6 Bài phân tích "Mắc mưu Thị Hến" (Ngữ văn 10 - SGK Cánh diều) xuất sắc nhất

I. Khám phá tác phẩm Mắc mưu Thị Hến

• Thể loại: Tuồng hài - loại hình sân khấu dân gian đặc sắc, kết tinh trí tuệ và tinh thần hài hước của cha ông.
• Xuất xứ: Trích từ vở tuồng kinh điển "Ngao, Sò, Ốc, Hến" - viên ngọc quý của nghệ thuật tuồng truyền thống.
• Nghệ thuật: Xây dựng tình huống éo le cùng ngôn ngữ đối thoại sắc sảo, phơi bày bản chất nhân vật.

II. Phân tích nhân vật đặc sắc

• Thị Hến: Người phụ nữ thông minh, khéo léo vượt lên định kiến xã hội. Nàng dùng trí tuệ làm vũ khí, biến căn nhà nhỏ thành sân khấu phơi bày thói xấu của đàn ông quyền thế.
• Nghêu - Đề Hầu - Huyện Trìa: Bộ ba đại diện cho thói háo sắc, giả dối của tầng lớp thống trị, bị đẩy vào tình thế lố bịch khi mắc bẫy người đàn bà khôn ngoan.

III. Giá trị nhân văn sâu sắc

Tác phẩm như tấm gương phản chiếu xã hội phong kiến suy tàn, đồng thời ngợi ca trí thông minh của người phụ nữ Việt - biết dùng cười để đấu tranh, dùng mưu trí để tự vệ. Tiếng cười trong tuồng không chỉ giải trí mà còn mang bài học nhân sinh sâu sắc về sự công bằng và cách đối nhân xử thế.

Chuẩn bị khám phá tác phẩm

Yêu cầu (trang 68, 69 sgk Ngữ văn 10 - Cánh diều):

- Mưu kế tinh khôn của Thị Hến nhằm phơi bày bản chất xấu xa của bộ ba Nghêu, Đề Hầu và Huyện Trìa

Hành trình khám phá văn bản

* Tinh hoa nội dung:

Tác phẩm khắc họa cảnh ba kẻ háo sắc Nghêu, Đề Hầu và Huyện Trìa lần lượt sa bẫy Thị Hến. Trong đêm tối, nàng khéo léo dàn dựng vở kịch khiến cả ba phải trốn tránh, rồi cùng lộ diện trong tình thế nhục nhã, bẽ bàng.

* Giải mã chi tiết:

Câu 1: Hành động nhân vật:
- Nghêu: Chui xuống gầm giường rồi bò ra
- Đề Hầu: Vào nhà, trốn tránh, cuối cùng lồm cồm bò ra
- Thị Hến: Khéo léo điều khiển tình huống
- Huyện Trìa: Xuất hiện đúng lúc tạo cao trào

Câu 2: Tâm trạng Nghêu khi nghe tiếng Đề Hầu: Hoảng loạn tột độ, vội vàng tìm nơi ẩn náu

Câu 3: Mưu kế của Thị Hến với Đề Hầu: Dụ dỗ khéo léo để hắn tự nguyện sa bẫy

Câu 4-8: Diễn biến tâm lý nhân vật từ ngạc nhiên, sợ hãi đến xấu hổ, nhục nhã khi bị lộ tẩy

* Bài học sâu sắc:

Tác phẩm không chỉ mang lại tiếng cười sảng khoái mà còn đặt ra những vấn đề nhân sinh sâu sắc về sự công bằng, về thân phận người phụ nữ và bản chất con người trong xã hội xưa.

Khám phá nghệ thuật tuồng cổ

Thể loại đặc sắc: Tuồng - loại hình sân khấu truyền thống độc đáo của Việt Nam, kết tinh giữa nghệ thuật diễn xướng và triết lý nhân sinh, nổi bật với những câu chuyện về lòng trung nghĩa và bài học đạo đức sâu sắc.

Xuất xứ tác phẩm: Trích từ kiệt tác tuồng đồ Nghêu, Sò, Ốc, Hến - vở diễn kinh điển phơi bày thói hư tật xấu trong xã hội phong kiến qua lăng kính hài hước mà thâm thúy.

Giá trị nhân văn

Tác phẩm khắc họa sinh động trí tuệ của người phụ nữ qua nhân vật Thị Hến - người dùng mưu trí để vạch trần bộ mặt xấu xa của bộ ba Nghêu, Đề Hầu và Huyện Trìa. Qua đó, tác giả dân gian gửi gắm thông điệp sâu sắc về đạo đức và cách ứng xử trong xã hội.

Nghệ thuật đặc sắc

Với ngôn ngữ dân gian mộc mạc cùng nghệ thuật xây dựng tình huống tài tình, tác phẩm đã tạo nên tiếng cười trào phúng đầy tính nhân văn, vừa giải trí vừa mang lại những bài học đạo đức quý giá.

Tinh hoa nội dung

Đoạn trích khắc họa mưu kế tài tình của Thị Hến - người phụ nữ thông minh đã khiến Nghêu, Huyện Trìa và Đề Hầu phải bẽ mặt trước thói háo sắc của mình.

Hành trình khám phá

Qua hệ thống câu hỏi phân tích, người đọc sẽ:
- Hiểu rõ mưu kế thông minh của Thị Hến
- Cảm nhận sâu sắc nghệ thuật xây dựng tình huống trào phúng
- Thấy được giá trị nhân văn sâu sắc đằng sau tiếng cười

Giá trị nghệ thuật

- Ngôn ngữ dân gian mộc mạc mà sâu sắc
- Nghệ thuật xây dựng tình huống đặc sắc
- Các chỉ dẫn sân khấu sinh động, tạo hiệu ứng hài hước

Bài học nhân sinh

Tác phẩm không chỉ mang lại tiếng cười sảng khoái mà còn đặt ra những vấn đề sâu sắc về đạo đức, về thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa, vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.

Khám phá tinh hoa nghệ thuật tuồng

Thể loại đặc sắc: Tuồng - loại hình sân khấu cổ truyền độc đáo của Việt Nam, kết tinh giữa nghệ thuật diễn xướng và triết lý nhân sinh sâu sắc.

Xuất xứ tác phẩm: Trích từ kiệt tác tuồng đồ Nghêu, Sò, Ốc, Hến - vở diễn kinh điển phơi bày thói hư tật xấu xã hội phong kiến qua lăng kính hài hước mà thâm thúy.

Giá trị nhân văn

Tác phẩm khắc họa sinh động trí tuệ người phụ nữ qua nhân vật Thị Hến - người dùng mưu trí để vạch trần bộ mặt xấu xa của bộ ba Nghêu, Đề Hầu và Huyện Trìa. Qua đó, tác giả gửi gắm thông điệp sâu sắc về đạo đức và cách ứng xử trong xã hội.

Nghệ thuật đặc sắc

- Ngôn ngữ dân gian mộc mạc mà sâu sắc
- Nghệ thuật xây dựng tình huống trào phúng tài tình
- Các chỉ dẫn sân khấu sinh động, tạo hiệu ứng hài hước

Bài học thời đại

Tác phẩm không chỉ mang lại tiếng cười sảng khoái mà còn đặt ra những vấn đề sâu sắc về đạo đức, về thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa, vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.

Khám phá tác phẩm kinh điển

Chuẩn bị đọc hiểu: Thị Hến - người phụ nữ thông minh đã bày mưu khiến cả ba kẻ háo sắc Nghêu, Đề Hầu và Huyện Trìa phải bẽ mặt trong một đêm định mệnh.

Hành trình phân tích

- Nghêu: từ thầy tu giả dối đến kẻ hèn nhát trốn dưới gầm giường
- Đề Hầu: từ quan lại hách dịch đến kẻ cuống cuồng tìm chỗ trốn
- Thị Hến: mưu kế tài tình của người phụ nữ thông minh

Giá trị nghệ thuật

- Ngôn ngữ dân gian đậm chất trào phúng
- Tình huống hài hước đặc sắc
- Chỉ dẫn sân khấu sinh động

Bài học nhân sinh

Tác phẩm không chỉ mang tiếng cười sảng khoái mà còn đặt ra những vấn đề sâu sắc về đạo đức, về thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa.