6 Bài phân tích đặc sắc nhất về Thể loại Thơ và Truyện trong Ngữ Văn 11

Câu 1 (trang 136 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):

+ Thể là hình thức cụ thể của loại, mỗi loại bao hàm nhiều thể khác nhau.

Ví dụ: Loại tự sự gồm các thể như truyện ngắn, ký sự...

Câu 2 (trang 136 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):

- Đặc điểm nổi bật của thơ:

+ Thơ là tiếng lòng của tác giả, bản chất cốt yếu là chất trữ tình

+ Ngôn từ thơ cô đọng, súc tích, giàu hình tượng và nhạc tính.

- Phân loại thơ:

+ Theo nội dung: thơ tình, thơ kể, thơ châm biếm.

+ Theo cấu trúc: thơ luật, thơ tự do, thơ văn xuôi.

- Phương pháp tiếp cận thơ:

+ Tìm hiểu xuất xứ tác phẩm.

+ Đọc kỹ để cảm nhận hình ảnh, chi tiết

=> Phân tích và đánh giá tổng thể

Câu 3 (trang 136 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):

- Đặc trưng của truyện:

+ Khắc họa hiện thực khách quan qua cốt truyện, sự kiện, nhân vật

+ Đa dạng ngôn ngữ: lời kể, lời nhân vật, đối thoại, độc thoại.

- Các dạng truyện:

+ Văn học dân gian: thần thoại, cổ tích, truyện cười...

+ Văn học trung đại: truyện chữ Hán, truyện Nôm.

+ Văn học hiện đại: truyện ngắn, tiểu thuyết.

- Cách đọc hiểu truyện:

+ Nắm bối cảnh lịch sử - xã hội

+ Phân tích diễn biến câu chuyện.

+ Khám phá tính cách nhân vật

+ Nhận diện thông điệp tác phẩm

Thực hành (trang 136 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):

Câu 1

- Nghệ thuật miêu tả: tái hiện chân thực bức tranh thu Bắc Bộ

- Nghệ thuật biểu cảm: Tả cảnh ngụ tình

+ Ngôn ngữ: giàu sức gợi hình, gợi cảm

Câu 2

Hai đứa trẻ - Thạch Lam:

+ Cốt truyện: nhẹ nhàng, thiên về tâm lý

+ Nhân vật: những mảnh đời bình dị

+ Giọng văn: tự sự pha chất thơ man mác

Câu 1 (trang 136 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Loại hình văn học: phương thức biểu đạt tổng quát

- Thể loại: hiện thực hóa cụ thể của loại hình

- Ba phương thức chính: Tự sự (truyện ngắn, tiểu thuyết), Trữ tình (thơ ca), Kịch (bi kịch, hài kịch)

Câu 2 (trang 131 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Tinh hoa thơ ca: Tiếng lòng trữ tình, ngôn ngữ cô đọng giàu nhạc điệu

- Phân loại: Theo nội dung (trữ tình, tự sự) và hình thức (cách luật, tự do)

- Nghệ thuật đọc thơ: Cảm nhận tinh tế từng câu chữ, khám phá chiều sâu tư tưởng

Câu 3 (trang 131 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Đặc trưng truyện kể: Phản ánh hiện thực khách quan qua hệ thống nhân vật, cốt truyện

- Tiến trình phát triển: Từ thần thoại cổ đại đến tiểu thuyết hiện đại

- Phương pháp phân tích: Đặt trong bối cảnh, khám phá thông điệp nghệ thuật

Luyện tập

Câu 1

Nghệ thuật "Câu cá mùa thu": Bức tranh thu Bắc Bộ tinh tế, ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng

Câu 2

Đặc sắc "Hai đứa trẻ": Kết cấu tâm tình, hình tượng nhân vật đời thường, giọng điệu nhẹ nhàng

Câu 1 (trang 136 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Khái niệm loại và thể trong văn học:

Văn học được tổ chức qua hai cấp độ: Loại (phương thức tồn tại chung) và Thể (hiện thực hóa cụ thể). Ba loại hình chính:

- Trữ tình: Thơ ca, khúc ngâm...

- Tự sự: Truyện ngắn, tiểu thuyết...

- Kịch: Bi kịch, hài kịch...

Ngoài ra còn thể loại nghị luận đặc biệt.

Câu 2 (trang 136 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Tinh hoa nghệ thuật thơ ca:

- Đặc trưng: Ngôn ngữ hàm súc, nhạc điệu, biểu đạt tâm tư

- Phân loại: Theo nội dung (trữ tình, tự sự) và hình thức (cách luật, tự do)

- Nghệ thuật thưởng thức: Cảm nhận tinh tế từng câu chữ, khám phá chiều sâu tư tưởng

Câu 3 (trang 136 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Nghệ thuật tự sự qua các thời kỳ:

- Dân gian: Thần thoại, cổ tích...

- Trung đại: Truyện chữ Hán, Nôm

- Hiện đại: Truyện ngắn, tiểu thuyết

Phương pháp phân tích: Đặt trong bối cảnh, khám phá thông điệp nghệ thuật

Luyện tập

1. Nghệ thuật "Câu cá mùa thu": Bức tranh thu Bắc Bộ tinh tế, ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng

2. Đặc sắc "Hai đứa trẻ": Kết cấu tâm tình, hình tượng nhân vật đời thường, giọng điệu nhẹ nhàng

I. Kiến thức trọng tâm

Khái niệm loại và thể văn học:

- Loại hình: phương thức tồn tại chung

- Thể loại: hiện thực hóa cụ thể

Ba phương thức chính:

• Trữ tình (thơ ca, khúc ngâm)

• Tự sự (truyện ngắn, tiểu thuyết)

• Kịch (bi kịch, hài kịch)

Ngoài ra còn thể loại nghị luận đặc biệt

Đặc trưng thơ ca:

- Ngôn ngữ hàm súc, nhạc điệu

- Phân loại theo nội dung và hình thức

- Nghệ thuật thưởng thức: cảm nhận tinh tế từng câu chữ

Nghệ thuật tự sự:

- Phản ánh hiện thực khách quan

- Phát triển qua các thời kỳ: dân gian, trung đại, hiện đại

- Phương pháp phân tích: đặt trong bối cảnh, khám phá thông điệp

II. Thực hành

1. Nghệ thuật "Câu cá mùa thu":

- Bức tranh thu Bắc Bộ tinh tế

- Ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng

- Kỹ thuật gieo vần độc đáo

2. Đặc sắc "Hai đứa trẻ":

- Kết cấu tâm tình

- Hình tượng nhân vật đời thường

- Giọng điệu nhẹ nhàng sâu lắng

Câu 1 (trang 136 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Quan hệ loại - thể:

• Loại là khái niệm rộng, bao gồm nhiều thể

• Ví dụ: Trữ tình (thơ, khúc ngâm), Tự sự (truyện, ký), Kịch (bi kịch, hài kịch)

Câu 2 (trang 136 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Tinh hoa thơ ca:

- Bản chất trữ tình, thể hiện thế giới nội tâm

- Ngôn ngữ cô đọng, giàu nhạc điệu

Phân loại:

• Theo nội dung: trữ tình, tự sự, trào phúng

• Theo hình thức: cách luật, tự do, văn xuôi

Nghệ thuật đọc thơ:

- Hiểu xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác

- Cảm nhận tinh tế từ ngữ, hình ảnh

- Đánh giá giá trị nội dung và nghệ thuật

Câu 3 (trang 136 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Đặc trưng truyện kể:

- Phản ánh hiện thực khách quan

- Đa dạng ngôn ngữ: kể chuyện, nhân vật

Tiến trình phát triển:

• Dân gian: thần thoại, cổ tích

• Trung đại: truyện chữ Hán, Nôm

• Hiện đại: truyện ngắn, tiểu thuyết

Phương pháp phân tích:

- Đặt trong bối cảnh lịch sử

- Khám phá hệ thống nhân vật

- Nhận diện thông điệp tác phẩm

Luyện tập

1. "Câu cá mùa thu":

- Bức tranh thu Bắc Bộ tinh tế

- Ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng

- Kỹ thuật gieo vần độc đáo

2. "Hai đứa trẻ":

- Kết cấu tâm tình

- Hình tượng nhân vật đời thường

- Giọng điệu nhẹ nhàng sâu lắng

Câu 1 (trang 136 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

Hệ thống thể loại văn học:

• Trữ tình: Thơ ca, khúc ngâm - tiếng lòng con người

• Tự sự: Truyện ngắn, tiểu thuyết - tái hiện đời sống

• Kịch: Bi kịch, hài kịch - xung đột xã hội

• Nghị luận: Lập luận, bàn luận

Câu 2 (trang 136 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

Tinh hoa thơ ca:

- Bản chất: Tiếng nói tâm hồn

- Phân loại: Trữ tình/Tự sự - Cách luật/Tự do

- Nghệ thuật đọc: Cảm nhận tinh tế ngôn từ, thấu hiểu hình tượng

Câu 3 (trang 136 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

Nghệ thuật tự sự:

- Dòng chảy lịch sử: Từ thần thoại đến tiểu thuyết hiện đại

- Đặc trưng: Cốt truyện, nhân vật, ngôn ngữ đa thanh

- Phương pháp phân tích: Hiểu bối cảnh, khám phá thông điệp

Luyện tập

1. "Câu cá mùa thu":

- Bức tranh thu Bắc Bộ tinh tế

- Ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng

- Kỹ thuật gieo vần độc đáo

2. "Hai đứa trẻ":

- Kết cấu tâm tình

- Hình tượng nhân vật đời thường

- Giọng điệu nhẹ nhàng sâu lắng