng

4. Hoàn thiện tác phẩm

Phần III: THỰC HÀNH MẪU

Đề bài: "Tinh thần tự học"

a. Mở bài:

- Tự học là chìa khóa của thành công

- Đây là phương pháp học tập chủ động, hiệu quả

b. Thân bài:

- Giải nghĩa: Tự học là quá trình tự chủ tiếp thu kiến thức

- Minh chứng: Những tấm gương tự học vĩ đại trong lịch sử

- Phản biện: Thói quen học tập thụ động, ỷ lại

- Giá trị: Rèn tính độc lập, sáng tạo và kỷ luật

c. Kết bài:

- Tự học là kỹ năng sống cần thiết

- Mỗi người cần xây dựng phương pháp tự học riêng

A. PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN

I. Nhận diện đề tài nghị luận

Các đề bài mẫu:

1. Triết lý nhân sinh từ truyện Đẽo cày giữa đường

2. Giá trị của lòng trung thực

3. Tác hại của thuốc lá với sức khỏe

...

1. Đặc điểm chung: Đều khai thác các vấn đề thuộc đạo đức, lối sống

2. Gợi ý đề tài mới:

- Suy ngẫm về tình đoàn kết dân tộc

- Đức tính kiên trì trong cuộc sống

- Lòng yêu nước của giới trẻ hiện đại

II. Kỹ thuật xây dựng bài văn

- Yêu cầu: Kết hợp nhuần nhuyễn các thao tác giải thích, chứng minh, phân tích

- Bố cục chuẩn:

Mở bài: Giới thiệu vấn đề ấn tượng

Thân bài:

+ Làm rõ bản chất vấn đề

+ Đánh giá trong bối cảnh hiện đại

Kết bài: Đúc kết bài học sâu sắc

B. THỰC HÀNH MẪU

Đề bài: "Tinh thần tự học"

1. Mở bài:

- Tự học là chìa khóa của thành công

- Đặc trưng của người học chủ động

2. Thân bài:

a. Giải nghĩa:

- Tự học là quá trình tự giác tiếp thu kiến thức

- Bao gồm cả việc tự nghiên cứu, khám phá

b. Giá trị:

- Rèn tính độc lập, sáng tạo

- Là phương pháp học tập hiệu quả nhất

c. Phương pháp:

- Xây dựng kế hoạch học tập khoa học

- Khai thác đa dạng nguồn tri thức

3. Kết bài:

- Tự học là kỹ năng sống cần thiết

- Cần được rèn luyện từ sớm