6 Bài phân tích chất lượng nhất về yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận dành cho học sinh lớp 8

Câu 1. Bài tập 1, trang 116, SGK.

Phân tích:

a) Đoạn văn này thuộc thể loại nghị luận, không phải tự sự hay miêu tả, bởi mục đích chính là bàn luận, đánh giá về câu thơ thứ hai trong bài "Vọng nguyệt".

b) Dù vậy, các yếu tố tự sự (kể chuyện, diễn tả tâm trạng) và miêu tả (tả cảnh, tả tình) vẫn hiện diện, giúp lập luận trở nên sinh động, cụ thể, dễ tiếp nhận và có sức thuyết phục hơn.

Câu 2. Bài tập 2, trang 116, SGK.

Nhận định: Bài văn nghị luận về vẻ đẹp bài ca dao cần kết hợp khéo léo yếu tố miêu tả để làm nổi bật hình ảnh bông sen, đồng thời có thể đan xen hồi ức cá nhân để tạo sự gần gũi.

Câu 3. So sánh hai đoạn văn:

a) Đoạn của Tô Hoài: Miêu tả tinh tế hương thơm nồng nàn của mùa hồi chín ở Lạng Sơn.

b) Đoạn của Nguyễn Đình Thi: Nghị luận về khả năng xây dựng nền văn nghệ mới, có sử dụng hình ảnh miêu tả sinh động.

Kết luận: Đoạn (a) thiên về miêu tả, đoạn (b) là nghị luận có yếu tố miêu tả.

Câu 4. Phân tích ví dụ của G. Phu-xích: Câu chuyện cứu người chết đuối minh họa rõ nét cho luận điểm "Anh hùng là người biết hành động đúng lúc cần thiết".

Câu 5. Hướng dẫn viết bài nghị luận:

a) Các luận điểm cần triển khai:

- Lý do mọi người luôn sống vì em

- Vì sao em cần đáp lại bằng cách sống vì mọi người

- Cách thức cụ thể để sống vì cộng đồng

b) Gợi ý: Kết hợp nhuần nhuyễn yếu tố tự sự (kể lại trải nghiệm cá nhân) và miêu tả (tả cảm xúc, hành động) để bài viết thêm sâu sắc.

KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Văn nghị luận cần kết hợp hài hòa giữa yếu tố biểu cảm, tự sự và miêu tả để tăng tính thuyết phục.

- Tự sự: trình bày chuỗi sự việc có mạch lạc, thể hiện ý nghĩa rõ ràng

- Miêu tả: khắc họa đặc điểm nổi bật giúp người đọc hình dung sinh động

2. Cần sử dụng yếu tố tự sự và miêu tả đúng mực, đúng chỗ để:

- Làm nổi bật luận điểm chính

- Không làm đứt mạch lập luận

- Tăng sức hấp dẫn cho bài văn

PHÂN TÍCH VÍ DỤ

1. Trích đoạn "Thuế máu" của Nguyễn Ái Quốc:

- Sử dụng yếu tố tự sự để phơi bày thủ đoạn bắt lính

- Dùng yếu tố miêu tả tái hiện cảnh tù binh bị áp giải

→ Giúp lập luận thêm sắc bén, giàu tính hiện thực

2. Phân tích truyện dân gian:

- Chọn lọc chi tiết tiêu biểu từ truyện Chàng Trăng, Nàng Han

- Tập trung vào những hình ảnh làm sáng tỏ luận điểm so sánh với Thánh Gióng

BÀI HỌC RÚT RA

- Chỉ sử dụng tự sự, miêu tả khi cần làm rõ luận điểm

- Tránh lan man, sa đà vào kể chuyện

- Kết hợp nhuần nhuyễn với lập luận chính

THỰC HÀNH

1. Phân tích đoạn văn Lê Trí Viễn:

- Yếu tố miêu tả: khung cảnh đêm trăng thanh bình

- Yếu tố tự sự: hoàn cảnh người tù cách mạng

2. Nghị luận về bài ca dao:

- Vận dụng miêu tả để làm nổi bật vẻ đẹp hoa sen

- Kết hợp tự sự về trải nghiệm cá nhân

I. Nghệ thuật kết hợp tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

Câu 1. Cả hai văn bản đều khéo léo vận dụng yếu tố tự sự và miêu tả để tăng tính thuyết phục:

- Đoạn a: Sử dụng chi tiết tự sự về thủ đoạn bắt lính tàn bạo

- Đoạn b: Miêu tả sinh động cảnh lính bị áp giải

→ Giúp lật tẩy sự giả dối của chính quyền thực dân

Phân tích truyện dân gian:

- Tập trung vào những chi tiết tương đồng giữa Chàng Trăng, Nàng Han với Thánh Gióng

- Sử dụng hình ảnh miêu tả đặc sắc: "những vầng sáng bạc", "ao chi chít nối tiếp nhau"

→ Làm nổi bật luận điểm về tính thống nhất trong văn hóa dân gian

II. Thực hành vận dụng

Câu 1. Phân tích đoạn văn Lê Trí Viễn:

- Yếu tố tự sự: hoàn cảnh người tù trước đêm trăng

- Yếu tố miêu tả: khung cảnh đêm trăng thanh bình

→ Giúp thấu hiểu tâm trạng thi nhân

Câu 2. Bài học ứng dụng:

- Miêu tả: làm nổi bật vẻ đẹp hoa sen

- Tự sự: kể lại trải nghiệm cá nhân

→ Tăng sức thuyết phục cho bài nghị luận

I. Nghệ thuật vận dụng tự sự và miêu tả

Câu 1: Các yếu tố tự sự và miêu tả được sử dụng tinh tế trong văn nghị luận giúp:

- Tự sự: Kể lại chi tiết thủ đoạn bắt lính tàn bạo

- Miêu tả: Khắc họa sinh động cảnh lính bị áp giải

→ Tăng tính chân thực và sức thuyết phục

Câu 2: Phân tích truyện dân gian:

- Tập trung vào những chi tiết đắt giá: "thỏ trắng nhảy qua ngực", "dòng thác Pông-gơ-ni những vầng sáng bạc"

- Chọn lọc hình ảnh tương đồng với Thánh Gióng

→ Làm nổi bật luận điểm chính

II. Bài tập thực hành

Bài 1: Phân tích đoạn văn:

- Yếu tố tự sự: Hoàn cảnh người tù trước đêm trăng

- Yếu tố miêu tả: Khung cảnh đêm trăng huyền ảo

→ Giúp thấu hiểu tâm hồn thi sĩ

Bài 2: Ứng dụng khi phân tích ca dao:

- Miêu tả: Vẻ đẹp tinh khiết của hoa sen

- Tự sự: Kể lại kỷ niệm với sen

→ Tăng sức hấp dẫn cho bài viết

Phần I: Nghệ thuật kết hợp tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

Câu 1: Phân tích đoạn trích "Thuế máu" của Nguyễn Ái Quốc:

- Yếu tố tự sự: Kể lại chi tiết thủ đoạn bắt lính tàn bạo → Lột trần bản chất giả dối của thực dân

- Yếu tố miêu tả: Khắc họa cảnh lính bị áp giải → Tăng tính chân thực

→ Giúp lập luận thêm sắc bén, giàu sức thuyết phục

Câu 2: Phân tích truyện dân gian:

- Tập trung vào những chi tiết đắt giá: "thỏ trắng nhảy qua ngực", "dòng thác Pông-gơ-ni những vầng sáng bạc"

- Chọn lọc hình ảnh tương đồng với Thánh Gióng

→ Làm nổi bật luận điểm chính

Phần II: Thực hành ứng dụng

Bài 1: Phân tích đoạn văn Lê Trí Viễn:

- Yếu tố tự sự: Hoàn cảnh người tù trước đêm trăng

- Yếu tố miêu tả: Khung cảnh đêm trăng huyền ảo

→ Giúp thấu hiểu tâm hồn thi sĩ

Bài 2: Ứng dụng khi phân tích ca dao:

- Miêu tả: Vẻ đẹp tinh khiết của hoa sen

- Tự sự: Kể lại kỷ niệm với sen

→ Tăng sức hấp dẫn cho bài viết

A. Nghệ thuật vận dụng tự sự và miêu tả

I. Nguyên tắc cơ bản:

- Tự sự và miêu tả giúp bài văn nghị luận thêm sinh động, thuyết phục

- Cần sử dụng đúng lúc, đúng chỗ để không làm mất mạch lạc nghị luận

II. Phân tích ví dụ:

Câu 1: Phân tích đoạn trích "Thuế máu":

- Yếu tố tự sự: Kể lại chi tiết thủ đoạn bắt lính tàn bạo

- Yếu tố miêu tả: Khắc họa cảnh lính bị áp giải

→ Làm nổi bật sự giả dối của thực dân

Câu 2: Phân tích truyện dân gian:

- Tập trung vào chi tiết đắt giá: "thỏ trắng nhảy qua ngực", "dòng thác Pông-gơ-ni"

- Chọn lọc hình ảnh tương đồng với Thánh Gióng

→ Làm sáng tỏ luận điểm chính

B. Bài tập ứng dụng

Bài 1: Phân tích đoạn văn Lê Trí Viễn:

- Yếu tố tự sự: Hoàn cảnh người tù

- Yếu tố miêu tả: Khung cảnh đêm trăng

→ Hiểu sâu tâm trạng thi nhân

Bài 2: Phân tích ca dao:

- Miêu tả: Vẻ đẹp tinh khiết của sen

- Tự sự: Kể lại kỷ niệm với sen

→ Tăng sức hấp dẫn bài viết